Nieuwe energie
voor democratie.

Lees voor

Lees voor

Een sterke democratie is een democratie waarin alle inwoners zich vertegenwoordigd voelen. Waar iedereen kan en wil meepraten én meebepalen. Dat vraagt om een overheid die niemand uitsluit, die het gesprek aangaat, toegankelijk is, kennis deelt en mensen met elkaar verbindt, maar ook een overheid die eerlijk is over gemaakte keuzes. Een overheid waar ruimte is voor initiatieven van inwoners; een overheid die een gezamenlijke zoektocht aan durft te gaan.

Maar ook een overheid die levert, die doet wat ze zegt en zegt wat ze doet. Die eerlijk is en transparant. Die toegankelijk is en aanspreekbaar. Een overheid die ervoor zorgt dat alle belangen worden gewogen. Die luistert en levert. Die werkt mét inwoners, vóór inwoners. Democratie is hierbij nooit af, we zullen moeten blijven zoeken naar nieuwe wegen, naar nieuwe kanalen naar de macht.

Lees voor

  • De Europese Unie is klaar voor verandering en versterking van de Europese democratie. In 2022 werden een jaar lang Europese burgerpanels georganiseerd onder de naam “Conferentie over de toekomst van Europa”. We volgen de aanbevelingen uit die burgerpanels op en beginnen daarbij bij Europese democratisering, zoals Europese transnationale kieslijsten met een Europese lijsttrekker.
  • Verdragswijziging is een logisch gevolg van de gehouden burgerpanels en daar spannen wij ons dus voor in. In het nieuwe verdrag nemen we meer instrumenten op die de rechtsstaat en de waardengemeenschap waar we naar streven beschermen.
  • De invloed van het Europees Parlement wordt uitgebreid en geborgd, met onder andere initiatiefrecht, budgetbevoegdheid en het recht om Europese Commissarissen individueel weg te sturen. Zo wordt het Europees Parlement een volwaardig medewetgever en een krachtige tegenmacht en kan het haar rol als democratische controle echt uitvoeren.
  • We creëren een ware Europese democratie met transnationale kieslijsten en een lijsttrekker die opgaat voor het voorzitterschap van de Europese Commissie.
  • Veto’s in de (Europese) Raad worden afgeschaft, ook op het gebied van buitenlandbeleid, defensie en bij belastingen als het gaat om het groene, vermogens- en bedrijfswinstendomein. Zo wordt de Europese Unie slagvaardiger wanneer het erop aankomt.
  • Ook in Nederland zelf moeten we aan de slag. De Nederlandse overheid zit – als een van de oprichters – aan tafel. Geen besluit van “Brussel”, maar van ons allemaal. D66 wil een sterkere nationale parlementaire controle over hoe Nederland zich positioneert en handelt in de Raad, in het bijzonder de Europese Raad, waar lidstaten beslissingen maken in Brussel. Hierdoor zal de Tweede Kamer beter betrokken worden bij Europese en dus Nederlandse besluitvorming, om inhoudelijke en politieke overwegingen transparanter te maken.
  • D66 streeft ernaar het aantal Eurocommissarissen aanzienlijk te verminderen.
Lees voor

  • De ervaring leert dat het enige dat effect sorteert het dichtdraaien van de geldkraan is. Daarom blijft D66 zich inspannen voor het stopzetten van geldstromen naar lidstaten die de rechtsstaat afbreken.
  • D66 wil dat de Europese Commissie sneller kan handelen wanneer rechtsstatelijke gebreken zijn geconstateerd. De Commissie moet daarbij onafhankelijk van de Raad opereren. Als na sancties geen verbetering optreedt, moet de Commissie de macht krijgen om de sanctie(s) te verzwaren.
  • De gele kaart procedure (artikel 7-procedure) heeft duidelijk te weinig tanden. Het tijdelijk uitsluiten van Raadsdeelname of het ontnemen van stemrecht moeten tot de sanctie-opties behoren voor de Commissie.
  • De Artikel 7-procedure, die kan worden gebruikt voor het opschorten van rechten van lidstaten, heeft te weinig tanden. Met een nieuw verdrag moet een duidelijker sanctieraamwerk worden opgetuigd als lidstaten herhaaldelijk de gemeenschappelijke waarden in de EU-verdragen breken. Daarbij zou een lidstaat waar een Artikel 7-procedure tegen loopt, overgeslagen moeten worden bij het roulerende voorzitterschap van de Raad van de EU.
Lees voor

