Resultaten die Nederland verder brengen

Partners, vaders of meemoeders krijgen niet vijf dagen, maar zes weken betaald ouderschapsverlof. Dat zorgt voor meer gelijkheid tussen mannen en vrouwen: zorgtaken worden eerlijker verdeeld en de kansen voor vrouwen op de arbeidsmarkt worden groter. Bovendien is het goed voor de band tussen de vader, partner of meemoeder en het kind. 

Na meer dan 10 jaar onderhandelen is er eindelijk een pensioenakkoord. Hierdoor krijgt iedereen de kans op een beter pensioen, dus ook jij. Pensioenen worden persoonlijker, omdat het geld voor een groter deel van mensen zelf blijft. Daarvoor ging een groot deel van het geld van werkenden direct naar het pensioen van ouderen. Dat is niet houdbaar voor de toekomst. Ook komt er meer keuzevrijheid over hoe mensen zelf hun pensioen willen besteden. Zo kan je tot 10 procent van je pensioen in een keer opnemen. Of een deel gebruiken om je hypotheek af te lossen. 

De coronacrisis raakt veel bedrijven hard. Ze verliezen hun inkomen en mensen zijn onzeker over de toekomst van hun baan. Met een groot steunpakket voor bedrijven, mkb’ers en zzp’ers doen wij er alles aan om zoveel mogelijk banen te behouden tijdens de coronacrisis. In totaal nam de overheid een salaris van maar liefst 1,5 miljoen mensen over. Zo komen we zo sterk mogelijk uit de crisis. 

De meerderheid van de Tweede Kamer staat achter het plan van D66 over een tijdelijk vrouwenquotum voor de top van beursgenoteerde bedrijven. Dit plan is nodig voor gelijke kansen op de arbeidsmarkt. Op dit moment hebben slechts 6 van de 88 beursgenoteerde bedrijven 30% vrouwen in de top.

Iedereen die werkt is de laatste jaren minder belasting gaan betalen.  Vooral de middeninkomens merken het verschil. Iemand met een bruto jaarsalaris van 40.000 euro gaat er zo’n 1.200 euro op vooruit.

Zelfs in 2021 gaat werk in beperkte mate meer lonen voor mensen met een baan. Deze stijging is natuurlijk onzeker door de economische crisis.

Zorg is meer dan alleen zorg in het ziekenhuis of bij de huisarts. De Tweede Kamer steunde ons voorstel om patiënten ook te helpen met het behouden van hun werk tijdens de behandeling. Te veel patiënten verliezen nu hun werk en komen er na behandeling slecht tussen. Hulp op werk wordt nu standaard onderdeel van de behandeling. Het kabinet werkt dit voorstel nu verder uit.

Ons toeslagenstelsel is erg verouderd en ingewikkeld. Mensen werden onterecht als fraudeur bestempeld, kregen duizenden euro’s boete en raakten diep in de schulden. Anderen lopen geld mis, terwijl ze dat hard nodig hebben om hun zorgpremie en kinderopvang te betalen. Wij maakten plannen om het hele toeslagenstelsel te hervormen. Geen toeslagen meer, maar een belastingkorting voor iedere Nederlander. Daarnaast willen we dat kinderopvang gratis wordt voor iedereen en het minimumloon omhooggaat. Zo zijn mensen vrijer, maar laten we niemand vallen. 

D66 en GroenLinks komen met een voorstel om de werkplek flexibeler te maken. Met de wet ‘werken waar je wil’ kan je als werknemer zelf aangeven of je een of meerdere dagen thuis of juist op kantoor wil werken.

We halen het doel om in 2020 25% minder CO2 uit te stoten. Daarmee voldoet het kabinet aan het vonnis van de rechter in de zaak die Urgenda heeft aangespannen tegen de Staat. Dit is een goede stap naar een leefbaar klimaat voor toekomstige generaties.

De Tweede Kamer wil een CO2-heffing op de industrie. Een voorstel van het kabinet werd met een ruime meerderheid aangenomen. We voeren een CO2-heffing in, bovenop de prijs die in Europa voor uitstoot wordt betaald. Met het klimaatakkoord en deze unieke boeteheffing is Nederland een groene voorloper in Europa.

We stoten in Nederland te veel stikstof uit. Dat is slecht voor de natuur. Er komt nu een nieuwe stiktofwet. Daarmee komt er een einde aan het politiek pappen en nathouden. Daar heeft D66 lang voor gestreden.

Er komt veel geld beschikbaar voor de uitkoop van vervuilende veebedrijven. De veestapel krimpt dus in. Ook speelt kringlooplandbouw een belangrijke rol in de wet. En er komt een verdubbeling van het budget om de natuur te beschermen.

Hoogtepunten:
– 50 % minder stikstofuitstoot in 2035.
– De grootste uitstoters in de landbouw worden met voorrang benaderd voor uitkoop.
– In 2025 moet 40 procent van onze natuurgebieden weer gezond zijn en in 2035 75 procent.

De Klimaatwet is aangenomen door de Eerste en Tweede Kamer. In deze wet, ingediend door maar liefst acht partijen, van links tot rechts, zijn de doelen uit het Klimaatakkoord van Parijs vastgelegd. Nederland is hiermee een van de eerste landen die het terugdringen van de CO2-uitstoot wettelijk vastlegt. Goed nieuws dus voor toekomstige generaties. Want aan deze doelen moeten kabinetten zich houden.

