Juist in het onderwijs moeten en kúnnen we de groeiende verschillen overbruggen. Scheidslijnen in de samenleving tekenen zich nu al in het onderwijs af. Je afkomst bepaalt nog te vaak je toekomst. Kinderen met rijke of arme ouders, geboren in Nederland of ergens anders, met of zonder zorgvraag, met praktische of academische talenten; ze hebben nog altijd ongelijke kansen en worden ongelijk gewaardeerd. Het lerarentekort is een blijvend probleem en is het grootst op scholen met veel kwetsbare leerlingen. Te veel kinderen en jongeren leren de basisvaardigheden om mee te kunnen komen niet. Dat moet anders.
Waar heel veel mensen decennia voor hebben gestreden, werd in het afgelopen jaar werkelijkheid. Het kabinet en de koning boden excuses aan voor het Nederlandse slavernijverleden. Dat staat symbool voor een betekenisvol begin van het proces naar herstel. Maar we zien dat ook dat in Nederland nog steeds sprake is van discriminatie, binnen onze instituties en in het dagelijks leven. Verschillende vormen van discriminatie en ongelijke behandeling, zoals op basis van gender, huidskleur, sociaal-economische status, een handicap of chronische ziekte, nationaliteit, religie, (niet-godsdienstige) levensbeschouwing seksualiteit en leeftijd komen soms samen. Dat vraagt om een overheid die oog heeft voor die intersectionaliteit; die begrijpt dat ook binnen een groep ervaringen verschillen.
D66 wil een maatschappij met ruim baan voor de unieke talenten van ieder mens. Onze maatschappij kent nog steeds een grote ongelijkheid in kansen, welvaart, inkomen en gezondheid. Als je van ver komt, verdien je en krijg je meer ondersteuning. Zodat iedereen mee kan doen, ongeacht waar je bent geboren.
Dat begint in het onderwijs. Bij de allerkleinsten. Van kinderopvang maken we een publieke voorziening: vijf dagen in de week gratis opvang, met een nauwe aansluiting op de school. De rijke schooldag wordt de norm en we hebben geduld met kinderen en jongeren. Niet iedereen hoeft op hetzelfde moment door dezelfde hoepel. Goed onderwijs begint bij een leerkracht die we waarderen en die zich blijft ontwikkelen. De kwaliteit van het onderwijs staat voorop, met aandacht voor de basis: goed leren lezen, schrijven en rekenen, maar ook weten wat het betekent om burger te zijn in onze democratie. Het onderwijs is geen ladder meer, maar een waaier, met waardering voor alle talenten en opleidingen. Vooral het beroepsonderwijs verdient meer erkenning en waardering. Studenten krijgen de mogelijkheid om te stapelen, door te stromen en internationale ervaring op te doen. Leren en je ontwikkelen houden nooit op. Met een persoonlijk leerbudget geldt dat écht voor iedereen. Zo zorgen we niet alleen voor een goede aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt, maar ook voor méér onderwijs op de arbeidsmarkt.
De samenleving wordt leuker en interessanter als we diversiteit omarmen. Elkaar vrij laten en vrij zijn beginnen erbij dat we de oude patronen, waarin achterstanden en ongelijkheid zijn ontstaan, erkennen en actief ongelijkheden overbruggen. Want voor onze Grondwet is iedereen gelijk, maar dat principe wordt pas waarheid als we ernaar leven en handelen. Radicale gelijkwaardigheid en een einde aan discriminatie en racisme zijn daarbij onze uitgangspunten.
We werken toe naar kinderopvang als publieke voorziening, voor álle kinderen tot 12 jaar. Op de korte termijn beginnen we met kinderopvang die bijna gratis is. • We breiden het ouderschapsverlof uit, zodat het voor werkende ouders mogelijk wordt om in het eerste levensjaar van hun kind thuis te zijn. • We pakken het lerarentekort radicaal aan, met een beter salaris voor leraren, betere arbeidsvoorwaarden en minder bureaucratie. We geven leraren het vertrouwen om hun beroep, het onderwijs en de ontwikkeling daarvan vorm te geven. • De aanvullende beurs in het mbo verhogen we naar het niveau van studenten uit het hbo en wo. De tijdelijke verhoging van de uitwonende beurs wordt permanent, en de rente op de studielening beperken we voor studenten voor wie geen basisbeurs beschikbaar was. • D66 wil dat Keti Koti, net als Bevrijdingsdag op 5 mei, jaarlijks een nationale feestdag wordt.
1
Ontdek je talent in het onderwijs
De eerste jaren van een kind zijn voor een belangrijk deel bepalend voor de verdere ontwikkeling. De kinderopvang wordt een plek waar alle kinderen zich spelenderwijs kunnen ontwikkelen en samen opgroeien. Zo werken we aan een kansrijke start voor alle kinderen en voorkomen we achterstanden. Ook nemen we maatregelen om de tekorten in de kinderopvang op te vangen.
