Politieke partijen in gemeenteraden moeten in de spiegel kijken
wijzende arm in gebroken glas • Beeld: Bruno Pires
Afgelopen dagen zijn er diverse artikelen en reacties in het Eindhovens Dagblad verschenen over de lokale politiek in de regio. Uit deze stukken bleek bezorgdheid te bestaan over de rol van het gemeentebestuur, maar meer nog in het bijzonder over het functioneren van de gemeenteraad. Vanuit de diversiteit aan onderwerpen op dit gebied willen wij er twee uitlichten welke ons inziens een grote rol spelen in de veranderende omstandigheden waaronder de gemeenteraad haar rol vervult.
In de eerste plaats in het functioneren van het z.g. dualiteitsbeginsel. Dat houdt in dat de gemeenteraad het bestuur controleert. En dat betekent dan ook dat partijen die aan een coalitie deelnemen een verantwoordelijkheid hebben om via de gemeenteraad deze rol te vervullen. Een dichtgetimmerd coalitie-akkoord, dat onvoorwaardelijk gesteund wordt door de deelnemende partijen leidt nog al eens tot scheve verhoudingen in de gemeenteraad. Daarbij kan de steeds mondiger wordende inwoner het gevoel krijgen dat het allemaal op een akkoordje wordt gegooid door een aantal partijen en dat individuen en groepen inwoners geen enkele invloed meer hebben over hun omgeving; behalve eens in de vier jaar tijdens de verkiezingen.
In diverse gemeenten in de regio zijn na de laatste gemeenteraadsverkiezingen initiatieven genomen om of meer op hoofdlijnen of juist meer raadsbreed afspraken te maken over de belangrijkste onderwerpen voor de komende vier jaar. Belangrijk daarbij is of de inwoners dan het gevoel krijgen of gekregen hebben dat zij er echt meer bij betrokken zijn.
Daarmee raken we het tweede punt namelijk de betrokkenheid bij de lokale politiek. En hier wringt ons inziens nog al eens de schoen. Met de komende gemeenteraadsverkiezingen in 2022 in het vooruitzicht is het essentieel dat partijen in de gemeenteraad in de spiegel kijken om te zien of zij de afgelopen jaren werkelijk de inwoners bij de politieke besluitvorming hebben betrokken. En dat ze vervolgens in de verkiezingsprogramma’s laten zien hoe hier ook de komende periode vorm aan te geven.
Hierbij ligt er een verantwoordelijkheid zowel aan de kant van de politieke partij als aan de kant van de inwoner. De politieke partij die zich inspant om inwoners te interesseren in de lokale politiek door te laten zien dat in de gemeenteraad en daarbuiten het waard is om een bijdrage te leveren ten behoeve van de gemeenschap. Maar het gaat ook om de inwoner die tijd wil vrijmaken en zich wil inspannen om ten behoeve van die gemeenschap een bijdrage te leveren.
Zolang vanuit politieke partijen en vanuit de individuele inwoner hier niet (voldoende) aan wordt voldaan zal het lastig worden om een gemeentelijk goed functionerende politieke cultuur vorm te geven en dat nieuwe leiderschap van de gemeenteraad te laten zien.
Als afdeling van een politieke partij in 11 gemeenten zien wij hierin flinke verschillen: in de ene gemeente kost het weinig moeite om kandidaten voor verkiesbare plaatsen te interesseren, terwijl dit in andere gemeenten om verschillende redenen (haast) niet lukt.
Laten we dan ook de komende gemeenteraadsverkiezingen gebruiken als verandermoment waarbij politieke partijen en individuele inwoners laten zien dat hun gemeenschappelijk belang voor hun leefomgeving in hun gemeente tot uitdrukking komt in werkelijke inwonerparticipatie, simpelweg door er echt continue aan te werken. Alleen dan zullen meer inwoners in hun afweging hoe zij hun vrije tijd inzetten, de keuze maken om politiek actief te zijn, in welke vorm dan ook. En alleen dan zal er een moderne politieke cultuur gaan ontstaan die meer dan in het verleden gebaseerd is op wederzijds respect, op inhoud, op werkelijke inwonerparticipatie.
Meine Stoker en Hein van der Reijden, leden van D66