Kolencentrales zorgen voor veel schadelijke uitstoot en vervuilen de lucht. Daarom sloten we in deze kabinetsperiode de Hemweg-centrale bij Amsterdam. Uiterlijk in 2030 zijn alle kolencentrales in Nederland gesloten.

Vliegen is ontzettend schadelijk voor het milieu. Daarom gaan mensen die gebruik maken van het vliegtuig betalen voor de CO2-uitstoot van hun reis. Met 7 euro compenseer je de CO2-uitstoot van je reis.

Dit voorstel van D66-staatssecretaris hans Vijlbrief is aangenomen in beide Kamers en wordt ingevoerd in 2021. Dit is een eerste stap naar het beter en eerlijker belasten van vervuilende luchtvaart.

Het debat over klimaatmaatregelen verloopt vaak stroef. Politici durven vaak niet echt te kiezen. En door dat geharrewar worden maatregelen niet genomen en doelen niet gehaald.

Daarom sloot dit kabinet een klimaatakkoord met meer dan 300 partijen. Met ruim 600 maatregelen en afspraken halveren we de CO2-uitstoot in 2030. Het Klimaatakkoord is een grote stap om Nederland koploper te maken in de aanpak van klimaatverandering, in plaats van achterblijver.

Er komt een stop op subsidies voor nieuwe vervuilende biomassacentrales. Biomassa is organische stof, afkomstig van bijvoorbeeld planten en dieren, die gebruikt wordt als brandstof. Met name houtige biomassa lijkt vervuilend te zijn. In plaats daarvan zetten we in op schone energie. Dat is niet alleen beter voor het klimaat, maar het zorgt ook voor minder stikstofuitstoot. 

In heel Europa zal vanaf volgend jaar een verbod komen op wegwerpplastic. Dat betekent dat er geen plastic rietjes, bestek of wattenstaafjes meer door de natuur zullen zwerven. Dat is heel goed nieuws voor onze zeeën en oceanen, waar nu veel te veel (micro)plastics in drijven. Bovendien zorgt het ervoor dat er meer plastic flessen gerecycled worden. Zo wordt zwerfvuil aangepakt in Europa.

Daarnaast voeren we statiegeld op plastic flessen in.

Niet alleen op het land wordt het drukker, maar ook op de Noordzee. Met windmolenparken en waterstoffabrieken willen we duurzame energie op zee opwekken. Tegelijkertijd willen we ook de natuur beschermen. Daarnaast willen ook vissers hun werk kunnen doen. En zo zijn er nog veel andere dingen waarvoor de Noordzee nodig is. Om dit allemaal af te kunnen stemmen, is na een jaar onderhandelen het Noordzeeakkoord gesloten.

In Groningen moeten mensen even veilig kunnen wonen als in de rest van Nederland. Daarom moet de gaswinning zo snel mogelijk worden afgebouwd naar 0 in 2022. Daarnaast zet D66 ook in op het verder verbeteren van de veiligheid van Groningers door de huizen, gebouwen, scholen en infrastructuur zo snel mogelijk te verstevigen. Mensen in het bevingsgebied die noodgedwongen moeten verhuizen omdat hun huis herbouwd wordt, krijgen een compensatie. 

Er is eind gekomen aan nertsenfokkerijen. Dat is beter vanwege corona én vanwege het dierenwelzijn. Er zijn namelijk veel coronabesmettingen op nertsenhouderijen. Bovendien is het fokken van nertsen toch al verboden vanaf 2024. Nu stopt de fok van nertsen drie jaar eerder.

Vanwege het wegvallen van het toerisme, lopen Bonaire, st. Eustatius en Saba veel inkomsten mis, waardoor het beheer van de natuur in gevaar komt. D66 heeft zich tijdens het debat over de begroting van natuur ingezet voor deze Nationale Parken. Naar aanleiding van onze vragen deed de minister de toezegging dat dit jaar (2020) nog geld beschikbaar komt voor de nationale parken. 

D66 wil het beste onderwijs voor iedereen. Daarvoor moeten er genoeg leraren beschikbaar zijn. En de leraren die er zijn, moeten niet te veel last op hun schouders dragen. Met miljoenen euro’s extra wordt de werkdruk verlaagd. Scholen kunnen zelf beslissen of ze met dit geld een extra docent, gymleraar of conciërge aannemen. Bovendien krijgt elke leraar een beter salaris.

Het moet aantrekkelijker worden om leraar te worden. De werkdruk voor veel docenten is nu veel te hoog. Daarom hebben we geld vrijgemaakt om extra te investeren in een lagere werkdruk. Dat geld wordt gebruikt om klassen kleiner te maken en er komen meer conciërges en klassenassistenten.

Als je gaat studeren is collegegeld zo’n beetje de eerste rekening die je krijgt. Het maakt dan echt uit of daar ruim 2000 euro op staat of 1000 euro. Om ervoor te zorgen dat studeren bereikbaarder wordt voor iedereen, is het collegegeld voor eerstejaarsstudenten gehalveerd. Voor de lerarenopleiding pabo geldt dit niet alleen voor het eerste, maar ook voor het tweede jaar.

