Algemene Beschouwingen 2021: woningen, voorzieningen en transparantie

Voorzitter,

de begroting die we vandaag bespreken maakt me niet erg enthousiast. Ik voel meer verbazing en verwondering. In de begroting wordt namelijk pijnlijk duidelijk dat het college nog steeds niet uitblinkt in visie, initiatief of ambitie. En dat terwijl we elk van deze drie kwaliteiten meer dan ooit nodig hebben. Zelfs nu we aan het einde van een raadsperiode staan.

Alleen al vanwege de enorme investeringsvraag van 23 tot 50 extra arbeidsplaatsen, die onderbouwing vereist. Daar komt nog eens bij (en hier hoort u de verwondering in mijn stem) dat het college zichzelf niet als onderdeel ziet van het grootste probleem dat ze beschrijft: het enorme personeelstekort.

Precies een jaar geleden omarmde ditzelfde college enthousiast de motie Slanke overheid. We zijn nog geen 12 maanden verder en nu blijkt dat er alleen al voor de uitvoering van de wettelijke taken ineens 23 FTE, 23 volledige banen, bij moeten. En dat niet alleen. Uiteindelijk zijn 50 FTE, 50 volledige banen, extra nodig om het werk te kunnen blijven doen dat gedaan moet worden.

Hoe dan? Hoe kan een college met droge ogen zo’n draai van 180 graden maken? Zijn er in een jaar tijd volkomen onverwacht mega-veel taken op ons afgekomen? Is er in de afgelopen jaren dan niemand bezig geweest met een lange termijnvisie op personeelsbeleid? Welke wettelijke taken kunnen we niet meer oppakken zonder die 23FTE en vanaf welk moment?
Het is voor D66 moeilijk verteerbaar dat deze schrale begroting, zonder veel nieuw beleid, toch elk jaar 2 miljoen euro aan extra personeelskosten kost. Maar wat als we deze moeilijk verteerbare begroting niet slikken? Wat betekent dat voor de bestuurskracht nu en in de toekomst, én voor het huidige personeel? Er is zoveel te doen!

Om te beginnen met woningbouw. Het college heeft de bouw van al veel langer geplande woningen versneld. Dat is natuurlijk goed. Maar niet genoeg als je in de heftigste wooncrisis zit sinds de tweede wereldoorlog.

De wooncrisis verdeelt onze samenleving in tweeën. Aan de ene kant staan zij die een woning hebben. Aan de andere kant staan zij die een passende woning gewoon niet kunnen betalen. Starters, jongeren, ouderen, een- en tweepersoonshuishoudens zijn vrijwel kansloos op de woningmarkt. De overheid moet alle instrumenten, energie en ambitie uit de kast halen om de woningnood te bestrijden.

De motie van D66 ter bescherming van de Veldhovense woningmarkt roept op te doen wat zoveel andere gemeenten al doen: betaalbare woningen beschermen tegen beleggers die ze opkopen, om ze tegen hoge huren weer op de markt brengen. Eindhoven is van plan om de woningmarkt te beschermen.

Beleggers moeten daardoor uitwijken naar gemeenten die het niet nodig vonden om hun woningmarkt te beschermen. Als we niet uitkijken: naar Veldhoven! Dat is in de kern onze motie Bescherming Veldhovense woningmarkt. Daarnaast roepen we het college op om voor alle nieuwbouwplannen het uitgangspunt ‘levensloopbestendig gebouwd’ te nemen. Op die manier kunnen ouderen en mensen met een beperking beter een woning vinden en daar ook langer in blijven wonen. We dienen daar een amendement over in.

Net zoals vorig jaar maakt D66 zich ook dit jaar weer sterk voor de voorzieningen in Veldhoven. Bijvoorbeeld het zwembad. Na lang aandringen van D66 bevestigde het college dat het zwembad binnen het budget blijft dat hoort bij het Programma van Eisen. Goed nieuws! Ook de vragen die we stelden naar aanleiding van een brief van zwemvereniging Njord werden volledig beantwoord door het college.
Hoe anders is de situatie rond onze culturele instellingen. Vorig jaar kwamen we met een motie om de bibliotheek te redden en de bezuinigingen te stoppen. Een motie die geen steun kreeg van het college. Vanwege de grote druk van iedereen die betrokken is bij de bieb, bleek gelukkig begin dit jaar dat de bezuinigingen toch niet doorgingen. In het Veldhovens Weekblad zag ik trouwens dat GBV die reddingsactie opeist. Dat is natuurlijk best bijzonder.

