Begrotingsbehandeling 2023

Crisis op crisis op crisis. Je zou denken dat je er ooit aan zal wennen: Elke dag wakker worden met nieuws over weer een nieuwe crisis.. De ene dag krijg je het nieuws over een pandemie en gaat Nederland op slot. De volgende dag komt het nieuws dat de klimaatverandering desastreuze gevolgen heeft als we niet nu in actie komen. De dag daarna over het nijpende woningtekort, en veel mensen die simpelweg niet aan een thuis komen. De volgende dag valt Rusland, Oekraïne binnen en is er voor het eerst in decennia weer Oorlog in Europa. Ik weet niet hoe mijn medestatenleden hiermee omgaan. Maar ik zit soms achter mijn computerscherm te worstelen met het beantwoorden van simpele e-mails, doordat gedachten blijven afdwalen naar al die grote wereldwijde problemen. Gevangen in de waan van de dag.

Gelukkig zijn we hier in de Staten in de positie om echte verandering teweeg te brengen. Om grote stappen te zetten en het verschil te maken voor Zuid-Hollanders. Wij D66’ers kijken graag vooruit. Komende jaren gaan we van deze provincie een plek maken waar iedereen zich thuisvoelt. Zo zijn we trots dat we dankzij onze collega Vinesh Lalta komend jaar meer kennis vergaren over ons koloniaal en slavernij verleden. Zodat we met meer begrip voor elkaar een einde kunnen maken aan discriminatie en polarisatie. We gaan komend jaar met cultuur aan de slag onder leiding van collega Jeroen Heuvelink, zodat cultuureducatie en participatie voor iedere Zuid-Hollander mogelijk is. En we gaan ons inzetten voor meer ruimte voor ov en de fiets, met collega Ria Oosterop. Allemaal voor D66 belangrijke stappen om Zuid-Holland echt een provincie te maken waar voor iedereen een fijne en veilige leefomgeving is!

En daarom wil ik vandaag een keer niet de focus op de waan van de dag, maar op echte oplossingen. Oplossingen voor de vraagstukken waar wij als provincie en onze inwoners nu voor staan, maar die van zo veel invloed hebben op onze toekomst: voor wonen, voor de energierekening en voor de natuur.

De komende jaren gaan we ontzettend veel woningen bouwen. Want voor iedereen is er een plek in Zuid-Holland. We zorgen voor voldoende woningen, met name in het betaalbare segment. Vanaf 2026 krijgen we daar geld voor vanuit het Rijk. Maar de behoefte aan nieuwe woningen is nu, daarom willen wij dat geld naar voren halen. Na meerdere malen de versnelling van de woningbouwversnelling versnellen, schakelt D66 graag door naar de 6e versnelling. Daarvoor dienen we in de tweede termijn graag een amendement in.

We gaan de komende jaren hopelijk ontzettend veel woningen realiseren. Dat betekent tegelijkertijd dat er grote behoefte zal ontstaan aan ontsluiting van de nieuwe wijken. Wat D66 betreft ligt de nadruk daarbij op goed openbaar vervoer én goede fietsverbindingen. In de regionale woonvisies zou daarom een paragraaf over die bereikbaarheid moeten worden opgenomen. Kan het college aangeven welke mogelijkheden zij ziet én wat de financiële gevolgen zijn?

Afgelopen jaren hebben we de focus gelegd op de energietransitie: samen van het gas af en overstappen op duurzame alternatieven. Nu de energierekeningen stijgen is het des te meer van belang om die transitie door te zetten en te versnellen. Het college heeft zich keihard ingezet om de warmterotonde (WLQ en de WLQ+) uit haar financiële klem te krijgen. Dat is gelukt en realisatie is nu in zicht. Daarmee zijn we er nog niet: Het tempo van de duurzame energieopwekking in Zuid-Holland moet omhoog en dat kan ook. De sleutel ligt wat D66 betreft bij de lokale energiecoöperaties. Zij ontwikkelen projecten met lokaal draagvlak. Én zij zorgen dat voor deelnemers de energieprijs laag blijft én opbrengsten gedeeld worden. Dat helpt juist ook de mensen met een smalle beurs. Daarom wil D66 dat Zuid-Holland actief de initiatieven in onze provincie ondersteunen vanuit energiecoöperaties.

We maken impact bij onze inwoners door hen actief te helpen met verduurzaming. We volgen het goede voorbeeld in Brabant van de ‘klusbus’ met als doel: bij Zuid-Hollanders snel een vaste verlaging van hun energierekening voor elkaar te krijgen. We doen dat in een vorm die wat ons betreft past bij Zuid-Holland: de inzet van energiecoaches. Door Zuid-Hollandse energiecoaches in te zetten om inwoners te adviseren bij de isolatie en energiebesparing en kleine maatregelen direct uit te voeren, kunnen we ontzettend veel Zuid-Hollanders op korte termijn helpen met hun energierekening.

Eindelijk lezen we in de begroting terug waar D66 al jaren om vraagt: een integrale benadering. We gaan komende jaren ontzettend veel doen om de natuur in Zuid-Holland te versterken. Complimenten voor GS. We stellen als doel dat in “2050 Zuid-Holland beschikt over een van de meest gevarieerde en aantrekkelijke leefomgevingen van Europa, waar wonen, werken en recreëren in harmonie zijn met natuur en landschap.” Wauw, mooie ambitie. Vanuit een diversiteit aan samenwerkingen, beleidskaders en wetgeving en programma’s benaderd, waar we die integraliteit in willen brengen. Daarom wil D66 graag alle programma’s gericht op het landelijk gebied, de versterking van de natuur en de transitie naar een toekomstbestendige landbouw integraal samen te brengen in één beleid, en één programma. Daarop hoor ik graag een reactie van de gedeputeerde. En we hebben ook hiervoor een motie achter de hand.

Dan voorzitter, D66 is inmiddels de partij van de kringlooplandbouw, de biologische landbouw, die oh zo belangrijk is om de natuur in onze provincie een kans te geven. Een mooi initiatief komt vanuit PvdA en daar sluiten we ons graag bij aan, om komende jaren 15% van ons landbouwareaal biologisch te maken. En dat binnen de programmering voor de NPLG op te nemen. Ook hier weer een belangrijke stap.

Voorzitter, ik kom tot een afronding. De boodschap van D66 is hopelijk helder: we kijken graag verder dan de waan van de dag en werken samen aan een betere toekomst. Mijn ouders zeggen vaak dat ik en mijn generatie, de millenials, zich te veel zorgen maken. Maar ik denk dat we ons met z’n allen juist niet druk genoeg maken. Want als we nu nog geen urgentie voelen, wanneer dan wel?