Ieder kind heeft recht op het beste onderwijs en een mooie toekomst. Ongeacht wie je bent of waar je vandaan komt. Daarom investeert dit kabinet fors in onderwijs en kansen voor iedereen. Investeringen in onderwijs betalen zich dubbel en dwars terug. Goed onderwijs bepaalt voor een belangrijk deel je kansen op een goede toekomst. Wij zijn trots dat het kabinet maar liefst 1,9 miljard euro per jaar investeert in onderwijs, onderzoek en innovatie. Dit is samen met de investering in Defensie de grootste investering die dit kabinet doet. En terecht.

We snappen dat dit niet genoeg is om alle problemen in het onderwijs op te lossen. Zoals het lerarentekort en het verschil in salaris voor basisschoolleraren en leraren in het voortgezet onderwijs. Er is meer nodig dan alleen geld. Daarom maakten we een nieuwe onderwijsvisie. Meer daarover lees je hieronder.

Goed techniekonderwijs is heel belangrijk. De ontwikkelingen gaan snel, denk aan de ontwikkelingen in de energiesector, de opkomst van de elektrische auto en installaties in onze huizen. Omdat we niet weten hoe de technische arbeidsmarkt eruitziet als de huidige leerlingen gaan werken, moeten scholen in staat zijn hun onderwijs voortdurend te vernieuwen. Met deze investering krijgen scholen meer lucht om verder te bouwen aan hun techniekaanbod.

De rekentoets, wij noemen deze toets ook wel ‘afrekentoets’, is afgeschaft. Leerlingen leren niet beter rekenen van een toets, maar van goed onderwijs. Je leert door te oefenen, door rekenles met een goede leraar. En niet door alleen een afrekentoets aan het einde van de middelbare school. En al helemaal niet door een toets waar een leerling een 3 (!) voor mag halen. Daar moeten we mee stoppen.

We investeren 400 miljoen euro per jaar in onderzoek en innovatie. Dat is onder andere voor fundamenteel, nieuwsgierigheidsgedreven onderzoek. Zo zorgen we ervoor dat Nederland ook in de toekomst Nobelprijswinnaars heeft zoals Ben Feringa. Wij zouden liever nog meer investeren in onderzoek en innovatie, in de kennis en de banen van de toekomst, maar we hebben het nu eenmaal niet alleen voor het zeggen in deze regering.

Het kabinet investeert dankzij D66 244 miljoen euro in het basis-, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs om achterstanden in het onderwijs opgelopen door de coronacrisis in te halen. Het geld is bedoeld om achterstanden. met maatwerk aan te pakken.

Verschillen tussen kinderen zijn de afgelopen jaren groter geworden. Afkomst bepaalt nog vaak hoe de toekomst van een kind eruitziet.  Alle kinderen verdienen gelijke kansen. Door goed onderwijs, met aandacht voor sport, cultuur, muziek en een warme lunch. Daarnaast wil D66 een beter betaalde docent voor de klas. En gratis kinderopvang. Deze nieuwe onderwijsvisie kwam tot stand samen met leraren, scholieren, ouders en vele leden van D66.

De afgelopen jaren is er veel verbeterd op het mbo, maar er is ook nog veel te doen om het mbo weet trots te laten zijn. Daarom schreven we een nieuwe visie op het mbo. Op deze pagina lees je ook de resultaten voor het mbo.

D66 komt als eerste partij met een plan voor een nieuwe studiebeurs. In het huidige stelsel voor studiefinanciering zitten enkele knelpunten. D66 stelt daarom een nieuwe studiebeurs voor. Studenten waarvan ouders tot 70.000 euro per jaar verdienen (twee keer modaal), krijgen een studiebeurs van maximaal 400 euro per maand. Bovendien wil D66 alle toeslagen afschaffen. In plaats daarvan krijgen studenten een belastingkorting van maximaal 300 euro per maand. 

We maakten grote plannen op het gebied van kunstmatige intelligentie. We willen fors investeren in wetenschappelijk onderzoek en opleidingscapaciteit. We willen ethische grenzen stellen én bewaken. Bovendien willen we werkgelegenheid en inkomen eerlijk verdelen.

De wachtlijst voor donororganen is lang. Voor veel mensen komt een donororgaan te laat. Door de nieuwe donorwet van Kamerlid Pia Dijkstra wordt voor mensen die niet invullen of ze wel of geen donor willen zijn, geregistreerd dat ze ‘geen bezwaar’ hebben. Zo is iedereen vrij om voor zichzelf te beslissen, maar denken we ook aan de mensen die wachten op een donororgaan.

D66 pleit samen met veel andere partijen voor een gezonder drugsbeleid. Een aanpak waarbij we niet meer alle drugs verbieden, maar reguleren. Waarbij de gebruiker veilige drugs kan kopen. Zo lopen we minder gezondheidsrisico’s

Kinderen met gedragsproblemen of jongeren die problemen in het gezin ervaren hebben recht op goede hulp en zorg. Door kinderen op tijd en goed te helpen met goede jeugdzorg vergroten we hun kansen voor de toekomst. Om ervoor te zorgen dat kinderen hulp kunnen blijven krijgen investeren we het komend jaar extra geld in de jeugdzorg. D66 is daar blij mee.

