Perspectief tussen de crises: terugblik op de eerste helft van 2022

Het zomerreces in Provinciale Staten is aangebroken. De ideale gelegenheid om eens rustig terug te blikken op het afgelopen halfjaar. Een periode die werd getekend door een optelsom van crises. In februari schokte Rusland de wereld met de inval in Oekraïne, met onbeschrijflijk leed en enorm veel schade als gevolg. Ook voor ons zijn er gevolgen, zoals stijgende energieprijzen en een mogelijke schaarste aan energie. Tegelijkertijd zijn de gevolgen van corona nog altijd voelbaar, piept en kraakt de woningmarkt en is het gebrek aan opvang voor vluchtelingen dagelijks pijnlijk zichtbaar in Ter Apel. Toch proberen wij als sociaalliberalen altijd optimistisch te kijken naar de toekomst, ook als de omstandigheden dat bijzonder lastig maken. Lees verder om te weten te komen hoe we daar in de eerste helft van dit jaar aan hebben gewerkt.

Verbreek banden met Rusland, bied structurele oplossing voor asielopvang

De inval van Rusland in Oekraïne heeft grote gevolgen voor de hele wereld, maar allereerst natuurlijk voor de inwoners van Oekraïne zelf. Heel veel Nederlanders, en zeker ook veel Groningers, steunen de Oekraïense bevolking door donaties, voedselhulp of opvang van vluchtelingen. In Provinciale Staten hebben wij het signaal afgegeven dat elke verbintenis met Rusland of Belarus moet worden verbroken. Dit onder andere door de samenwerking met oblast Leningrad te beëindigen en de import van biomassa uit beide landen te stoppen. Op die manier laat de provincie zien solidair te zijn met de Oekraïners.

De oorlog in Oekraïne benadrukt nogmaals dat we vluchtelingen, waar dan ook vandaan, een veilige plek moeten bieden. De situatie in Ter Apel moet daarvoor snel en drastisch verbeterd worden. Daarom roepen wij op in te zetten op tenminste een extra aanmeldcentrum, waarvoor inmiddels plannen liggen, meer structurele asielopvang en betere doorstroom van statushouders. Het is noodzakelijk dat ook andere gemeenten buiten de provincie bereid zijn zich hiervoor in te spannen, zodat de druk op Ter Apel echt kan worden verlicht.

Tekst gaat verder onder de foto.

Het provinciehuis verlicht in de kleuren van de Oekraïense vlag - Beeld: Provincie Groningen

Gaswinning naar nul, ondanks tegengeluiden

De geopolitieke situatie leidt tot hoge gasprijzen en daarmee energierekeningen die niet zelden verdubbelen. Alhoewel sommigen hierin reden zien de gaswinning in Groningen weer op te voeren, blijft onze fractie staatssecretaris Vijlbrief steunen in zijn lijn om de winning in uiterlijk 2024 helemaal te beëindigen. De afbouw ligt, ondanks vertragingen bij de bouw van de stikstoffabriek in Zuidbroek, nog altijd op schema en daar houden wij aan vast. Gaswinning in onze provincie is niet veilig en de veiligheid van onze inwoners kan ook niet in geld worden gecompenseerd. Bovendien heeft verdere opening van het Groningenveld geen effect op de gasprijzen, die worden namelijk op de internationale markt bepaald. Het is gezien de huidige situatie nog altijd spannend of de beëindiging in uiterlijk 2024 gaat lukken, maar dat is en blijft ons streven.

Schade en versterking blijven ook nu de gaswinning wordt afgebouwd onverminderd belangrijk. Wij roepen op daar vaart mee te maken en inwoners meer zeggenschap te geven. Een slecht voorbeeld wat dat betreft is de beschamende situatie rond de subsidie voor woningverbetering en -verduurzaming begin dit jaar, met lange wachtrijen voor de gemeentehuizen en digitaal. Via een motie hebben wij succesvol opgeroepen het budget voor de subsidie te verhogen zodat iedereen die daar recht op heeft het bedrag kan ontvangen. Later hebben we gevraagd om duidelijkheid over het vervolg, en inmiddels is de regeling in de eerste gemeenten opengesteld.