  • D66 is voorstander van een bindend correctief referendum als noodrem, waarbij de consequenties van de uitslag vooraf worden vastgesteld. Een dergelijk referendum is niet mogelijk bij besluiten over de grondwet of internationale verdragen.
  • We zijn voorstander van kieslijsten waarmee de kiezer kan kiezen tussen stemmen op een partij of op een individuele kandidaat, zoals de Staatscommissie-Remkes adviseerde en waar door het huidige kabinet aan wordt gewerkt. Dit voorstel geeft kiezers meer keuze in het stemhokje.
  • Het is belangrijk dat kiezers mede kunnen bepalen wie hun bestuurders worden. Daarom willen we een direct verkozen minister-president en direct verkozen burgemeesters en Commissarissen van de Koning. Voor de benoeming van kandidaten voor kabinetsposten en andere belangrijke bestuurders van overheidsorganisaties komen er openbare hoorzittingen in de Tweede Kamer.
  • We maken het makkelijker om te stemmen, door meer stemlocaties in te richten en de verkiezingen te spreiden over meerdere dagen. Inwoners van de Europese Unie die minimaal vijf jaar in Nederland wonen, krijgen stemrecht bij de nationale en provinciale verkiezingen.

In een sterke democratie houden macht en tegenmacht elkaar in evenwicht. D66 wil het parlement hervormen, uitbreiden en beter ondersteunen, zodat Tweede Kamerleden beter in staat zijn om namens alle inwoners de regering te controleren. Ook de controle op politieke partijen zelf moet beter.

Lees voor

  • Rechters moeten wetten aan de Grondwet kunnen toetsen. De toetsing moet betrekking kunnen hebben op alle bepalingen van de Grondwet, niet alleen de klassieke maar ook de sociale grondrechten. Zo kan de rechter de rechten en vrijheden in Nederland beter beschermen en wordt de zichtbaarheid en de betekenis van onze Grondwet vergroot. Bovendien helpt dit de controle op de macht beter te spreiden.
  • De indirect verkozen Eerste Kamer schaffen we af.
  • We verhogen het aantal zetels in de Tweede Kamer naar minimaal 260. Hierdoor is de Tweede Kamer veel beter in staat om wetgeving te controleren en inwoners te vertegenwoordigen.
  • We willen meer ondersteuning voor de Tweede Kamer in de vorm van meer inhoudelijk ondersteunend personeel voor de Kamercommissies. Ook investeren we in een onafhankelijk parlementair kennis- en expertisecentrum om de informatiepositie van de Tweede Kamer verder te versterken. Niet alleen kan zo’n centrum helpen de grote hoeveelheid informatie voor Kamerleden toegankelijk te maken, ook kan het een bijdrage leveren aan het versterken van het institutioneel geheugen.
  • We breiden het budgetrecht van de Tweede Kamer uit. Zo moet de Tweede Kamer zeggenschap krijgen over miljardenfondsen en uitgaven voor sociale zekerheid en zorg. Ook verschuiven we de presentatie van de Miljoenennota naar het voorjaar, zodat er voor Kamerleden meer tijd is voor een goede behandeling van de verschillende begrotingen.
  • Politieke partijen moeten verantwoordelijk worden gehouden voor hun rol in het versterken en beschermen van de democratie. Om die reden moeten er minimale eisen aan partijen worden gesteld voor hun interne democratie. De regels met betrekking tot politieke partijen moeten zo snel mogelijk worden gemoderniseerd en aangevuld in een nieuwe Wet op de politieke partijen. In deze wet komen niet alleen regels over financiering van partijen, maar ook over meer transparantie, digitale campagnevoering, microtargeting en giften. Daarnaast willen wij dat er in deze wet een afzonderlijke wettelijke basis worden opgenomen dat de rechter politieke partijen die de rechtsstaat en democratie bedreigen, aantasten of ondermijnen moet kunnen verbieden. Zo’n verbod is een uiterste middel; om die reden moet de overheid ook beschikken over een escalatieladder van passende reacties op bedreigingen vanuit politieke partijen, bijvoorbeeld door boetes te kunnen opleggen of te korten op subsidies.
  • D66 wil experimenteren met nieuwe vormen van inspraak en besluitvorming, zowel op nationaal als lokaal niveau. Bijvoorbeeld het recht op burgeramendement, waarbij mensen aanpassingen op een wetsvoorstel kunnen indienen, en vormen van online burgerinspraak. Of een plafond voor campagne-uitgaven van partijen, zodat het politieke speelveld niet bepaald wordt door geld.
  • We maken structureel meer middelen beschikbaar voor politieke partijen en hun neveninstellingen, omdat ze een cruciale rol spelen bij het verbinden van de samenleving en de politieke besluitvorming.
  • Wanneer een premier langdurig in het Torentje zit, kan de neiging ontstaan om kritische stemmen te onderdrukken, wat de checks and balances in onze democratie verzwakt. Daarom pleit D66 voor een maximumtermijn van 8 jaar op het premierschap. Dit stimuleert een dynamische politieke omgeving en voorkomt machtsconcentratie bij één persoon.
  • D66 wil dat op nationaal niveau een verplicht lobbyregister wordt opgezet omdat er meer transparantie, openheid en verantwoording moet komen tussen bewindspersonen en derden. Voor de opzet en invulling hiervan kan gekeken worden naar bijvoorbeeld andere EU-landen of de Europese instituties.