Het voorstel van D66 en de SP om een ijzeren voorraad met beschermingsmiddelen voor de zorg aan te leggen is aangenomen. Zo kunnen. we mensen die in de zorg werken beter beschermen.

Zorg is meer dan alleen zorg in het ziekenhuis of bij de huisarts. De Tweede Kamer steunde ons voorstel om patiënten ook te helpen met het behouden van hun werk tijdens de behandeling. Te veel patiënten verliezen nu hun werk en komen er na behandeling slecht tussen. Hulp op werk wordt nu standaard onderdeel van de behandeling. Het kabinet werkt dit voorstel nu verder uit.

Zorg is meer dan alleen zorg bij ziekte. Juist voor een gezonde toekomst moeten we gezondheid bevorderen en ziek worden – als dat mogelijk is – voorkomen. Daarom schreef de D66-fractie een nieuwe visie op een gezonde toekomst. In deze visie staan plannen om gezondheidsongelijkheid tegen te gaan, om zorg dichterbij mensen te brengen en vernieuwing mogelijk te maken.

Er is een groot woningtekort in Nederland. Hierdoor zijn er veel (jonge) gezinnen die geen woning kunnen krijgen. Ook zijn de enorme huurprijzen een groot probleem, vooral in de grote steden. Onze minister Kajsa Ollongren pakt deze crisis aan om na jaren van woningbouwstilstand in het kabinet Rutte-Asscher weer te gaan bouwen.

In 2018, 2019 en 2020 bouwden we zo’n 80.000 woningen per jaar bij. Ondanks de stikstofproblemen en de coronacriss. Dit komt door woningbouwdeals die de minister sluit. In de woondeals ligt vast hoeveel woningen er in een regio gebouwd moeten worden. Ook worden er afspraken gemaakt over de financiering van deze woningen, zodat straks iedereen kan genieten van zijn of haar huis.

Natuurlijk moet er nog veel meer gebouwd worden en zijn er meer oplossingen nodig. Daarover lees je hier meer.

Het kabinet Rutte III heeft samen met provincies en gemeenten de plannen liggen om 961.000 woningen te bouwen voor 2030. Met deze plannen is de basis gelegd om voor 2030 de broodnodige miljoen woningen daadwerkelijk te bouwen.

Door een regeling van het kabinet Rutte III is het makkelijker geworden om leegstaande winkelpanden om te bouwen tot woningen. Dat levert nu al 6000 extra woningen op. Door dit soort transformaties komen er jaarlijks zo’n 10.000 extra woningen.

Er komt een nieuwe stikstofwet. D66 heeft daar lange tijd voor gestreden, want daarin wordt vastgelegd dat de natuur beter wordt beschermd en hersteld. Er komt een einde aan het juridisch pappen en nathouden van het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Waardoor we weer huizen kunnen gaan bouwen.

Jonge mensen kunnen vaak alleen met financiële hulp een huis kopen. Dat is oneerlijk. Ze moeten het vaak zelfs opnemen tegen beleggers. Daarom wordt de overdrachtsbelasting, die je betaalt bij het kopen van je huis, voor starters afgeschaft. Hierdoor betalen starters al snel duizenden euro’s minder als ze een huis kopen. De pandjesbazen gaan juist meer belasting betalen.

Veel mensen zijn op zoek naar een betaalbaar huis. Huizenprijzen blijven stijgen en starters komen er op de woningmarkt amper tussen. De afgelopen 10 jaar is er na de crisis te weinig gebouwd. Om woningen betaalbaarder te maken moeten we vooral het aanbod flink vergroten. Daarbij verdienen starters een betere kans op de woningmarkt.

Vrij zijn van discriminatie is een mensenrecht. Daarom hebben we samen met PvdA en GL een wetsvoorstel gedaan om LHBTI’ers en mensen met een handicap expliciet te beschermen in Artikel 1 in de Grondwet. 

Als je niet in het standaard man- vrouwplaatje past, maak je bijna iedere dag nog vormen van discriminatie mee. Om dat tegen te gaan beschermen we hen nu expliciet tegen discriminatie in de Algemene Wet Gelijke Behandeling. Dat betekent natuurlijk nog niet dat er geen discriminatie meer is. Maar wel dat mensen een beroep kunnen doen op een wet die er voor hen is. 

Mensen ouder dan 75 die tot de conclusie komen dat hun leven voltooid is, moeten vrij zijn om te kunnen bepalen hoe en wanneer ze willen sterven. D66 vindt dat het verstrekken van een laatstewilpil onder strikte voorwaarden van zorgvuldigheid en toetsbaarheid in die situatie mogelijk moet worden. In 2020 werd dit wetsvoorstel ingediend.

In 2023 is het 150 jaar geleden dat de slavernij in Nederland werd beëindigd. Gesterkt door de Black Lives Matter discussie, wil D66 dat we dit jaar extra stilstaan bij het slavernijverleden. Door middel van tentoonstellingen, voorstellingen, debatten en aandacht in onderwijs en media leren we van ons verleden, om nu racisme tegen te gaan. 

