Europa, migratie en buiten­landse zaken

Samen met de 500 miljoen inwoners op dit continent zijn wij de Europese democratie. Gezamenlijk maken wij keuzes over ons klimaat, onze toekomstige economie en onze veiligheid. D66 wil dat de Europese democratie een échte democratie wordt die alle Europese inwoners vertegenwoordigt. Met de Europese Commissie als Europese regering en het Europees Parlement als sterke wetgever en krachtige tegenmacht. Daarbij is onze Europese democratie slechts zo sterk als de zwakste speler. Daarom treden we fel op tegen lidstaten die de rechtsstaat aan hun laars lappen.
 
·       De Europese Unie is klaar voor verandering en versterking van de Europese democratie. In 2022 werden een jaar lang Europese burgerpanels georganiseerd onder de naam “Conferentie over de toekomst van Europa”. We volgen de aanbevelingen uit die burgerpanels op en beginnen daarbij bij Europese democratisering, zoals Europese transnationale kieslijsten met een Europese lijsttrekker.
·       Verdragswijziging is een logisch gevolg van de gehouden burgerpanels en daar spannen wij ons dus voor in. In het nieuwe verdrag nemen we meer instrumenten op die de rechtsstaat en de waardengemeenschap waar we naar streven beschermen.
·       De invloed van het Europees Parlement wordt uitgebreid en geborgd, met onder andere initiatiefrecht, budgetbevoegdheid en het recht om Europese Commissarissen individueel weg te sturen. Zo wordt het Europees Parlement een volwaardig medewetgever en een krachtige tegenmacht en kan het haar rol als democratische controle echt uitvoeren.
·       We creëren een ware Europese democratie met transnationale kieslijsten en een lijsttrekker die opgaat voor het voorzitterschap van de Europese Commissie.
·       Veto’s in de (Europese) Raad worden afgeschaft, ook op het gebied van buitenlandbeleid, defensie en bij belastingen als het gaat om het groene, vermogens- en bedrijfswinstendomein. Zo wordt de Europese Unie slagvaardiger wanneer het erop aankomt.
·       Ook in Nederland zelf moeten we aan de slag. De Nederlandse overheid zit – als een van de oprichters – aan tafel. Geen besluit van “Brussel”, maar van ons allemaal. D66 wil een sterkere nationale parlementaire controle over hoe Nederland zich positioneert en handelt in de Raad, in het bijzonder de Europese Raad, waar lidstaten beslissingen maken in Brussel. Hierdoor zal de Tweede Kamer beter betrokken worden bij Europese en dus Nederlandse besluitvorming, om inhoudelijke en politieke overwegingen transparanter te maken.
·       D66 streeft ernaar het aantal Eurocommissarissen aanzienlijk te verminderen.

Het beschermen van de rechtsstaat en verder vormgeven van de Europese grondrechten is belangrijker dan ooit. EU-waarden zijn de basis van EU-lidmaatschap en rechten voor lidstaten. De jaarlijkse rechtsstaat-APK – dankzij voorstellen van D66 nu een jaarlijkse realiteit – in de vorm van een Commissierapport over de rechtsstaat waarin alle lidstaten worden gemonitord, moet worden versterkt.
 
·       De ervaring leert dat het enige dat effect sorteert het dichtdraaien van de geldkraan is. Daarom blijft D66 zich inspannen voor het stopzetten van geldstromen naar lidstaten die de rechtsstaat afbreken.
·       D66 wil dat de Europese Commissie sneller kan handelen wanneer rechtsstatelijke gebreken zijn geconstateerd. De Commissie moet daarbij onafhankelijk van de Raad opereren. Als na sancties geen verbetering optreedt, moet de Commissie de macht krijgen om de sanctie(s) te verzwaren.
·      De Artikel 7-procedure, die kan worden gebruikt voor het opschorten van rechten van lidstaten, heeft te weinig tanden. Met een nieuw verdrag moet een duidelijker sanctieraamwerk worden opgetuigd als lidstaten herhaaldelijk de gemeenschappelijke waarden in de EU-verdragen breken. Daarbij zou een lidstaat waar een Artikel 7-procedure tegen loopt, overgeslagen moeten worden bij het roulerende voorzitterschap van de Raad van de EU.

