Vijf vragen over het toeslagendebat

Duizenden Nederlanders is ongekend onrecht aangedaan door het falen van politiek en bestuur. De kinderopvangtoeslagaffaire gaat over verwoeste levens, over de pijn en de ellende van heel veel mensen. Heel veel mensen werden onterecht als fraudeur aangewezen. Ze zouden onterecht kinderopvangtoeslag hebben ontvangen en moesten tienduizenden euro’s terugbetalen. Daarbovenop kregen veel ouders een boete. De schulden liepen hierdoor in sommige gevallen op tot wel meer dan 100.000 euro. Onterecht. Als gevolg moest een alleenstaande moeder met drie kinderen het doen met 50 euro per week. Kregen slachtoffers burn-outs. Werden mensen hun huis uit gezet. Kinderen groeiden op in armoede, zonder vakantie of een cadeautje tijdens Sinterklaas of Kerst.

Dit is het gevolg van fout na fout bij de overheid. Mensen werden niet gezien als mens. Kregen onterecht het stempel ‘fraudeur’ op zich geplakt. Bovendien hadden mensen met een dubbele nationaliteit meer kans om gecontroleerd te worden. Dat is racisme.

In de affaire over de kinderopvangtoeslagen is mensen zoveel pijn gedaan. D66 kan en wil niet lichtzinnig over het zware rapport van de onderzoekscommissie heen stappen. Dit is hét moment voor een duidelijke streep, een breuk met een jarenlange politiek van wegkijken. De pijn bij de getroffen gezinnen kan nooit meer rechtgezet worden. Maar de politiek kan wel verantwoordelijkheid nemen. Daarom treedt het kabinet af.

De aanpak van de coronacrisis gaat natuurlijk door. De samenleving moet op dit moeilijke moment kunnen rekenen op de politiek. Dan gaat het om twee dingen: we moeten recht doen aan wat de slachtoffers is overkomen. Daarnaast moeten we de coronacrisis en de economische crisis daadkrachtig blijven aanpakken.

Het is in het belang van alle Nederlanders dat de politiek nu eensgezind en besluitvaardig optreedt. Dat doen we allereerst door de getroffen ouders recht te doen en financieel te compenseren, ook al is het kabinet demissionair. Maar dat doen we ook voor al die andere Nederlanders die nu op de politiek moeten kunnen rekenen in deze tijd van crisis. Voor kwetsbare ouderen die nu bijna aan de beurt zijn voor het vaccin. Voor verpleegkundigen en artsen die ontzettend hard werken. Voor ondernemers die zich staande proberen te houden. Voor kinderen en hun ouders die steun nodig hebben om uit de kansencrisis te komen. Het demissionaire kabinet blijft onverminderd hard werken om Nederland door deze crisis te loodsen.

Natuurlijk. Dat staat voorop. Het kabinet is opgestapt en heeft verantwoordelijkheid genomen, maar daar zijn de getroffen ouders niet mee geholpen. Het ongekende onrecht waar duizenden Nederlanders mee te maken hebben wordt niet weggenomen of uitgegumd.

Het belangrijkste is nu dat de gedupeerden zo snel mogelijk gecompenseerd worden. Demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen doet haar best om alle ouders zo snel mogelijk te compenseren. Alle gedupeerden die zich bij de overheid hebben gemeld, krijgen 30.000 euro. Ouders die recht hebben op meer, krijgen meer. Ook mensen die zich nog niet hebben gemeld, maar dat wel doen, krijgen een compensatie van 30.000 euro. Schulden bij de Belastingdienst en andere publieke instanties worden kwijtgescholden. Ook is Van Huffelen hierover in gesprek met private eisers. Alles is erop gericht om ervoor te zorgen dat ouders met de compensatie écht een nieuwe start kunnen maken.

De eerste stap was het nemen van verantwoordelijkheid. Om op die manier recht te doen aan het verschrikkelijke onrecht waar deze ouders mee te maken hebben gehad. Maar vertrouwen herstellen gaat verder dan alleen verantwoordelijkheid nemen. Het is tijd voor een nieuwe houding in de politiek. Eén die uitgaat van mensen en menselijke waarden. Een politiek die oog heeft voor de noden van de kleinst mogelijke minderheid: het individu. Een politiek die bij het maken van regels uitgaat van vertrouwen in plaats van wantrouwen. En een politiek die het vermogen behoudt te accepteren dat mensen soms ook fouten maken, en die mensen dan niet genadeloos afrekent.

De cultuur van hard, harder, hardst moeten we doorbreken. Het is tijd dat het weer gaat om mensen. Om vertrouwen, niet om wantrouwen. Natuurlijk moeten we fraude aanpakken. Maar we moeten er wel rekening mee houden dat mensen ook een foutje kunnen maken.

We moeten stoppen met het bizar ingewikkelde toeslagenstelsel. Het kan makkelijker en eerlijker. We schaffen alle toeslagen af. Geen huurtoeslag, geen zorgtoeslag, geen kinderopvangtoeslag. In plaats daarvan krijgt iedere Nederlander een belastingkorting. En als je niet genoeg verdient om belasting te betalen, krijg je geen korting maar het bedrag uitgekeerd. Zo maken we het eerlijker en makkelijker. Juist voor mensen die de extra steun zo hard nodig hebben.