Mannen die seks hebben met mannen mogen geen bloed doneren. Dat is discriminatie en moet anders. Bij een intake bij de bloedbank blijkt dat je als man geen bloed mag doneren als je seks hebt met mannen. Ook niet als je een monogame relatie hebt. Terwijl bij vrouwen die seks hebben met vrouwen en heterostellen deze regel niet geldt. Wat ons betreft komt hier snel verandering in en worden deze regels voor iedereen gelijk. Inmiddels is de eerste stap gezet, namelijk van 12 maanden naar 4 maanden geen seks. Daarmee zijn we er nog niet. Deze ongelijkheid moet verder aangepakt.

Discriminatie aanpakken begint bij discriminatie erkennen. Daarvoor zijn meldingen en aangiften nodig. Veel te vaak blijven die meldingen en aangiften roerloos liggen op de plank. Of wordt discriminatie niet erkend bij een mishandeling bijvoorbeeld. Met speciale discriminatierechercheurs kan de politie vriend zijn in de strijd tegen discriminatie van iedereen.

Deze initiatiefwet van D66, PvdA en de ChristenUnie is aangenomen door de Tweede en Eerste Kamer. Vanaf nu wordt de Nederlandse Gebarentaal officieel erkend.

Erkenning is nodig omdat ruim 15.000 Nederlanders gebarentaal gebruiken, maar nog altijd op veel plekken niet met gebarentaal terecht kunnen. Met de erkenning moet bijvoorbeeld ook de overheid gebarentaal meer gaan toepassen. Belangrijke informatie wordt zo beter toegankelijk voor doven en slechthorenden.

Het is natuurlijk belangrijk dat we er in Nederland voor zorgen dat mensen vrijer zijn. Maar als net over de grens jouw rechten niet gelden, dan ben je nog steeds niet werkelijk vrij. Daarom werken we ook in Europa aan gelijke rechten voor LHBTI’ers. Dankzij onder andere D66-Europarlementariër Sophie in ’t Veld komt er een jaarlijkse ‘Grondrechten-APK’. In deze monitoring wordt in kaart gebracht hoe het staat met de rechten van LHBTI’ers in iedere lidstaat. Zo kunnen we ook aansturen op verbetering en lidstaten aanspreken als zij discrimineren.

Ieder jaar worden 75.000 kinderen buiten een huwelijk of geregistreerd partnerschap geboren. Dat is bijna de helft van alle kinderen die in een jaar geboren worden. Als je als vader, of meemoeder, in deze situatie je kind erkent, krijg je niet automatisch ouderlijk gezag. Je moet daarvoor nog een apart verzoek indienen.

Bergkamp: ‘Nu nog zien we dat een ouder die zijn of haar kind samen met de moeder opvoedt ineens geen ouderlijk gezag blijkt te hebben als de moeder bijvoorbeeld overlijdt. Straks hebben deze ouders dat gezag wel. Voor zowel kind als ouder is dat een vooruitgang.

In deze initiatiefwet van D66 en de VVD is aangenomen door de Tweede Kamer.

De initiatiefwet van onder andere D66 is aangenomen door beide Kamers. Dankzij de noodwet kunnen Nederlanders die in het Verenigd Koninkrijk wonen bij een no-deal Brexit de Britse nationaliteit aannemen zonder de Nederlandse te verliezen. Zo komen zij niet onverhoopt in de problemen door het politieke gedoe in het Verenigd Koninkrijk.

De coronacrisis houdt zich niet aan grenzen. Als het slecht gaat met Europa, is dat slecht voor Nederland. Daarom werken we samen in Europa aan het Europees steunpakket van ruim 500 miljard euro. Daarmee kunnen acute problemen in deze crisis worden betaald en kunnen landen steun krijgen om structurele schade te voorkomen. Bovendien is er voor het eerst een koppeling tussen het krijgen van Europees geld en de rechtsstaat.

Koersverandering in Europa is nodig om sterker uit deze crisis te komen. Daarom schreven Rob Jetten en Sophie in ’t Veld een vijfpuntenplan over hoe Europa sterker uit deze crisis komt. Belangrijke elementen uit dit stuk zijn dit jaar voor de Europese Unie uitgewerkt.

Schenders van mensenrechten moeten worden aangepakt. Of het nu gaat om generaals in Myanmar die de Rohingya lieten uitmoorden of wapenhandelaars die het embargo tegen Zuid-Sudan schonden: zij mogen daar niet ongestraft mee wegkomen. Met deze nieuwe Europese wet kan er snel worden opgetreden tegen mensenrechtenschenders.

Tweede Kamerleden Sjoerd Sjoerdsma (D66) en Pieter Omtzigt (CDA) ontvingen in 2020 de eervolle Magnitsky award vanwege hun inzet voor de Magnitsky-wet, waarmee wereldwijd Europese sancties mogelijk worden tegen schenders van mensenrechten.

De Europese Unie gaat jaarlijks Europese lidstaten keuren op hu rechtsstaat en grondrechten. Dat is goed voor de vrijheid van alle Europeanen.

Na jarenlange bezuinigingen investeert dit kabinet weer meer in ontwikkelingssamenwerking. Dat is goed voor de allerarmsten. In het beleid is in het bijzonder aandacht voor klimaat en onderwijs.