We pleiten voor een modernisering van het Meerjarig Financieel Kader (MFK). Deze ‘EU-begroting’ moet zich richten op de grote uitdagingen van deze tijd, zoals onze afhankelijkheid van autocratische grootmachten, klimaatverandering, nieuwe technologieën en de veranderende demografie op ons continent. Bij elkaar betekent dit dat de Europese Unie meer inkomsten nodig heeft; we pleiten daarom voor meer eigen middelen. Lidstaten krijgen meer ruimte voor groene en kwaliteitsinvesteringen.
 
·       Nog steeds gaat een te groot deel van de EU-begroting naar oud beleid. Voor de economie van de toekomst zijn investeringen in innovatie broodnodig. We moderniseren daarom de EU-begroting, met minder geld naar landbouw en meer richting innovatieve industrieën.
·       D66 wil inzetten om vaker ruimte te bieden voor investeringen in gezamenlijke opgaven met harde afspraken over hervormingen. Dit geldt vooral voor investeringen die beter gezamenlijk kunnen worden gedaan. Bij gemeenschappelijke schulden voor fondsen worden ook afspraken gemaakt voor hervormingen, de rechtsstaat en naleving.
·       We zetten de hervorming van het Stabiliteits- en Groeipact (SGP) door zodat economische crises niet verder worden versterkt, zoals we bij de vorige financiële crisis hebben gezien, en handhaving weer effectief wordt. Dit doen we door one size fits all-regels te vervangen door maatwerkafspraken.
·       Nederland pleit voor een verstevigde aanpak van belastingontduiking. Er is op EU-niveau harmonisatie nodig van de (grondslag van) vennootschapsbelasting, om een einde te maken aan de race to the bottom onder multinationals bij het uitbuiten van verschillen in belastingregimes.

D66 kijkt met een Europese bril naar Nederland. Door buiten landsgrenzen te denken, zie je dat regio’s die voor Nederland aan de grens liggen, voor Europa juist een centrale positie hebben. De kracht van deze regio’s moeten we versterken en benadrukken. D66 wil samenwerking tussen (grens)regio’s versterken, zodat we Europeser gaan denken. De bestaande Euregio-netwerken en grensoverschrijdende samenwerkingsverbanden zijn van belang in dezen.


·       Voor mensen die in het ene EU-land wonen, maar over de grens werken, is er nog een gebrek aan goede afspraken. Als gevolg van de pandemie is ‘grenswerken’ niet langer beperkt tot mensen die bij een fysieke grens wonen. Wonen en werken op twee verschillende plekken is steeds normaler geworden dankzij de versnelde digitale transitie op veel werkplekken. De Europese Unie coördineert straks fiscaal beleid en sociale zekerheidszaken beter.
·       De vrijheid om te kunnen reizen en overal te kunnen werken in Europa is van essentieel belang, vooral in grensgebieden. D66 zet daarom in op goedkoper, efficiënter en meer openbaar vervoer en verbindingen tussen grensregio’s.
·       Als Europeaan zou je altijd, bij alle overheidsinstellingen, ook in het Engels zaken moeten kunnen regelen. D66 zet in op een Europese grenswerkrichtlijn.
·       Identiteit kent geen grenzen. In Europa hebben we een gedeelde geschiedenis, gemeenschappelijke culturen, maar ook een grote diversiteit die we moeten koesteren. Als D66 zetten we verder in op het ondersteunen van cultureel erfgoed, vooral in regio’s en grensgebieden. We stimuleren culturele samenwerking tussen de Europese Unie en haar partnerlanden.

Nederland is alleen veilig in een veilig Europa. Daarom zetten we ons op alle facetten in op het versterken van onze Europese veiligheid. Wat D66 betreft betekent dat een gemeenschappelijke Europese krijgsmacht, onafhankelijk worden van autocratische grootmachten, maar ook perspectief bieden aan landen in de instabiele ring om Europa en gezamenlijk grensoverschrijdende criminaliteit aanpakken.
 