Méér duurzame energie, participatie als voorwaarde

Nu we de afhankelijkheid van Russisch gas willen verminderen, wordt de omslag naar duurzame energie des te belangrijker. Onze fractie wil hier voortgang boeken en is dan ook blij dat de gemeente Groningen verder kan werken aan haar plannen voor windmolens bij Roodehaan. Daarvoor is uitgebreid onderzoek gedaan en overleg gevoerd met natuurorganisaties, energiecoöperaties en omwonenden, en wij hebben er vertrouwen in dat de gemeente ook het vervolgproces goed zal aanpakken. We vinden het belangrijk dat in deze en andere duurzame energieprojecten iedereen mee kan doen. Onderzoek van de Noordelijke Rekenkamer wees uit dat hier verbetering mogelijk is. D66 heeft naar aanleiding hiervan opgeroepen als provincie meer energie te steken in inwonersparticipatie en daar goed over te communiceren.

Tegelijkertijd zullen we ons moeten voorbereiden op de gevolgen van klimaatverandering, die soms nu al zichtbaar zijn. Hittestress, droogte, overstromingen, verzilting en veenoxidatie laten allemaal zien dat we ons moeten wapenen voor een veranderend klimaat. Met de nieuwe Regionale Klimaatadaptatiestrategie wordt daaraan gewerkt. Als het aan onze fractie ligt wordt de bodem daarbij zoveel mogelijk als ‘spons’ beschouwd door water vast te houden. Een verhoging van het waterpeil in landbouw- en natuurgebieden kan een belangrijke bijdrage leveren, terwijl tegelijkertijd kansen ontstaan voor de circulaire economie door bijvoorbeeld de teelt van lisdodde. Wat wij vooral willen zien is dat we nu aan de slag gaan en woorden worden omgezet in daden.

Met de door het Rijk aangekondigde stikstofreductie ligt er voor de provincie de belangrijke taak dit om te zetten in een concrete aanpak. Wij hebben ervoor gepleit dit op zorgvuldige wijze vorm te geven, zowel rond Natura2000-gebied Lieftinghsbroek als elders in de provincie. Boeren moet, binnen de grenzen van de natuur, een duurzaam toekomstperspectief worden geboden met minder dieren, minder kosten en hogere opbrengsten. Per gebied zal moeten worden bekeken hoe de stikstofdoelen, in samenhang met doelen voor klimaat en waterkwaliteit, kunnen worden behaald, terwijl we tegelijkertijd de agrarische economie een toekomst bieden. Na de zomer zal het gesprek hierover in de provinciale politiek verder worden gevoerd om zo uiterlijk halverwege volgend jaar tot een concrete aanpak te komen.

Als het gaat over bescherming van de natuur, dan hoort het herstel van het karakteristieke slotenpatroon in Nationaal Landschap Middag-Humsterland daar wat ons betreft zeker bij. Wij hebben samen met GroenLinks voorgesteld de dempingen van meerdere sloten niet te legaliseren en het oude slotenpatroon waar mogelijk terug te brengen. Daarnaast hebben wij gevraagd beter toe te zien en te handhaven op nieuwe dempingen of aanpassingen. Beide moties hebben het helaas niet gehaald, maar wij zullen ons sterk blijven maken voor het behoud en de bescherming van dit unieke landschap in onze provincie.

Tekst gaat verder onder de foto.

Boeren moet, binnen de grenzen van de natuur, een duurzaam toekomstperspectief worden geboden - Beeld: Images for Lensdrop by Matthias Zomer

Onlangs heeft het Rijk aangekondigd de coronasteun voor het openbaar vervoer komend jaar niet voort te zetten. Dit terwijl het aantal reizigers nog niet op het niveau is van voor de crisis. Besparingen zijn dus onvermijdelijk, maar onze fractie is blij dat gehoor is gegeven aan de oproep om het netwerk zoveel mogelijk in stand te houden. Ook gaan de tarieven voorlopig niet omhoog en is er ruimte om snel op te schalen als meer mensen dan verwacht het openbaar vervoer weer weten te vinden.

