Voorzitter,
Stel je eens voor: een jonge starter die vol enthousiasme naar zijn eerste woning verhuist, een gezin dat er met de fiets op uittrekt door het prachtige landschap van Zuid-Holland, of een oudere die wil genieten van een wandeling door een goed onderhouden recreatiegebied. Dit zijn geen verre dromen; dit zijn wensen die vandaag, in onze provincie, werkelijkheid kúnnen zijn.
Toch zien we dat deze simpele verwachtingen voor veel Zuid-Hollanders helaas nog buiten bereik blijven. Starters vinden geen woning, fietsers voelen zich soms tweede rang op onze wegen en onze recreatiegebieden hebben te maken met achterstallig onderhoud. De begroting voor 2025 had juist antwoord moeten geven op deze uitdagingen en de basis moeten vormen voor een provincie waarin iedereen vooruit kan.
Als D66 hebben wij deze begroting dan ook met zorg gelezen, en ik moet u eerlijk zeggen, voorzitter: wat wij hier voor ons hebben, stelt ons teleur. We missen de ambitie om de echte problemen aan te pakken en zien te weinig structurele oplossingen om onze provincie vooruit te helpen. Bovendien worden we geconfronteerd met een niet sluitende begroting. Dat, voorzitter, vinden wij onacceptabel.
Met die gedachten wil ik vandaag ingaan op een aantal thema’s die voor D66 essentieel zijn: een woningmarkt waar mensen wél een kans hebben, mobiliteit waar de fiets een volwaardige plek heeft, recreatiegebieden die goed worden onderhouden, een landelijk gebied dat op alle fronten gezond en toekomstbestendig blijft en een provincie die weerbaar is voor de gevolgen van klimaatverandering. Want wat D66 betreft verdient Zuid-Holland een begroting die echt durft te investeren in haar inwoners en haar toekomst.
Laten we beginnen met de woningmarkt. Zuid-Holland kent een gigantisch woningtekort, en velen staan jarenlang op een wachtlijst, vooral jongeren en starters die een plek onder de zon zoeken. Er zijn te weinig woningen voor onze leraren, politieagenten en zorgmedewerkers. Te weinig seniorenwoningen, voor ouderen die opzoek zijn naar een passende woning in hun eigen buurt. Hun eigen buurt, waar ze vaak al tientallen jaren hebben gewoond. Als woordvoerder heb ik al vaker benadrukt dat we actie nodig hebben, geen halve oplossingen. Het subsidieplafond voor wonen in Zuid-Holland is veel te beperkt en legt onnodige beperkingen aan gemeenten op Daarom zullen wij ermee instemmen om dit plafond te verhogen. Daarnaast dienen we een motie in om de weigeringsgronden voor woningbouwprojecten te beperken. Te vaak lopen woningbouwprojecten onnodig middelen mis, waardoor er vertraging ontstaat of zelfs projecten niet gerealiseerd worden, terwijl elke woning telt. Daar moeten we vanaf.
Verder constateren we dat onder andere de bouwkosten en daarmee de onrendabele top de afgelopen jaren enorm zijn gestegen, terwijl de subsidiebedragen van onze provincie per woning ongewijzigd zijn gebleven. Om dit compenseren dienen we een motie in om de subsidiebedragen te verhogen. Laten we de middelen inzetten om de woningmarkt écht toegankelijk te maken voor alle Zuid-Hollanders. Als D66 zullen we ons er in ieder geval onvermoeid op inzetten dat die betaalbare huur- of koopwoning voor onze inwoners daadwerkelijk bereikbaar wordt.
Voorzitter, naast betaalbaar en toegankelijk wonen is ook mobiliteit een kernthema voor D66. Vooral de fiets verdient onze aandacht. Onze woordvoerder Lisanne van Damme heeft vaak benadrukt hoe belangrijk goede doorfietsroutes zijn. Fietsen is duurzaam, gezond en verlaagt de druk op het ov en de wegen. Toch zien we dat de inzet voor doorfietsroutes in deze begroting niet voldoende zijn om onze ambitie waar te maken. D66 wil dat Zuid-Holland investeert in een provincie waar de fiets een volwaardige plek krijgt. Dit is nodig om onze mobiliteit toekomstbestendig te maken.
Ook in onze recreatiegebieden zien we uitdagingen. Evita Rozenberg heeft als woordvoerder recent nog het belang onderstreept van goed onderhoud in deze gebieden. Zuid-Hollanders moeten kunnen genieten van de prachtige natuur in onze provincie, maar dat kan alleen als de recreatiegebieden goed worden onderhouden. Voor 2024 kwam er toen een toezegging, maar in deze begroting vinden we daar wederom te weinig middelen voor terug, en dat stelt ons als D66 enorm teleur. Wij zullen erop aandringen dat de kwaliteit en toegankelijkheid van onze recreatiegebieden hoog op de agenda blijft staan.
De natuurramp in Spanje, de grootste van de afgelopen vijftig jaar in Europa , is waarschijnlijk niemand ontgaan. Extreem weer eiste daar meer dan tweehonderd slachtoffers en veroorzaakte enorme schade. Voorzitter, laat deze tragedie een les voor ons zijn: We moeten Zuid-Holland voorbereiden op de gevolgen van klimaatverandering voor nu én de toekomstige generaties. We hebben geen tijd te verliezen. Het KNMI waarschuwt dat de zeespiegel sneller stijgt, regenbuien heftiger worden en droge periodes langer duren. Daarom roepen we het college op om snel met een meerjarige- en ambitieuze visie, maatregelen en beoogde financiële middelen te komen om Zuid-Holland en haar gemeentes voor 2050 klimaat adaptief te maken.
Tot slot wil ik graag het Programma Landelijk Gebied benoemen, een onderwerp waar onze fractievoorzitter Laura Neijenhuis zich enorm op inzet. De uitdagingen op het gebied van natuurherstel, stikstofreductie, het uitsterven van planten- en diersoorten, raken ons allemaal. Als provincie hebben we hier een belangrijke rol in, maar dan moeten we wel alle middelen en ruimte hebben om dit programma breed en doeltreffend uit te voeren. Deze begroting geeft daar onvoldoende invulling aan, en dat is niet acceptabel. De gezondheid van ons landschap, onze natuur, en daarmee onze toekomstige generatie staat op het spel.
Voorzitter, ik kom tot een afronding. D66 staat voor een ambitieus en realistisch beleid voor Zuid-Holland. Deze begroting is dat voor ons niet. Wij doen daarom een aantal voorstellen, en hopen daarbij op steun vanuit deze Staten.
Beeld: D66 Zuid-Holland