Ook in tijden van crisis blijft het budget op peil. Door de coronacrisis en het begrotingssysteem dreigde er minder geld beschikbaar te komen voor ontwikkelingssamenwerking. Dat kon niet gebeuren. Juist nu mensen over de hele wereld extra hulp nodig hebben. Daarom is het budget voor ontwikkelingssamenwerking uitgebreid.

Na jarenlange bezuinigen investeert dit kabinet met D66 weer in de politie, het Openbaar Ministerie en de rechtsstaat. Mensen moeten kunnen rekenen op een overheid die hen beschermt, opkomt voor hun vrijheid en opkomt voor minderheden en slachtoffers van misdrijven.

Discriminatie aanpakken begint bij discriminatie erkennen. Daarvoor zijn meldingen en aangiften nodig. Veel te vaak blijven die meldingen en aangiften roerloos liggen op de plank. Of wordt discriminatie niet erkend bij een mishandeling bijvoorbeeld. Met speciale discriminatierechercheurs kan de politie vriend zijn in de strijd tegen discriminatie van iedereen.

We maakten grote plannen op het gebied van kunstmatige intelligentie. We willen fors investeren in wetenschappelijk onderzoek en opleidingscapaciteit. We willen ethische grenzen stellen én bewaken. Bovendien willen we werkgelegenheid en inkomen eerlijk verdelen.

Er wordt dankzij het Klimaatakkoord 75 miljoen extra geïnvesteerd in fietsenstallingen bij stations en fietssnelwegen. Zo kunnen we duurzaam, sportief én handig naar werk en school.

De trein moet een beter alternatief worden voor het vliegtuig. Dat is beter voor het klimaat, maar ook comfortabeler reizen. Zo is er nu bijvoorbeeld een snelle en directe treinverbinding tussen Amsterdam en Londen.

Ondertussen worden al eerste belangrijke stappen gezet. Zo wordt de nachttrein naar Wenen hersteld (Parool).

Vliegen is ontzettend schadelijk voor het milieu. Daarom gaan mensen die gebruik maken van het vliegtuig betalen voor de CO2-uitstoot van hun reis. Met 7 euro compenseer je de CO2-uitstoot van je reis.

Dit voorstel van D66-staatssecretaris hans Vijlbrief is aangenomen in beide Kamers en wordt ingevoerd in 2021. Dit is een eerste stap naar het beter en eerlijker belasten van vervuilende luchtvaart.

Na de bezuinigingen door de kabinetten Rutte-Verhagen en Rutte-Asscher koos dit kabinet met D66 weer voor flinke investeringen in kunst en cultuur. Hierdoor krijgen makers weer meer ruimte.

Het is belangrijk dat we beschermen wat ons lief is. Daarom beschermen we ons erfgoed en onze monumenten. Daar investeert dit kabinet weer in.

Kinderen die al op school in aanraking komen met kunst en cultuur maken op speelse wijze kennis met creativiteit. Dit kabinet maakt kunst en cultuur toegankelijk voor jongeren.

De culturele sector heeft het zwaar. Theaters en poppodia zijn bang om te vallen, makers zien de totale opdrachtenstroom is droogvallen en cultureel ondernemers krijgen geen krediet voor het maken van nieuwe producties. D66 is dan ook blij met de in totaal 700 miljoen euro aan financiële steun voor de culturele sector van cultuurminister Ingrid van Engelshoven.

Het Fonds Podiumkunsten krijgt deze Prinsjesdag 15 miljoen euro extra. Zij kunnen daarmee theatergezelschappen en muziekgroepen alsnog financieren.

Al sinds 2012 wordt gesproken over de opvolger van de huidige Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Onder andere de affaire met de kinderopvangtoeslag onderstreept hoe belangrijk het is dat de overheid sneller en meer openheid geeft. In 2021 nam de Tweede en Eerste Kamer deze initiatiefwet van D66 en GroenLinks aan.

De Wet Open Overheid maakt ministeries, gemeenten, provincies en waterschappen transparanter en zorgt ervoor dat overheidsinformatie beter vindbaar is. In plaats van dat pas op verzoek informatie openbaar wordt gemaakt, zoals in de huidige Wob, bepaalt de WOO dat bepaalde overheidsinformatie actief openbaar wordt. Eind januari 2021 werd de wet unaniem aangenomen in de Tweede Kamer. In oktober 2021 steunde de Eerste Kamer de wet ook.

Waar de ministers beschikken over een ruim ambtenarenapparaat, moeten Kamerleden het vaak doen met één medewerker. Hierdoor is het voor de Tweede Kamer lastig de regering voldoende en grondig te controleren. Daarom krijgt de Tweede Kamer dankzij het voorstel van Rob Jetten meer geld om de parlementaire democratie te versterken. 

Al sinds onze oprichting in 1966 wil D66 dat we burgemeester in Nederland op een andere manier benoemen, om mensen beter bij de democratie te betrekken. De eerste poging van D66 om de Grondwet op dit punt te wijzigen is gesneuveld in 2005. Zeven jaar later kwam er een nieuw voorstel, van Gerard Schouw (voormalig Tweede Kamerlid). Een grondwetswijziging duurt altijd lang, omdat het twee keer door beide Kamers heen moet. Toch is het eindelijk gelukt. De Kroonbenoeming van de burgemeester en de Commissaris van de Koning zijn uit de Grondwet.

