De nieuwe donorwet

Door toestemming te geven voor orgaandonatie geef je aan dat je bereid bent donor te worden, maar de kans om daadwerkelijk donor te worden is heel klein. Afgelopen jaar werden er in Nederland 244 mensen donor na overlijden.

Iedereen die nu nog niet staat geregistreerd krijgt twee keer een donorformulier thuis gestuurd met de vraag om je donorkeuze te registreren. Dat kan zijn: ja, nee, mijn nabestaanden beslissen of een specifiek persoon mag beslissen. Daarnaast wordt er uitgelegd dat als je geen van deze keuzes vastlegt je geen bezwaar hebt om donor te zijn. De tweede brief komt na zes weken, indien je de eerste keer niet gereageerd hebt. Reageer je dan opnieuw niet, ontvang je na zes weken een brief dat je als “geen bezwaar” om donor te zijn geregistreerd staat. Als je dat toch niet wil, dan kun je die keuze op elk moment en zo vaak als je wil wijzigen. Dat kan door opnieuw een donorformulier in te vullen of door op internet met DigiD je keuze te wijzigen. Wat je kiest staat je dus geheel vrij. Op deze manier zorgen we ervoor dat van iedereen boven de 18 in Nederland duidelijk is wat zijn of haar donorkeuze is.

Op dit moment is van 60% van de mensen geen keuze bekend. Daardoor komen nabestaanden voor de lastige keuze te staan als artsen bij geen registratie gaan vragen of iemand wel of niet donor wil zijn. Geen zelfbeschikking dus en voor nabestaanden een hele lastige vraag op een moeilijk moment. Uit de praktijk blijkt dat zij vervolgens in overgrote meerderheid ‘nee’ zeggen. Omdat ze het niet aandurven, ze maken een periode door van rouw. Achteraf blijkt dat een groot gedeelte van hen spijt krijgt van die beslissing. Daarom vinden we het zo van belang dat iemand tijdens zijn of haar leven een keuze maakt, zodat je nabestaanden dat ingewikkelde besluit niet voor je hoeven te nemen. Met de nieuwe donorwet kunnen we de zelfbeschikking dus vergroten. Als er straks ‘geen bezwaar’ staat, kunnen nabestaanden denken: als mijn naaste wel bezwaar had gehad, dan zou die dat wel hebben aangegeven. Wel zal altijd overlegd worden met de nabestaanden. Dat is in het huidige systeem zo, maar zal dat zal ook bij de nieuwe donorwet het geval zijn. Bij zwaarwegende bezwaren van de nabestaanden, zal er geen donatie plaatsvinden.

Er is gekozen om een zichtbaar onderscheid te maken tussen mensen die ‘ja’ aangeven op hun donorformulier en mensen die ‘geen bezwaar maken’. Hiermee is voor nabestaanden duidelijk op welke wijze de registratie tot stand is gekomen. De wet voorziet ook in de mogelijkheid voor nabestaanden om uiteen te zetten dat de geregistreerde wil van hun geliefde niet (meer) zijn werkelijke wil representeerde. In dat geval zal er geen donatie plaatsvinden.

Voorlichting is cruciaal. Daarom zal voordat de nieuwe donorwet wordt ingevoerd, uitgebreide uitleg worden gegeven over hoe de nieuwe wet in de praktijk werkt. Het is belangrijk dat iedereen hiervan op de hoogte is, voordat de wetswijziging ingaat. Hierbij zal ook extra aandacht besteed worden aan mensen die laaggeletterd zijn, bijvoorbeeld in samenwerking met Stichting Lezen en Schrijven. Voor wilsonbekwamen geldt dat zij alleen donor worden als een wettelijk vertegenwoordiger of de nabestaanden hier toestemming voor geven. De wet zal naar verwachting in juli 2020 kunnen worden ingevoerd. Op deze manier is er dus voldoende tijd voor voorlichting om iedereen op de hoogte te stellen.

Bij elke aanvraag voor een paspoort, rijbewijs of identiteitsbewijs word je opnieuw geïnformeerd over donorregistratie, over hoe je die registratie kan bekijken en desgewenst kan wijzigen.