1
Een vliegende start voor alle studenten
Sluipenderwijs is de druk op de studietijd toegenomen. Minder geduld, meer haast, minder ruimte en meer selectie. Dit pakt met name slecht uit voor studenten die als eerste uit hun gezin gaan studeren of een biculturele achtergrond hebben. Studenten hebben steeds vaker last van prestatiedruk, wat slecht is voor hun mentale welzijn. D66 wil weer geduld en ruimte voor alle studenten, van mbo en hbo tot universiteit.
1
Kunst, cultuur en wetenschap als bron van energie
Kunst, cultuur en wetenschap bieden houvast, troost én verbeelding en hoop. Bibliotheken vormen een ontmoetingsplaats en geven een impuls aan de samenleving. Net als de investeringen in de nieuwe generatie via het onderwijs, versterken de investeringen in kunst, cultuur en wetenschap ook onze economie. Ze zorgen voor een sterk Nederland, waar ruim baan is voor alle soorten kennis, creativiteit en innovatie.
1
Een einde aan discriminatie
Wij blijven strijden om de muren die ons verdelen, af te breken. We blijven strijden tegen discriminatie. Tegen racisme, seksisme, discriminatie van lhbtiq+-personen, op basis van geloof of (niet-religieuze) levensbeschouwing, van mensen met een handicap of chronische ziekte, mensen met een laag inkomen of opleiding. En we blijven strijden voor emancipatie. Voor de mogelijkheid van iedereen om zelf, in vrijheid, over het leven te beschikken. Want we weten één ding heel zeker: in het Nederland van de toekomst behandelen we iedereen gelijkwaardig.
Dat vraagt om actie. Om sterkere straffen bij openlijke discriminatie. Om bewustwording, zelfreflectie en dialoog. Om gelijke rechten voor de wet en bescherming door de wet. Dit is de basis voor de inclusieve samenleving waarin iedereen zich kan ontplooien.
1
Een overheid die werk maakt van radicale gelijkwaardigheid
Ook in Nederland is er discriminatie, in onze instituties en in het dagelijks leven. Verschillende vormen van discriminatie en ongelijkwaardige behandeling snijden elkaar, zoals gender, huidskleur, sociaaleconomische status, een handicap of chronische ziekte, nationaliteit, religie, seksualiteit en leeftijd. Dat vraagt om een overheid die oog heeft voor intersectionaliteit. Die begrijpt dat ook binnen een groep ervaringen verschillend zijn. Die verantwoordelijkheid neemt voor onbedoelde nadelige gevolgen van beleid voor bepaalde groepen mensen. En die zelf een afspiegeling van de maatschappij is.
1
Je hoort erbij vanaf dag één
D66 wil dat wie welkom is, meters mag maken. We verwachten dat mensen die naar Nederland komen en hier blijven zo snel mogelijk meedoen in de maatschappij. Iedereen moet zich aan de Nederlandse Grondwet houden.
We zien dat nieuwkomers lang moeten wachten voor ze kunnen gaan deelnemen aan de maatschappij. Dit is schadelijk voor de veerkracht van nieuwkomers én voor de solidariteit in de samenleving. Integratie vraagt een inspanning van nieuwkomers en van de samenleving. De overheid stimuleert en faciliteert dit actief. We stellen nieuwkomers in staat om hun capaciteiten en talenten in te zetten. Zo kunnen mensen zo snel mogelijk meedoen. Inburgering is onderdeel van integratie. In Nederland en in Europa werken we aan de succesvolle inburgering van nieuwkomers.
1
Naar duurzaam, humaan en realistisch drugsbeleid
Het drugsbeleid schiet tekort. Méér bestrijding, méér drugswetten, méér repressie en méér stoere taal gaan het verschil niet maken. Sterker nog, ze leiden tot een oorlog tegen drugs die niet te winnen valt. D66 staat voor een realistisch, menselijk en duurzaam drugsbeleid, op basis van wetenschappelijke inzichten. Daarbij willen we gezondheidsschade door drugs minimaliseren en de veiligheid van de samenleving vooropstellen. Ook moeten we de schade die de productie van drugs aanricht aan het milieu stoppen. Drugscriminaliteit moet streng bestreden worden (zie hoofdstuk 5, paragraaf Veilig Nederland) en voorlichting en preventie zijn cruciaal. Maar stap één is een gereguleerde markt waar dat kan.
Dit is een nieuw en hoopvol moment voor Nederland. Een nieuwe generatie van alle leeftijden staat op. Wij willen samen de grote problemen te lijf, in plaats van elkaar. We gaan keuzes maken die te lang zijn uitgesteld. Met nieuwe energie voor Nederland.