Democratie beperkt zich niet tot de landelijke politiek. Ook op lokaal niveau en buiten de politiek, bijvoorbeeld in het bedrijfsleven en bij publieke instellingen, kan Nederland democratischer. D66 wil ook daar ruimte bieden aan experimenten, initiatieven, controle, ondersteuning en vooral vernieuwing.

Lees voor

  • Ook de lokale democratie verdient meer ondersteuning en is aan vernieuwing toe. D66 wil meer subsidie voor lokale politieke partijen – ook in Caribisch Nederland – en meer democratisch toezicht op regionale samenwerkingsverbanden zoals de veiligheidsregio’s. Ook moet de lokale journalistiek meer geld krijgen, zodat zij haar waakhondfunctie weer goed kan vervullen.
  • Op lokaal en regionaal niveau verdienen volksvertegenwoordigers meer ondersteuning. D66 wil dat de vergoeding van raads- en Statenleden en leden van het algemeen bestuur van de waterschappen wordt verhoogd.
  • Op lokaal niveau willen wij dat het mogelijk is om een bindend correctief referendum in te voeren. Ook kan een raadplegend of raadgevend referendum op lokaal of regionaal niveau van toegevoegde waarde zijn.
  • Democratie is meer dan politiek en overheid. Ook bij bedrijven, maatschappelijke organisaties en tussen burgers zelf moet democratie de norm zijn. Van onderwijs- en zorginstellingen en woningcorporaties verwachten we dat zij vooroplopen in de democratisering van hun organisaties. Waar nodig creëren we daarvoor nieuwe rechtsvormen. Er zijn in Nederland al rond de ongeveer 4000 burgercollectieven. D66 wil dat deze collectieven meer ruimte en mogelijkheden krijgen.
  • Ook bedrijven zijn bij de democratie betrokken. Bepaalde bedrijven hebben zo’n grote maatschappelijke rol dat we van hen democratische standaarden mogen verwachten. Dit kan onder meer door het invoeren van een maatschappelijke raad zoals bij Schiphol. Dit soort instrumenten en waarborgen voor de samenleving willen we uitbreiden naar meer bedrijven.
  • Bij de Waterschappen hebben boeren en natuurorganisaties ‘geborgde zetels’. Dit is ouderwets en ondemocratisch. Kandidaten voor het waterschapsbestuur moeten worden verkozen via de gangbare democratische weg.

Een nieuwe politiek kijkt verder dan de eerstvolgende verkiezingen. Ze houdt rekening met de langetermijngevolgen van politieke keuzes en geeft de mensen die die gevolgen het langst meemaken een stem in de besluitvorming. D66 wil jongeren dan ook beter betrekken bij politieke besluiten en de democratie uitbreiden naar toekomstige generaties.