D66 heeft gestemd voor de initiatiefwet van de SP op weg naar een correctief bindend referendum. Hiermee is de eerste stap richting dit échte referendum gezet.

Ook in de Eerste Kamer is de wetswijziging inmiddels aangenomen.

Over het eerste wetsvoorstel van het kabinet waren we nog niet tevreden. D66 heeft daarom samen met zeven andere partijen van de coalitie en oppositie gewerkt aan grondige verbeteringen voor de coronawet. Deze gewijzigde wet met meer democratische controle is aangenomen.

Technologie heeft ons leven een stuk makkelijker gemaakt. Toch moeten we opletten dat mensen in controle blijven over technologie, in plaats van andersom. Daarom lanceerde D66 een digitale visie, met concrete maatregelen die de macht van Techreuzen als Google en Facebook terugbrengen bij de mensen.

D66 wil dat vrijheid van meningsuiting voorop staat en dat jij en ik net zoveel beschermd worden tegen belediging als de Koning. Voorheen waren er enorme verschillen in straf als je iemand beledigt. Als je een willekeurige bakker op de hoek beledigt, staat daar drie maanden straf op. Voor de koning is dit maar liefst vijf jaar. Deze verschillen zijn niet uit te leggen. Voor sommige beroepen moet er wel extra bescherming zijn, zoals ambtenaren, ambulancebroeders, brandweermannen en politie. Daar zal deze wet ook niks aan veranderen.

In het najaar van 2018 namen de leden van D66 de resolutie ‘Democratie van Nu’ aan. Sindsdien zijn lokaal, regionaal en landelijk D66’ers aan het werk om deze plannen uit te voeren.

Zo komt de burgemeestersverkiezing dichterbij door Grondwetswijziging, stemden we voor het correctieve referendum en versterkten we ons parlement.

Als driekwart van de vluchtelingen in de bijstand belandt moet het écht anders. Daarom heeft minister Wouter Koolmees het roer omgegooid. Iedere nieuwkomer moet mee kunnen doen. Daarom krijgen nieuwkomers vanaf nu taalles vanaf dag één en direct toegang tot werk.

Als je je leven waagt door op een gammel bootje te stappen, op de vlucht voor oorlog en geweld of op zoek naar een betere toekomst, dan verdien je hier een veilig heenkomen. Tegelijkertijd komen we in Nederland handen tekort voor veel banen. Laat daarom migranten meedoen. De kennis die ze opdoen, kan later worden meegenomen naar het land van herkomst.

Sommige kinderen zijn al jaren in Nederland. Of zelfs hier geboren. Ze spreken de taal en gaan hier naar school. Toch vielen ze vaak buiten het kinderpardon, omdat hun ouders bijvoorbeeld een afspraak met de IND hadden gemist. Ze moesten dan terug naar het land van herkomst, met veel verdriet en onbegrip tot gevolg. In 2019 sloot de coalitie, op aandringen van D66, een akkoord te sluiten over een hernieuwd Kinderpardon. Daardoor mogen honderden kinderen in Nederland blijven.

Per jaar is er 100 miljoen euro extra beschikbaar om wachttijden voor asielprocedures aan te pakken. Door lange wachttijden komen vluchtelingen in de knel. Deze lange wachttijden waren het gevolg van jarenlange bezuinigingen onder vorige kabinetten en personeelstekort bij de IND.

Dit jaar is er veel gezegd over over de vluchtelingen die vanuit Griekenland naar Nederland komen. Griekse kampen raakten overvol. Het coronavirus kwam daar nog eens bij. D66 en de CU hebben er toen voor gepleit dat Nederland een aantal mensen van het Griekse eiland zou opnemen.

Daarvoor was binnen de coalitie echter geen steun. In mei van dat jaar spraken we in de coalitie wel af dat Nederland zou investeren in een aantal opvanglocaties voor kinderen op het Griekse vasteland en dat de Nederlandse voogdijinstelling NIDOS Griekenland zou gaan helpen bij het opzetten van een voogdijsysteem. Een kleine stap, maar wel een manier om een aantal kinderen te laten ontsnappen aan de slechte opvang in Griekenland.

De brand in kamp Moria begin september, werd het symbool van de ellende in de Griekse kampen. De brand leidde tot nieuwe afspraken in de coalitie, de zogenoemde ‘Moria-deal’.

Nee. Het is nooit fraai om een politieke deal te sluiten over mensen, en al helemaal niet als het over mensen gaat die in diepe ellende zitten. Maar feit is nu eenmaal dat politiek Den Haag diep verdeeld is over het thema migratie in het algemeen en het bijdragen aan een oplossing voor de ellende in Griekenland in het bijzonder.

De politieke afspraak in de coalitie gaf ons geen enkele reden tot blijdschap, vooral vanwege de afspraak dat Nederland 100 mensen minder zou hervestigen binnen het UNHCR-quotum. Dat was en is een wrang onderdeel. Uiteindelijk hebben we toen de afweging gemaakt dat in ieder geval 100 mensen en kinderen de kans kregen een grote stap te zetten naar een beter leven. Dat bracht ons ertoe er toch mee in te stemmen.