·       Uitbreiding van de Europese Unie is in ons belang. We denken daarbij in eerste instantie aan Oekraïne en de landen op de Balkan. De Balkan is niet onze achtertuin, de Balkan is onze binnentuin. De Balkan ligt volledig omsloten door Europese landen. Als wij niet kunnen besluiten hoe we met hen een gezamenlijke toekomst vorm gaan geven, dan gaan autocraten dat voor ons doen.
·       Uitbreiding is nooit urgenter of actueler geweest dan nu en is in het belang van een stabiel en veilig Europa. Vanzelfsprekend vragen we daarbij ook iets van kandidaat-lidstaten. Het lidmaatschap komt met serieuze en duidelijke verplichtingen en een land moet die kunnen dragen.
·       Ook zorgen we ervoor dat de Europese politiek en bestuur klaar is voor toekomstige uitbreiding. De voorgestelde maatregelen voor democratische vernieuwing en voor bescherming van de rechtsstaat zijn hierbij extra van belang.
·       D66 wil het proces van EU-uitbreiding hervormen. We torsen niet aan de Kopenhagen-criteria en zijn van mening dat een land pas lid kan worden als aan alle bestaande criteria is voldaan. Maar D66 wil kandidaat-lidstaten wel al eerder een ‘observant’ status geven of al eerder mee laten praten over Europese beslissingen. Zo maken kandidaat-lidstaten gaandeweg kennis met de Europese besluitvorming en het toetredingsproces.
·       De Europese Unie ondersteunt landen in het Oostelijk Partnerschap bij het democratischer maken van hun bestuur, de bestrijding van corruptie en mensenrechtenschendingen, en het respecteren van burgerrechten. We investeren meer in de zogenoemde MATRA-fondsen.
·       Nederland spant zich in Europees verband ervoor in dat de landen van het Oostelijk Partnerschap die stappen in de goede richtingen zetten blijvend perspectief op een uiteindelijk EU-lidmaatschap hebben, zodat de stimulus wordt vergroot om toe te werken naar het voldoen aan de Kopenhagen-criteria.
·       In de aanpak van grensoverschrijdende criminaliteit van Nederland hecht D66 groot belang aan intensieve internationale politiesamenwerking in grensregio’s. Gezamenlijke uitwisseling en samenwerking in opsporing kan internationale criminaliteit (in deze regio’s) effectief en efficiënt aanpakken. Een mooi voorbeeld hiervan, dat D66 onderschrijft en stimuleert, is het Euregionaal Politie Informatie Coöperatie Centrum (EPICC).

Alleen met een Europees buitenlandbeleid kunnen we optreden we tegen internationale agressie, onderdrukking van minderheden en mensenrechtenschendingen. Wereldwijd zet de Europese Unie zich in voor vrede, democratie en stabiliteit. Internationale solidariteit vormt hiervan de basis: een gedeelde strijd tegen armoede, onrecht en ongelijkheid. Om onze slagkracht te vergroten zet Nederland zich in om het vetorecht van de lidstaten af te schaffen in het Europees buitenlandbeleid. Alleen zo kan de Europese Unie een sterkere speler worden op het wereldtoneel. We pleiten voor een permanente zetel voor de Europese Unie in de VN Veiligheidsraad.