Als fractie zetten wij ons al langere tijd in voor een snelle, veilige digitalisering. Recent bleek dat de uitrol van snel internet op veel plekken in de provincie opnieuw vertraging heeft opgelopen. Eerder dit jaar stelden wij daarover al schriftelijke vragen, omdat een snelle internetverbinding in de huidige tijd onmisbaar is voor alle inwoners om met elkaar en met organisaties in verbinding te staan. Wij zullen hier aandacht voor blijven vragen en de ontwikkelingen kritisch volgen. Dat geldt ook voor de informatiebeveiliging en privacy binnen de provinciale organisatie zelf.

Wij zien leefbaarheid als een breed begrip dat ook wordt bepaald door het aanbod aan werkgelegenheid in de regio. In dat kader is het positief dat de provincie in het afgelopen halfjaar de komst van twee nieuwe grote bedrijven mede mogelijk heeft gemaakt. Shine Medical gaat in Veendam aan de slag met de productie van medische isotopen en Van Merkesteijn International bouwt in de Eemshaven een fabriek waar op duurzame wijze staaldraad zal worden gemaakt. Beide ontwikkelingen leveren veel nieuwe arbeidsplaatsen op. Na de zomer spreken we verder over de nieuwe Omgevingsvisie, waarin ook zal worden gekeken naar de ruimte voor bedrijvigheid.

D66 hecht daarnaast belang aan een gezonde provincie met voldoende mogelijkheden voor sport en beweging. Om de zorg in de regio op peil te houden, hebben we hartstochtelijk gepleit om het kinderhartcentrum van het UMCG te behouden. Hier wordt door de minister nu verder onderzoek naar gedaan. Daarnaast zijn de eerste resultaten van het leefbaarheidsprogramma zichtbaar, waarmee onder meer wordt geïnvesteerd in een ‘Rijke Schooldag’ met aandacht voor sport, cultuur en huiswerkbegeleiding. Ook zijn we blij dat de realisatie van een Groninger fietsberg bij Veendam en Usquert haalbaar blijkt te zijn. Met een vervolgonderzoek wordt dit nu verder uitgewerkt zodat hopelijk snel de eerste fietsers en wandelaars omhoog kunnen!

De provincie is momenteel druk bezig met de ontwikkeling van een nieuw participatiebeleid om inwoners beter bij projecten en besluiten te betrekken. Onze fractie heeft daarbij voorgesteld een digitaal ‘track-en-tracesysteem’ in te richten waarmee de status van provinciaal beleid kan worden gevolgd en waarin wordt aangegeven hoe jij als inwoner daarover mee kunt praten. Dit wordt meegenomen richting de uiteindelijke participatienota die dit najaar wordt besproken.

Op voorstel van de SP is het nu ook mogelijk een provinciaal referendum te houden. Een mooie kans die wij van harte hebben ondersteund. Onze motie om de kiesgerechtigde leeftijd bij referenda te verlagen naar zestien jaar heeft het helaas niet gehaald. Dat geldt ook voor ons voorstel om een generatietoets in te voeren waarmee de langetermijneffecten van beleid voor huidige en toekomstige generaties worden beschreven. Desalniettemin blijven we optimistisch en zullen we ons ook de rest van deze Statenperiode inzetten om de betrokkenheid van jongeren te vergroten. Iedereen in onze provincie doet er namelijk toe, zoals we met het dit jaar onthulde kunstwerk over artikel 1 van de grondwet in het provinciehuis laten zien. Een mooie invulling van de oproep hiertoe van de vorige D66-fractie.

Tekst gaat verder onder de foto.

Het kunstwerk over artikel 1 in de ontvangsthal van het provinciehuis - Beeld: Provincie Groningen

In de rest van deze Statenperiode staan er nog grote onderwerpen op de agenda, zoals de Omgevingsvisie en de eerste schetsen van de stikstofaanpak. Tegelijkertijd gaan we ook langzaam toewerken naar de Provinciale Statenverkiezingen in maart volgend jaar, onder aanvoering van de onlangs verkozen lijsttrekker Sander Claassen. Mede gelet op de uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen dit voorjaar, zien wij dit met vertrouwen tegemoet!

Het zomerreces van Provinciale Staten duurt tot en met 28 augustus. Uiteraard blijven wij in de tussentijd bereikbaar. Alle vragen, opmerkingen en ideeën zijn welkom!