Minder vee, wel zo gezond

De luchtkwaliteit in Nederland is schrikbarend slecht. Uit onderzoek van onder andere het RIVM blijkt dat er elk jaar door fijnstof, tussen de 7000 en 12.000 mensen vroegtijdig overlijden. Bij langdurige blootstelling leven mensen gemiddeld 13 maanden korter. Het verhoogt de kans op longontstekingen, astma, en klachten zoals benauwdheid en hoesten. Een op de vijf kinderen heeft astma door slechte luchtkwaliteit. De prijs die we daarvoor betalen is hoog, in verloren levensjaren, door ziekteverzuim en hogere zorgkosten. De kleinste fijnstofdeeltjes, die in de bloedbaan kunnen komen, zorgen voor hart- en vaatziekten. Onze buitenlucht is vaak niet zo fris en gezond als we denken.

Fijnstof is onder andere afkomstig van industrie en verkeer. Daarom stimuleert het kabinet terecht schonere manieren van vervoer, zoals het openbaar vervoer, de fiets en elektrische (bedrijfs)auto’s. De industrie moet aan steeds strengere normen voldoen. Maar, een andere belangrijke, vaak onderbelichte veroorzaker is de intensieve veeteelt. In 2016 meldt het RIVM in een persbericht dat meer dan de helft van de vroegtijdige sterfte door luchtverontreiniging wordt beïnvloed door de ammoniakuitstoot uit de landbouw.

Er gaat bijna geen dag voorbij dat het in Den Haag niet gaat over stikstof. Maar, deze discussies richten zich vaak alleen op de gezondheid en de kwaliteit van de natuur. Terecht, want stikstof zorgt ervoor dat deze onherstelbaar wordt beschadigd. Maar laten we het ook eens over de gevolgen voor onze eigen gezondheid hebben.

Nederland is een van de meest dichtbevolkte gebieden en de grootste vleesexporteur van Europa. Met grofweg 100 miljoen kippen, 11,4 miljoen varkens, 3,8 miljoen koeien, 850 000 schapen en 480 000 geiten is Nederland de veeschuur van Europa. De stallen waar deze dieren gehouden worden zijn een broeinest voor zoönosen als Q-koorts en de vogelgriep, de mest zorgt ervoor dat de kwaliteit van ons water een van de slechtste van Europa is én de uitstoot van de intensieve veeteelt is slecht voor onze gezondheid. Een rechter concludeerde dat de overheid mensen in het landelijk gebied onvoldoende beschermt tegen stankoverlast uit de veehouderij. Er zijn partijen die het wel eens hebben over de kloof tussen stad en platteland, maar wij durven de stelling aan dat er een kloof is op het platteland.

Oplossingen zoals schonere stalsystemen, hoe belangrijk ook, is dweilen met de kraan open. Ook hier geldt: voorkomen is beter dan genezen. We hebben geen ruimte voor alle dieren die we nu houden. Onze longen hebben die ruimte ook niet. Al te lang sluiten we hiervoor onze ogen en geven we boeren valse hoop met minder strenge regels dan dat uiteindelijk onvermijdelijk en noodzakelijk is. Waarbij een aantal partijen in de Tweede Kamer het probleem van een te hoge stikstofuitstoot überhaupt negeert. Terwijl het uiteindelijk onvermijdelijk is: het aantal dieren in Nederland is onhoudbaar.

Nederland hanteert de doelen voor luchtkwaliteit van de Europese Unie. Deze zijn tot vijf keer minder ambitieus dan de richtlijnen van de World Health Organization (WHO). De Gezondheidsraad gaf in 2018 al het advies om de normen van de WHO over te nemen. D66 wil nog een stap verder. Nederland moet het voor elkaar krijgen dat óók de Europese Unie deze ambities overneemt, want fijnstof houdt zich niet aan landsgrenzen. Bovendien creëert het een gelijk speelveld in Europa.

Om zelf aan de normen te voldoen moeten we alles uit de kast halen en kunnen we er niet omheen: ons vervoer moet schoner, de industrie moet aan de bak en het aantal varkens en kippen in Nederland moet halveren. Om uit de stikstofcrisis te komen, én voor onze eigen gezondheid. Zodat onze kinderen opgroeien in schone lucht en om het aantal fijnstofslachtoffers uiteindelijk terug te dringen naar nul.