We hebben met ongekende overheidsmaatregelen ingegrepen om werkenden, bedrijven en getroffen sectoren als de cultuur te ondersteunen in deze ongekende crisis. Meer dan 3 miljoen werkenden kregen ondersteuning in hun inkomen en honderdduizenden ondernemers werden geholpen om te overleven en zoveel mogelijk banen te behouden. Hiervoor zijn terecht tientallen miljarden euro’s vrijgemaakt. 

Het Groeifonds komt eraan! Met een bedrag van maar liefst 20 miljard euro wil het kabinet investeren in het openbaar vervoer, de aanpak van klimaatverandering, onderwijs en innovatie. Tijden veranderen, dus we moeten de economie klaarmaken voor de toekomst.

Een voorstel van D66 en de VVD is aangenomen om bij een strenge lockdown andere levensmiddelenzaken dan alleen de supermarkt ook open te houden.

Veel ondernemers hebben zware klappen gehad in de coronacrisis. Dankzij dit voorstel van D66 en de VVD krijgen ondernemers meer tijd om belasting te betalen.

De uitrol van zes nieuwe Holland Houses in het buitenland gaat van start. Een Holland House faciliteert de basis die een bedrijf nodig heeft om van de grond te komen in het buitenland: een fysieke ruimte, goede contacten, een secretariaat, juridisch advies.

CETA is een vrijhandelsverdrag tussen Canada en de EU. Het verdrag is goed voor werknemers, consumenten en ondernemers. Bedrijven krijgen toegang tot een markt van 35 miljoen mensen. Consumenten hebben meer te kiezen tegen een lagere prijs. CETA is al twee jaar in werking en het levert ons veel op: Canada is één van de grootste investeerders in Nederland.

Het handelsverdrag is door de Tweede Kamer en ligt nu voor aan de Eerste Kamer.

De EU sloot een handelsverdrag met Japan. Hierdoor wordt handel met Japan makkelijker en goedkoper. Bovendien levert het veel banen op. Jaarlijks verkoopt de EU voor 76 miljard aan goederen en diensten aan Japan.

De Tweede Kamer wil een CO2-heffing op de industrie. Een voorstel van het kabinet werd met een ruime meerderheid aangenomen. We voeren een CO2-heffing in, bovenop de prijs die in Europa voor uitstoot wordt betaald. Met het klimaatakkoord en deze unieke boeteheffing is Nederland een groene voorloper in Europa.

Vliegen is ontzettend schadelijk voor het milieu. Daarom gaan mensen die gebruik maken van het vliegtuig betalen voor de CO2-uitstoot van hun reis. Met 7 euro compenseer je de CO2-uitstoot van je reis.

Dit voorstel van D66-staatssecretaris hans Vijlbrief is aangenomen in beide Kamers en wordt ingevoerd in 2021. Dit is een eerste stap naar het beter en eerlijker belasten van vervuilende luchtvaart.

Jonge mensen kunnen vaak alleen met financiële hulp een huis kopen. Dat is oneerlijk. Ze moeten het vaak zelfs opnemen tegen beleggers. Daarom wordt de overdrachtsbelasting, die je betaalt bij het kopen van je huis, voor starters afgeschaft. Hierdoor betalen starters al snel duizenden euro’s minder als ze een huis kopen. De pandjesbazen gaan juist meer belasting betalen.

Veel ondernemers hebben zware klappen gehad in de coronacrisis. Dankzij dit voorstel van D66 en de VVD krijgen ondernemers meer tijd om belasting te betalen.

Wat zeggen groeicijfers nou eigenlijk over onze economie? Als je thuis de hele dag het gas aan laat staan is het fantastisch voor de economie, maar het betekent niet dat het goed gaat. Daarom pleit D66 ervoor om altijd verder te kijken dan alleen de economie. We geven de monitor brede welvaart een belangrijke rol. Dan gaat de begroting niet alleen over wat erin komt en eruit gaat, maar ook over bijvoorbeeld de impact op het klimaat.

Het rapport van de parlementaire ondervragingscommissie levert een pijnlijke conclusie op: op alle terreinen zijn de overheid en de politiek ernstig tekort geschoten. Duizenden ouders zijn hier jarenlang het slachtoffer van geworden. Alle gedupeerden krijgen voor 1 mei 30.000 euro met aanvulling bij recht op meer. Er komt ook hulp komt voor kinderen van de gedupeerden. Hun toekomst mag niet nog meer worden geschaad door dit overheidsfalen.

Ons toeslagenstelsel is erg verouderd en ingewikkeld. Mensen werden onterecht als fraudeur bestempeld, kregen duizenden euro’s boete en raakten diep in de schulden. Anderen lopen geld mis, terwijl ze dat hard nodig hebben om hun zorgpremie en kinderopvang te betalen. Wij maakten plannen om het hele toeslagenstelsel te hervormen. Geen toeslagen meer, maar een belastingkorting voor iedere Nederlander. Daarnaast willen we dat kinderopvang gratis wordt voor iedereen en het minimumloon omhooggaat. Zo zijn mensen vrijer, maar laten we niemand vallen.