·       We maken ons strategisch onafhankelijk van autocratische regimes. Daarom zetten we in op strategisch grondstofbeheer, duurzame energie, screening van in- en uitgaande investeringen en bescherming van onze vitale infrastructuur. We vormen een sterk verbond met de ‘vrije landen’ in de wereld om onze waarden te beschermen.
·       Wij willen de druk op Rusland vergroten totdat alle Russische militairen zijn teruggetrokken uit Oekraïne en Poetin voor het Internationaal Gerechtshof is verschenen. We versterken onze langjarige steun aan Oekraïne waar mogelijk. Russische tegoeden confisqueren we en zetten we in voor de wederopbouw van Oekraïne.
·       Nederland zal niet rusten tot de MH17-daders en opdrachtgevers hun rechtmatige straf hebben uitgezeten.
·       We sluiten onze ogen niet voor het feit China dat een systeemrivaal is en een gevaar voor de liberale wereldorde. We moeten onze strategische afhankelijkheden van dit land snel afbouwen. Vooral bij de transitie naar een duurzame economie is onze afhankelijkheid ingewikkeld. Samen met de VS en andere democratische landen moeten we dit monopolie verbreken met het groenste handelsakkoord ooit. We blijven ons inzetten voor de mensenrechten van Oeigoeren, Tibetanen en andere minderheden.
·       De regering en bevolking van Taiwan bepalen hun eigen toekomst. De status quo kan dan ook alleen vreedzaam en met hun instemming worden gewijzigd. Nederland bevordert de relaties met Taiwan op alle mogelijke manieren.
·       Vooral bij de transitie naar een duurzame economie is onze afhankelijkheid van China levensgroot. China is verantwoordelijk voor de productie van 90 procent van de zeldzame metalen, 80 procent van het productieproces van windmolens en 60 procent van autobatterijen. Samen met de VS en andere democratische landen moeten we dit monopolie verbreken met het groenste handelsakkoord ooit.
·       Nederland zet zich in voor wereldwijde versterking van mensenrechten, met bijzondere aandacht voor lhbtiq+-rechten, voor journalisten en voor niet-gelovigen. We zijn voorstander van het gebruik van het Europese mensenrechten-sanctieregime (Magnitsky-wetgeving), zoals bijvoorbeeld bij Rusland, Wit-Rusland en China. Hiermee kunnen individuele mensenrechtenschenders buiten de Europese Unie gestraft worden in hun portemonnee en is reizen naar de Europese Unie niet meer mogelijk.
·       We erkennen de Armeense genocide, de Holodomor – de hongersnood in Oekraïne in de jaren ‘30 – en de genocide op Oeigoeren formeel.
·       We werken aan een verdere ontwikkeling en implementatie van feministisch buitenlandbeleid. Dit houdt in: het actief beschermen van mensenrechten en bevorderen van betekenisvolle deelname van vrouwen en lhbtiq+ personen aan besluitvorming. Nederland past dit ook toe op belangrijke beleidsterreinen als het klimaat en de energietransitie, handel, vrede en veiligheid.
·       In gevallen van bezette gebieden, zoals de Krim, Westelijke Sahara en Palestina, is het van groot belang om het internationaal recht te handhaven en ervoor te zorgen dat betrokken partijen verantwoordelijk worden gehouden voor hun daden, in lijn met het internationaal recht en aangenomen VN-resoluties. Dit vereist niet alleen het opleggen van sancties, maar ook het actief bijhouden en documenteren van oorlogsmisdaden, bewijsmateriaal verzamelen en de nodige stappen nemen om naleving van het internationaal recht te bevorderen. Hiervoor is dus ook een rol weggelegd voor Nederland als gastland van meerdere internationale organen.
·       Het hervatten van toetredingsonderhandelingen of afspraken met betrekking tot visumvrij reizen kan alleen als Turkije significante en duurzame verbeteringen laat zien inzake mensenrechten, rechtsstaat en democratisering.
·       We blijven de revolutie in Iran steunen en willen de Revolutionaire Garde op de terreurlijst.

Voor Nederlanders in het buitenland is de diplomatieke dienst soms van levensbelang. We houden dit daarom op hoog niveau en met voldoende capaciteit. We blijven pleiten voor de rechten van Nederlanders in het buitenland, maar ook voor die van Nederlanders met een tweede nationaliteit.
 
·       De nationaliteitswet wordt gemoderniseerd: iedereen die de Nederlandse nationaliteit wil aannemen, mag de oorspronkelijke nationaliteit behouden. Andersom behouden Nederlanders in het buitenland hun Nederlandse nationaliteit als zij de nationaliteit van het land waar zij wonen aannemen. Iedereen die de afgelopen jaren onbewust of ongewild de Nederlandse nationaliteit is verloren, kan die weer terugkrijgen. We stimuleren dat Nederland op diplomatiek vlak landen ertoe beweegt mee te werken aan het vrijwillig afstaan van een nationaliteit, zodat makkelijker afstand kan worden gedaan van een ongewenste nationaliteit.
·       Nederlanders in het buitenland mogen te allen tijde ten minste één Nederlandse bankrekening openen en behouden.
·       Wanneer je maximaal één jaar in het buitenland verblijft, is uitschrijven uit de Basisregistratie Personen niet nodig.
·       Rechten van Nederlanders in het buitenland, zoals hulp in een noodsituatie en repatriëring bij een crisis, worden vastgelegd in een wet.
·       Buitenlandse evacuaties coördineren we samen met EU-lidstaten.
·       De 24-uursdienstverlening voor Nederlanders in het buitenland wordt versterkt en uitgebreid.
·       Alle consulaire dienstverlening wordt digitaal zodat reis- en overnachtingskosten bij verlenging van een paspoort of rijbewijs tot het verleden behoren.
·       We blijven investeren in Nederlands taalonderwijs voor kinderen in het buitenland.
·       We investeren in ons diplomatieke netwerk.