Lees voor

  • We breiden het stemrecht uit naar zestien- en zeventienjarigen.
  • We maken meer structurele middelen vrij voor jongereninspraak via bijvoorbeeld jongerenfora. Hierbij besteden we extra aandacht aan de toegankelijkheid van deze vormen van inspraak.
  • We ontwikkelen een nationale jeugdstrategie om de volgende generatie goed in de startblokken te zetten. Hierin brengen we alle problemen van jongeren in kaart, zodat de betrokken ministeries ze bij de bron kunnen aanpakken.
  • We brengen de verantwoordelijkheid voor de jeugdstrategie onder als coördinerende taak bij de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
  • We onderwerpen de gevolgen van elke politieke keuze aan een generatietoets. Om deze toets kracht bij te zetten, voeren we een wet op het welzijn van toekomstige generaties in voor toekomstgericht bestuur.
  • We stellen een Ombudsman voor toekomstige generaties aan die opkomt voor hun belangen en de juridische gevolgen van de generatietoets uit kan werken.
  • Ook komt er een Kamercommissie voor de toekomst. Deze reageert op de jaarlijkse toekomstverkenning van de regering en komt met adviezen en voorstellen voor toekomstgericht beleid. Op deze manier worden langetermijnkeuzes ook binnen het parlement gehandhaafd.

Betrouwbare en goed toegankelijke informatie vormt de basis van elke democratie. Inwoners verdienen dan ook bescherming tegen manipulatie, buitenlandse beïnvloeding, desinformatie en een tekort aan informatie. Gedegen (onderzoeks)journalistiek scheidt feiten van fictie en helpt kiezers een afgewogen keuze te maken. Objectieve, onafhankelijke en betrouwbare media zijn dan ook essentieel. D66 wil daarom een publieke omroep die zich richt op de kerntaken: informatie, cultuur en educatie. De inhoud moet leidend zijn. Daarnaast moet journalistiek, zowel lokaal als (inter)nationaal, beter ondersteund en beschermd worden.

Lees voor

  • D66 staat voor een sterke rol van de NPO in de samenwerking met de omroepen, waarbij gestreefd wordt naar een kleiner aantal herkenbare omroepen met meer ruimte voor buitenproducenten. Hiertoe zouden omroepen zich niet langer hoeven te verantwoorden op ledenaantallen, maar op moderne criteria die in het verlengde liggen van de kerntaken van de publieke omroep. Wanneer ze niet aan deze criteria voldoen, verliezen omroepen hun plek in het bestel.
  • D66 wil een reclamevrije publieke omroep. Ter compensatie krijgt de publieke omroep extra staatsinkomsten en zoeken we naar andere inkomstenbronnen via de omroepen.
  • Er is geen ruimte voor desinformatie op de publieke omroep. We verstevigen de rol van de NPO ten opzichte van omroepen zodat zij beter tegen desinformatie kunnen optreden. De journalistieke code moet voor de omroepen juridisch bindend worden, met passende sanctiebevoegdheden.
  • Voor het bestaan van onafhankelijke media is het essentieel dat journalisten veilig en in vrijheid hun werk kunnen doen. We investeren structureel in persveiligheid en breiden de capaciteit uit. Ook investeren we extra in het beschermingspakket voor freelancers en in de Balie Persvrijheid.
  • Sociale mediabedrijven moeten journalisten en onafhankelijke mediahuizen betalen voor het journalistieke materiaal dat zij van hen delen op hun platforms. Op die manier gaat de opbrengst van journalistieke content naar de journalist die het heeft geproduceerd in plaats van naar grote techbedrijven.
  • We willen dat de publieke omroep met commerciële omroepen samenwerkt aan NLZiet: één volwaardig platform voor alle Nederlandse programma’s, documentaires en speelfilms. Omroepen mogen zelf kiezen in welke vorm zij hun producties aanbieden. NPO-content wordt breder beschikbaar voor andere mediapartijen, ook commercieel.
  • Mensen met een handicap moeten in staat zijn om programma’s van de publieke omroep goed te kunnen volgen. Met audiodescriptie kunnen mensen die blind of slechtziend zijn de programma’s volgen. Daarom nemen we in de Mediawet verplichtingen voor audiodescriptie op.
  • We investeren meer en structureel in lokale en regionale omroepen. We verdelen deze investeringen landelijk zodat omroepen niet afhankelijk zijn van financiering van de lokale instituties die zij kritisch controleren.
  • We gaan noodvisa afgeven voor buitenlandse journalisten in levensbedreigende situaties. Op deze manier beschermt Nederland journalistiek wereldwijd.
Lees voor

