Hoe zit het met vluchtelingen op de Griekse eilanden?

De situatie in vluchtelingenkampen op de Griekse eilanden is al jaren dramatisch. Overvolle kampen, slechte voorzieningen, (seksueel) geweld en veel mensen met gezondheidsklachten en psychische  problemen. Iedere winter zagen we weer beelden van mensen in een gammel tentje in de regen of in de sneeuw. De problemen zijn het gevolg van de EU-Turkije deal uit 2015. Daarin werd onder meer afgesproken dat voor iedere vluchteling die vanuit Griekenland naar Turkije zou worden gebracht, de EU iemand zou overnemen. De gedachte was dat dit zou voorkomen dat mensen een gevaarlijke oversteek zouden maken. Van dit onderdeel van de afspraken is echter nooit veel terechtgekomen. Mede door trage asielprocedures in Griekenland werden weinig mensen teruggebracht naar Turkije en dus weinig mensen overgenomen door de EU. Ondertussen bleven mensen de oversteek maken en raakten de slecht ingerichte Griekse kampen overvol.

In het voorjaar kwam hierbij de zorg dat het Coronavirus hard zou toeslaan in de overvolle kampen. D66 en de CU hebben er toen voor gepleit dat Nederland een aantal mensen van het Griekse eiland zou opnemen.

Daarvoor was binnen de coalitie echter geen steun. In mei van dat jaar spraken we in de coalitie wel af dat Nederland zou investeren in een aantal opvanglocaties voor kinderen op het Griekse vasteland en dat de Nederlandse voogdijinstelling NIDOS Griekenland zou gaan helpen bij het opzetten van een voogdijsysteem. Een kleine stap, maar wel een manier om een aantal kinderen te laten ontsnappen aan de slechte opvang in Griekenland.

De brand in kamp Moria begin september, werd het symbool van de ellende in de Griekse kampen. De brand leidde tot nieuwe afspraken in de coalitie, de zogenoemde ‘Moria-deal’.

Nee. Het is nooit fraai om een politieke deal te sluiten over mensen, en al helemaal niet als het over mensen gaat die in diepe ellende zitten. Maar feit is nu eenmaal dat politiek Den Haag diep verdeeld is over het thema migratie in het algemeen en het bijdragen aan een oplossing voor de ellende in Griekenland in het bijzonder.

De politieke afspraak in de coalitie gaf ons geen enkele reden tot blijdschap, vooral vanwege de afspraak dat Nederland 100 mensen minder zou hervestigen binnen het UNHCR-quotum. Dat was en is een wrang onderdeel. Uiteindelijk hebben we toen de afweging gemaakt dat in ieder geval 100 mensen en kinderen de kans kregen een grote stap te zetten naar een beter leven. Dat bracht ons ertoe er toch mee in te stemmen.

De uitvoering van zowel de Nederlandse opvanglocaties in Griekenland als het overnemen van mensen uit Griekenland gaat tergend langzaam. Inmiddels zijn twee opvanglocaties geopend, waar 32 kinderen een veilig onderkomen hebben gevonden. En de helft van de beloofde 100 mensen wordt voor de kerst in Nederland verwacht. Dat is voor deze mensen en kinderen goed nieuws. Maar dat nog niet alle afspraken zijn uitgevoerd, is ronduit frustrerend.

De mensen die voor de kerst in Nederland zijn, zijn gezinnen met kinderen. Het zijn mensen die de oorlog en het geweld in Syrië zijn ontvlucht en een asielstatus hebben. Zij kunnen dus in Nederland blijven. Niet al deze mensen zaten ten tijde van de brand in Moria. Een groot deel verbleef eerder wel op Lesbos, een aantal anderen niet (misschien wel in een kamp op een ander eiland). Sommige mensen verbazen zich daarover.

Onze inzet was mensen te helpen uit de ellende in Griekenland te komen en naar een betere toekomst in Nederland te leiden. Mensen met een status of een grote kans op asiel zijn dan de meest voor de hand liggende keuze. Het is immers nogal cynisch om mensen naar Nederland over te brengen, te concluderen dat ze geen recht op asiel hebben en ze vervolgens terug te sturen naar hun land van herkomst. We mogen niet vergeten dat de Syrische vluchtelingen die hier vanuit Griekenland naartoe komen verschrikkelijke dingen hebben meegemaakt, zowel in Syrië als op hun reis. Het gaat dus om kwetsbare mensen, van wie het goed is dat ze nu in Nederland kunnen wonen.

D66 wil dat staatssecretaris Broekers-Knol er alles aan doet om de resterende groep mensen zo snel mogelijk naar Nederland te halen. Ook moet de derde opvanglocatie op het Griekse vasteland zo spoedig mogelijk open.

Een structurele oplossing kan het beste in Europa worden bewerkstelligd. Die oplossing zou wat ons betreft moeten bestaan uit een systeem waarin de EU-lidstaten solidair zijn met elkaar én met vluchtelingen en migranten en elkaar helpen bij het verdelen van mensen. Deze Europese discussie zit helaas al jaren vast. En hoewel de Europese Commissie in het najaar plannen heeft gepresenteerd, valt er waarschijnlijk niet heel snel een goed resultaat te verwachten.

Een solidaire migratie-aanpak en een humane en ruimhartige opvang van vluchtelingen zijn helaas geen thema’s waar je in politiek Den Haag zomaar veel steun voor vindt. Dat maakt het lastig om echt vooruitgang te boeken. Wij zijn echter vastbesloten om ons hiervoor te blijven inzetten. Ook in ons nieuwe verkiezingsprogramma doen we daarom weer veel voorstellen. Maar duidelijk is wel: om die ideeën te kunnen realiseren, zullen we moeten samenwerken, ook met partijen die sterk met ons van mening verschillen. Vooruitgang – hoe klein soms ook – gaat niet zonder inzet, afspraken, verantwoordelijkheid nemen en teleurstellingen slikken.