Maar goed, het belangrijkste is dat de bibliotheek gered is. En samen met theater De Schalm en museum ’t Oude Slot heeft de bibliotheek een fantastisch gezamenlijk toekomstplan gemaakt.
Het college gaf aan nog een paar jaar nodig te hebben voor een toekomstplan voor cultuur. Daar kunnen deze organisaties natuurlijk niet op wachten. Ze wachten al jaren. Met onze motie roepen we het college op om hen te steunen en in alle mogelijke opzichten te helpen om hun eigen plan uit te voeren.

Als ambitieuze organisaties in onze gemeente zelf aan de slag gaan om hun toekomst veilig te stellen, dan verdienen ze niet alleen applaus. De gemeente moet hen belonen door mee te denken en te helpen om de plannen uit te voeren.

En zo is de stap naar samenspraak en transparantie snel gemaakt. Dat Veldhoven een gesloten, bestuurscultuur kent weten we. De partijen in de coalitie maken de plannen in het college en er is weinig ruimte voor overleg met de oppositie. Voorbeelden van een gebrekkige interne transparantie zijn er genoeg: van de slechte beantwoording van artikel 42 brieven tot het negeren van moties. Ik zocht bijvoorbeeld naar de reservering voor de uitvoering van motie die VVD, CDA en D66 hebben ingediend. De motie over het inzichtelijk maken voor inwoners welke bouwplannen er zijn en welke inspraak mogelijk is. Vergeefs. Blijkbaar was toch niet het hele college enthousiast over zoveel openheid.
Als we binnen dit gemeentehuis niet eens open staan voor inbreng van anderen, hoe zouden we dan wel open kunnen staan voor de ideeën van inwoners? Hoe maken we ze duidelijk welke invloed ze hebben op wat er hier besloten wordt? Hoe voorkomen we dat ze het bos in worden gestuurd met een wollige tekst over samenspraak. Een voorbeeld daarvan zien we ook weer in deze begroting als het gaat over de toekomst van het Citycentrum.

Of neem de paragraaf over het toenemende aantal WOB-verzoeken. Er is anderhalve FTE extra nodig om de stroom WOB-verzoeken af te handelen. Maar meer juristen zijn niet de oplossing voor steeds meer WOB-verzoeken. De oplossing is transparant en open bestuur en bouwen aan wederzijds vertrouwen.
Digitalisering kan daar een rol bij spelen. Net als bij het verbeteren van de dienstverlening. In een amendement vragen we om het opstellen van een digitale agenda. Als raad moeten we uitgangspunten en kaders hiervoor meegeven. Belangrijk is sowieso dat bij het opstellen van de digitale agenda veel aandacht is voor inwoners van Veldhoven die moeite hebben met het bijbenen van sommige zaken. Of het nou techniek is, of de taal waarin nieuw beleid wordt uitgelegd.

En daarmee kom ik aan bij de laatste motie die we als alle raadsfracties samen willen indienen. Een motie die een aanmoediging moet zijn voor mensen die beleid maken en uitvoeren om begrijpelijke, klare taal te gebruiken. Mensen binnen dit gemeentehuis, maar zeker ook mensen die bij andere organisaties in onze gemeente werken. Rien Luijkx, de man die daar telkens opnieuw aandacht voor vroeg in deze gemeenteraad, is dit jaar veel te vroeg overleden.

Om hem te eren, én de zaak waar hij voor stond te eren, roepen we het college op om de Rien Luijkx Klare Taal Bokaal in te stellen. Een aanmoedigingsprijs voor iedereen in Veldhoven om helder te communiceren . Dat is niet makkelijk, weet ik inmiddels. Het kostte me namelijk dik twee uur aan eindredactie om dit verhaal te herschrijven. Want hoe kun je een Klare Taal Bokaal aankondigen in Algemene beschouwingen die bol staan van beleidstaal? Achter de laptop dus, en een beter begrijpelijk verhaal schrijven!
Het door Rien gewenste taalniveau B1 heb ik ook vandaag niet bereikt. Maar ik blijf oefenen. Omdat het zo waanzinnig belangrijk is dat we elkaar begrijpen. Want als we elkaar begrijpen, dan kunnen we met elkaar bouwen aan vertrouwen: overheid, politiek, organisaties en inwoners.

En nee, niet iedereen krijgt altijd zijn zin, maar iedereen kan wel een luisterend oor en begrijpelijke uitleg krijgen. En nee, het is niet altijd gemakkelijk om elkaar met respect te benaderen als de emoties oplopen over uiteenlopende belangen en meningen. Maar dat is wel de enige manier om samenspraak vorm te geven. Laten we het college en onszelf als raad scherp houden op kwaliteiten als visie, initiatief en ambitie. En op een open houding naar iedereen die diezelfde kwaliteiten heeft en met ons mee wil bouwen aan de toekomst van Veldhoven.