  • We streven naar verbetering van de afhandeling van informatieverzoeken op grond van de Wet open overheid. Daarbij maken we onder meer gebruik van de inzichten van de Open State Foundation.
  • D66 wil dat de overheid bedrijven aanmoedigt om burgerinspraak mee te nemen bij het ontwerpen van sociale mediaplatforms. Bij de grote rol die deze platforms spelen in onze samenleving hoort inspraak van gebruikers.
  • Het organiseren van tegenmacht tegen de toenemende macht van de grote techbedrijven is cruciaal. De overheid moet het voor burgers mogelijk maken om zich collectief tegen bedrijven te organiseren.
  • We werken Europees samen om onwenselijke invloeden van buitenlandse machten tegen te gaan.
  • We willen een Europees steunfonds voor onafhankelijke onderzoeksjournalistiek en het waarborgen van een breed medialandschap in elk Europees land.
  • Er komt een verplichte disclaimer bij politieke advertenties op sociale media.
Lees voor

  • De koning hoort geen onderdeel te zijn van de regering noch van de Raad van State. Ondertekening van wetten en ‘Koninklijke’ besluiten zijn overbodig. Kamerleden hoeven geen trouw meer aan de koning te zweren om beëdigd te worden. Bewindspersonen worden niet langer op een paleis beëdigd, maar in het parlement.
  • De koning wordt niet anders behandeld dan andere Nederlanders. De koninklijke inkomens moeten aan de normering van topinkomens voldoen. De koning hoort gewoon belasting en sociale premies te betalen. Ook de overige vergoedingen op grond van de Wet financieel statuut koninklijk huis moeten opnieuw tegen het licht worden gehouden. De totale kosten van het koningshuis moeten transparant zijn. Het nauwelijks gebruikte Paleis op de Dam krijgt een publieke functie.
  • Er wordt beter toezicht gehouden op staatseigendom en nationaal erfgoed in beheer van het koningshuis, zoals kunstvoorwerpen. De Stichting Archief van het Huis Oranje-Nassau wordt een onafhankelijke stichting, en er komt een aparte commissie om al het nationaal roerend erfgoed in beheer van het koningshuis vast te leggen.
Lees voor

Naast het gedeelde verleden heeft het Koninkrijk een gezamenlijke toekomst. Een toekomst die gebaseerd is op gelijkwaardigheid, emancipatie, solidariteit en wederzijds vertrouwen. Vanuit deze waarden werken wij binnen het Koninkrijk samen aan duurzame economische ontwikkeling, het behoud van de unieke natuur en cultuur, en de waarborging van mensenrechten in onze democratische rechtsstaat.

In 2024 is het precies 70 jaar geleden dat het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden werd getekend. Sindsdien is het Koninkrijk der Nederlanden staatkundig veranderd, met als meest recente voorbeeld de ontmanteling van de Nederlandse Antillen in 2010. Uitdagingen zoals economische weerbaarheid, armoedebestrijding, geopolitieke ontwikkelingen en grensoverschrijdende vraagstukken op het gebied asiel en migratie, klimaatverandering en ondermijning leggen een grote druk op het bestuur en de uitvoeringscapaciteit van alle zes de Caribische eilanden. Wij trekken gezamenlijk met de eilanden op om deze uitdagingen het hoofd te bieden.

Lees voor

  • Een goed functionerende strafrechtketen spoort criminaliteit op en vervolgt en berecht daders. De strafrechtketen heeft daarom een essentiële rol in de samenleving. We investeren in de hele keten van opsporing en vervolging, van rechtspraak tot straffen. We versterken de onderlinge samenwerking in de hele keten. De door dit kabinet vrijgemaakte middelen maken we ook de komende jaren beschikbaar voor de rechtspraak, het Openbaar Ministerie (OM), gerechtstolken, de reclassering, het gevangeniswezen, de forensische psychiatrie en psychologie en de sociale advocatuur.
  • D66 staat voor een transparante rechtspraak. Rechterlijke uitspraken komen zoveel en zo snel mogelijk digitaal beschikbaar. Dat vergroot de rechtszekerheid. Daarnaast willen we meer openheid over rechterlijke adviezen bij gratieverzoeken en de uitspraken van (semi)private geschil-beslechtende instellingen.
  • De inzet van kunstmatige intelligentie bij het snel doorzoeken van jurisprudentie kan de rechtspraak helpen om efficiënter te werken, maar het zijn uiteindelijk mensen die rechterlijke uitspraken moeten doen. Om die reden moet de internationale trend om te experimenteren met kunstmatige intelligentie in de rechtspraak worden gereguleerd.
  • We willen een betere begrotingssystematiek in de hele keten van rechtspraak, die recht doet aan de onafhankelijkheid, maar ook recht doet aan transparantie en democratische controle over het besteden van belastinggeld. De inhaalslag die de rechtspraak moet maken, vraagt een lange adem en daarmee ook financiële zekerheden.
Lees voor

