Over­heids­finan­ciën

Gezonde
overheidsfinanciën
met investeringen
in de toekomst

De afgelopen jaren heeft de overheid het begrotingsbeleid ingezet om de economische gevolgen van de coronapandemie en de energiecrisis te verzachten. Maar de inflatie en de rente zijn hoog en de economische groei vertraagt. Het vorige kabinet heeft bewust veel geld ingezet om de grote transities op stikstof en klimaat mogelijk te maken en te kunnen investeren in onderwijs en defensie. Daarmee voorkomen we het doorschuiven van deze problemen naar een volgende generatie. De uitgaven aan rente, klimaat en zorg lopen echter wel op, waardoor bij ongewijzigd beleid het overheidstekort boven de Europese grens van 3 procent uitkomt. Dat is onwenselijk.

De uitzonderingen op de begrotingsregels van het kabinet die zijn gemaakt om grote en onverwachte schokken het hoofd te kunnen bieden, kunnen niet de norm worden. Er moet telkens opnieuw een afweging gemaakt worden tussen verschillende beleidskeuzes om te voorkomen dat de rekening bij toekomstige generaties wordt neergelegd. We willen structureel de lasten van mensen kunnen verlagen, blijven investeren in onderwijs, de arbeidsmarkt, hervorming van het toeslagenstelsel, wetenschap en cultuur. De klimaattransitie en uitbouw van onze infrastructuur zullen ook investeringen vergen. Om onze financiën houdbaar te houden, betekent dit dat de vervuiler zal moeten betalen, vermogenden en grote bedrijven meer dan nu hun steentje zullen moeten bijdragen en zorgkosten niet ongebreideld kunnen stijgen.

  • We houden oog voor de houdbaarheid van de overheidsfinanciën, zodat toekomstige generaties dezelfde of meer kansen krijgen als wij. Daarom geven we geld uit aan voorstellen die de economie structureel versterken en de overheidsfinanciën op langere termijn verbeteren.
  • Wij vinden in de komende jaren een begrotingstekort acceptabel, als we daarmee investeren in de toekomst van Nederland. Het niet doen van noodzakelijke uitgaven aan de energie- en klimaattransitie zou namelijk ook een ‘schuld’ doorschuiven naar volgende generaties.
  • Wij verlagen de belasting op werk en verhogen de belasting op vermogen, (over-)winsten, vervuiling en belastingconstructies. Dit versterkt de economie, maakt Nederland schoner en verkleint de ongelijkheid.

Brede welvaart als uitgangspunt

Een eenzijdige focus op de groei van het bruto binnenlands product (bbp) is niet zaligmakend. We willen af van groei die geen kwaliteit van leven oplevert. Economische groei is geen echte groei als dat niet wordt vertaald in betere gezondheid, beter wonen of een schoner milieu. Wij willen brede welvaart leidend laten zijn in het economisch beleid.

  • Een duurzame toekomst begint bij een duurzame begroting: we stappen over naar een klimaat-inclusief begrotingsraamwerk, cf advies van de Raad van State bij de Miljoenennota.
  • We streven naar brede welvaart, waarbij vooral het welzijn van mens en natuur een maatstaf is voor hoe goed het met ons gaat. Cruciaal daarbij is gezondheid waarbij fysieke, mentale en sociale aspecten samenwerken. We monitoren de vorderingen op basis van de indicatoren die onder andere door het CBS worden gehanteerd in de Monitor brede welvaart en pas het beleid daarop aan.
  • De Monitor brede welvaart krijgt een prominente plek in de economische ramingen van het CPB en bij de doorrekening van verkiezingsprogramma’s. Daarbij worden ook vermogen en de waarde in de samenleving in brede zin meegenomen: naast financieel en economisch kapitaal, ook menselijk en natuurlijk kapitaal. Er wordt een duidelijke link gelegd naar de mate waarin Nederland de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties vervult. Bij het terugkijken naar het financieel beheer in de begrotingen en jaarverslagen krijgt brede welvaart een centrale plek.
  • Het bbp als economische indicator kan blijven bestaan, gezien de belangrijke functie voor ramingen en de overheidsbegroting. De overheid publiceert daarbij ook een netto binnenlands product waarin schade aan de kapitaalvoorraad en uitputting van grondstoffen worden meegeteld. Economische groei moet plaatsvinden binnen de grenzen van het klimaat en de natuur.

D66 laat haar programma doorrekenen door het CPB en het PBL. Een gedetailleerd financieel overzicht van het D66 verkiezingsprogramma zal bij de CPB-doorrekening beschikbaar komen.

Dit is een nieuw en hoopvol moment voor Nederland. Een nieuwe generatie van alle leeftijden staat op. Wij willen samen de grote problemen te lijf, in plaats van elkaar. We gaan keuzes maken die te lang zijn uitgesteld. Met nieuwe energie voor Nederland.