  • We willen de griffierechten verder verlagen, zodat ook in kleine juridische conflicten en voor mensen met een lager inkomen de financiële drempel laag ligt.
  • Mensen met een kleine beurs krijgen rechtsbijstand van sociaal advocaten. D66 wil het financieringssysteem van de sociale advocatuur verbeteren en een periodieke herijking invoeren, zodat deze passend is en blijft bij de praktijk. Daarnaast willen we het beroep van sociaal advocaat aantrekkelijker maken, onder andere door het creëren van meer stageplekken bij de sociale kantoren.
  • We zorgen dat meer procedures bij de kantonrechter terechtkunnen, zodat ook andere rechtshulpverleners dan advocaten – met een lager tarief – rechtsbijstand kunnen verlenen.
  • De rechter is niet altijd de beste uitweg voor het oplossen van problemen, ook niet in het strafrecht. D66 wil dan ook de HALT-aanpak introduceren voor jongvolwassenen, omdat de kans dat zij opnieuw een strafbaar feit plegen daardoor aanzienlijk lager wordt. In sommige gevallen kan herstelbemiddeling of mediation passender zijn dan een rechterlijke uitspraak. Deze kunnen bijdragen aan het verlagen van recidive en het vergroten van het gevoel van genoegdoening voor slachtoffers en maatschappij.
  • Veel mensen die in aanraking komen met het recht kampen met verschillende problemen. Zij hebben bijvoorbeeld niet alleen een conflict met hun werkgever, maar hebben ook te kampen met bijvoorbeeld armoede, schulden, woonproblematiek, een ingewikkelde gezinssituatie of gezondheidsproblemen. Het recht alleen biedt in dat soort gevallen vaak geen passende oplossing voor de oorzaken achter de symptomen. D66 wil daarom de samenwerking tussen het sociale domein en de rechtspraak bevorderen. Het juridisch loket kan hierin een verbindende rol vervullen. De invulling ervan zou daarom in het verlengde moeten liggen van het overheidsloket.
  • Laagdrempelige vormen van conflictbeslechting zoals mediators en spreekuurrechters zijn onder andere bij burenruzies of arbeidsconflicten effectiever dan een gang naar de rechter. Sommige zaken zijn meer geschikt voor de Huurcommissie of een andere (online) instantie dan voor een rechter. Dat scheelt tijd en speelt rechters vrij voor zaken waar deze laagdrempelige vormen niet de oplossing zijn. De financiering van de rechtspraak moet een prikkel bevatten voor rechters om eerst alternatieve vormen van conflictbeslechting te proberen, voordat een zaak op zitting komt.
  • Ook in het bestuursrecht kunnen deze laagdrempelige vormen van conflictbeslechting worden ingezet. Hierdoor krijgen burgers sneller duidelijkheid bij een conflict met de overheid, zonder dat daarbij afbreuk gedaan wordt aan de beroeps- en bezwaarprocedures.
  • D66 wil dat videobellen binnen alle rechtsgebieden mogelijk wordt. Dit vergroot de toegang tot de rechter.
  • We verbeteren de positie van tolken in de rechtbank, zodat mensen volledig verstaan en begrepen worden, ook als zij een andere moedertaal hebben dan het Nederlands. We beschermen daarnaast in het bijzonder het recht van Friezen om Fries te spreken in de rechtbank door de afspraken met de rechtspraak te versterken.
Lees voor

  • We maken extra geld vrij voor gemeenten om de wachtlijsten in de jeugdzorg aan te pakken. Veel problemen in de jeugdbescherming zijn het resultaat van problemen in de jeugdzorg. Dit zijn communicerende vaten. Gezinnen met lichtere hulpvragen komen vaak op een lange wachtlijst terecht. In het ergste geval escaleert de situatie in de tussentijd en is plotseling veel zwaardere zorg nodig. De Hervormingsagenda Jeugd en Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming vormen de basis voor het verder versterken van de jeugdzorg.
  • Het ingrijpen door de jeugdbescherming is een van de ingrijpendste maatregelen die de overheid kan doen achter de voordeur van mensen. Om die reden zouden kinderen en ouders een betere vorm van rechtsbescherming moeten krijgen. D66 wil daarom gesubsidieerde rechtsbijstand voor zowel ouders als kinderen die met jeugdbescherming in aanraking komen, zodat zij begeleid kunnen worden door gespecialiseerde juristen en hun rechten beter worden beschermd.
  • Tijdens de uitvoering van de jeugdbeschermingsmaatregel krijgt de rechter de ruimte om de situatie van het kind en de ouders te beoordelen en beiden een plek te geven in de uiteindelijke afweging. Uitgangspunt daarbij is om een kind op te laten groeien in diens eigen huis, bij (één van) de eigen ouder(s). Om dat te bewerkstelligen, moeten ook onorthodoxe maatregelen bekeken worden, zoals het tijdelijk uit huis plaatsen van een ouder in plaats van het kind. Ook zou er bij de uitspraak meer aandacht moeten zijn voor eventuele andere problemen in het gezin. Vaak is er sprake van multiproblematiek. Een rechter moet ook daar dwingend op kunnen ingrijpen, om samen met de jeugdbescherming echt door te pakken en de oorzaak van de onveiligheid te verhelpen.
  • Uit onderzoek blijkt dat kwetsbare jongeren een gemakkelijk slachtoffer zijn voor criminelen in de mensenhandel. Het is belangrijk dat professionals in de jeugdhulpverlening zich bewust zijn van de essentiële rol die zij spelen bij het signaleren en helpen van slachtoffers. D66 vindt dat het onderwerp mensenhandel een structurele plek moet krijgen binnen de taakopdracht van jeugdhulporganisaties.
Lees voor

  • Het bedreigen van politici, journalisten, vertegenwoordigers in de rechtsketen, politieagenten, zorgmedewerkers en anderen met een publieke taak is voor D66 onacceptabel. Het ondermijnt de democratie en rechtsstaat en vormt een bedreiging voor de waarden waar wij als Nederland voor staan. Het moet makkelijker worden om aangifte te doen van dit soort bedreigingen. Opsporing, vervolging en berechting moeten in de gehele strafrechtketen prioriteit krijgen. We richten naar voorbeeld van PersVeilig één steunpunt in voor alle beroepen met een publieke taak, waar werknemers en werkgevers terechtkunnen voor onder andere advies en hulp bij aangiften. Wanneer sprake is een verhoogd dreigingsniveau, moeten bedreigden kunnen rekenen op bescherming van de overheid. Het huidige stelsel van bewaken en beveiligen schiet daarin tekort. We investeren in en hervormen het stelsel, waarbij meer mogelijkheid wordt geboden tot maatwerk in persoonsbeveiliging en waarbij de te beveiligen personen meer aanspraak krijgen. De aanbevelingen van het onderzoek van de Onderzoeksraad voor Veiligheid naar de moorden op Redouan B., Derk Wiersum en Peter R. de Vries voeren we uit.
  • D66 wil investeren in de capaciteit van de financiële recherche. ‘Follow the money’ kan als belangrijke leidraad dienen als het gaat om het tegengaan van ondermijnende criminaliteit.
  • Bij aantoonbare integriteitsschendingen krijgen burgemeesters en Commissarissen van de Koning de middelen om in te grijpen, in afstemming met de minister van Binnenlandse Zaken. Ook stellen we overheidsinstellingen beter in staat om gebruik te maken van bestaande bevoegdheden en onderling te communiceren wanneer sprake lijkt van ondermijning en/of integriteitsschendingen. Overheidsinstellingen moeten hierbij beter in staat worden gesteld om gebruik te maken van bestaande bevoegdheden.
  • Samenwerking op informatie-uitwisseling en operationeel optreden is hard nodig voor het tegengaan van georganiseerde criminaliteit. Binnen Nederland en binnen Europa. D66 steunt daarom de versterking van Europol, Eurojust en het Europees Openbaar Ministerie.
Lees voor

  • Er is geen plaats voor ongewenste buitenlandse beïnvloeding die tot ondermijning van onze democratische rechtsstaat, vrijheden en open samenleving leidt. Maatschappelijke instellingen worden daarom verplicht om openheid te geven over buitenlandse geldstromen en ontvangsten in natura. D66 wil ook onderzoeken welk handelingsperspectief (lokale) uitvoeringsinstanties kunnen krijgen om daadwerkelijk te kunnen interveniëren.
  • Om ongewenste inmenging en spionage tegen te gaan, rusten we onze inlichtingen- en veiligheidsdiensten uit met adequate bevoegdheden om in het snel veranderende (digitale) landschap effectief bedreigingen voor de nationale veiligheid en de democratische rechtsorde te kunnen afwenden. Uitgangspunt voor D66 blijft hierbij dat de vergaande bevoegdheden die de diensten hebben altijd hand in hand moeten gaan met passende waarborgen en (democratisch) toezicht.
  • We maken kennisinstellingen bewust van de risico’s op diefstal bij samenwerking met wetenschappers, studenten en instellingen uit landen die gezien worden als strategische opponenten. Samen met de kennisinstellingen stellen we een protocol op voor dergelijke samenwerkingen.
  • D66 wil dat er grenzen gesteld worden aan het gebruik van technologie, hardware en software die een veiligheidsrisico met zich meebrengen uit landen die als strategische opponenten gezien worden.

Kwam de dreiging van extremisme en terrorisme voorheen vooral uit jihadistische hoek, inmiddels zien we een toenemende dreiging vanuit het rechts-extremisme en het anti-institutioneel extremisme. Voor D66 zijn haatzaaien en oproepen tot geweld in alle gevallen onacceptabel, net zoals het aanwakkeren van antisemitisme, islamofobie en homohaat. Dat geldt ook voor alle ideologieën die het gebruik van geweld legitimeren, zoals terrorisme, rechts-extremisme, links-extremisme, religieus extremisme en anti-institutioneel extremisme. Deze nieuwe vormen van dreiging vragen om bijstelling van ons contra-terrorismebeleid. Voor D66 is preventie het vertrekpunt. Het bestrijden van extremisme en terrorisme mag daarbij nooit ten koste gaan van rechtvaardigheid en mag onze vrijheid niet onnodig inperken. We dringen daarom dan ook aan op goede privacybescherming en democratische waarborgen in het veiligheidsbeleid.

Lees voor

  • Preventie, vroeg ingrijpen en vertrouwen zijn voor D66 de basis om radicalisering een halt toe te roepen. Samen met gemeenten, wijkagenten, jongerenwerkers, docenten en hulpverleners willen we radicalisering vroegtijdig signaleren en de negatieve gevolgen voor het individu en de samenleving tot een minimum beperken. Dit vraagt om voldoende investeringen in kennis van nieuwe vormen van extremisme (zoals onder andere anti-institutioneel extremisme) bij professionals, zodat de signalen vroegtijdig herkend worden.
  • We staan op tegen islamofobie. Het in het openbaar verbranden van religieuze boeken zoals de Koran is verwerpelijk en draagt op geen enkele manier bij aan een fatsoenlijk maatschappelijk debat. Volgens internationaal recht van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, waar Nederland aan gebonden is, wordt het verbanden van religieuze boeken uitdrukkelijk niet beschermd door het recht op de vrijheid van meningsuiting.
  • D66 staat voor een krachtige strijd tegen het opkomende antisemitisme en het toenemende gevoel van onveiligheid voor Joodse Nederlanders. We zetten in op meer onderwijs over de holocaust, racisme en discriminatie. We steunen joodse instellingen in de extra beveiliging die de gemeenschap noodzakelijk acht en versterken de positie van de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding.
  • Bij het bestrijden van terrorisme en extremisme beschermen we de grondrechten. Vreedzame activisten zijn geen terroristen; inlichtingenwerk is voorbehouden aan inlichtingen- en veiligheidsdiensten en opsporingswerk aan de politie en het OM. De bevoegdheden leggen we wettelijk vast. Private partijen hebben hierin geen rol.

Dit is een nieuw en hoopvol moment voor Nederland. Een nieuwe generatie van alle leeftijden staat op. Wij willen samen de grote problemen te lijf, in plaats van elkaar. We gaan keuzes maken die te lang zijn uitgesteld. Met nieuwe energie voor Nederland.