Bestuur, recht­staat en veilig­heid

Een sterke democratie is een democratie waarin alle inwoners zich vertegenwoordigd voelen. Waar iedereen kan en wil meepraten én meebepalen. Dat vraagt om een overheid die niemand uitsluit, die het gesprek aangaat, toegankelijk is, kennis deelt en mensen met elkaar verbindt, maar ook een overheid die eerlijk is over gemaakte keuzes. Een overheid waar ruimte is voor initiatieven van inwoners; een overheid die een gezamenlijke zoektocht aan durft te gaan.

Een sterke democratie is een democratie waarin alle inwoners zich vertegenwoordigd voelen. Waar iedereen kan en wil meepraten én meebepalen. Dat vraagt om een overheid die niemand uitsluit, die het gesprek aangaat, toegankelijk is, kennis deelt en mensen met elkaar verbindt, maar ook een overheid die eerlijk is over gemaakte keuzes. Een overheid waar ruimte is voor initiatieven van inwoners; een overheid die een gezamenlijke zoektocht aan durft te gaan.

Maar ook een overheid die levert, die doet wat ze zegt en zegt wat ze doet. Die eerlijk is en transparant. Die toegankelijk is en aanspreekbaar. Een overheid die ervoor zorgt dat alle belangen worden gewogen. Die luistert en levert. Die werkt mét inwoners, vóór inwoners. Democratie is hierbij nooit af, we zullen moeten blijven zoeken naar nieuwe wegen, naar nieuwe kanalen naar de macht.

Een nieuwe politiek heeft niet alleen een nieuwe houding nodig, maar ook andere spelregels. Te veel mensen hebben minder invloed op de macht in Den Haag dan we in een democratie mogen verwachten. Vernieuwen van onze democratie blijft dan ook noodzakelijk. Met referenda, burgerfora en andere initiatieven zorgen we voor directe inspraak op ons nationaal, regionaal en lokaal bestuur. Met een nieuw kiesstelsel, een grotere Tweede Kamer en meer ondersteuning en voor volksvertegenwoordigers. Met democratische experimenten buiten de landelijke politiek. Zodat iedereen weer mee kan doen in een nieuwe politiek.

Een nieuwe politiek heeft niet alleen een nieuwe houding nodig, maar ook andere spelregels. Te veel mensen hebben minder invloed op de macht in Den Haag dan we in een democratie mogen verwachten. Vernieuwen van onze democratie blijft dan ook noodzakelijk. Met referenda, burgerfora en andere initiatieven zorgen we voor directe inspraak op ons nationaal, regionaal en lokaal bestuur. Met een nieuw kiesstelsel, een grotere Tweede Kamer en meer ondersteuning en voor volksvertegenwoordigers. Met democratische experimenten buiten de landelijke politiek. Zodat iedereen weer mee kan doen in een nieuwe politiek.

Elke regio telt dat en dat geldt ook voor de Caribische delen van het Koninkrijk der Nederlanden. De band tussen het Caribisch en het Europese deel van het Koninkrijk beslaan een periode van bijna 400 jaar. De regering en de Koning hebben op 19 december 2022 en 1 juli 2023 excuses en vergiffenis gevraagd voor de rol van hun voorgangers in de trans-Atlantische slavernij. De excuses markeren een belangrijke stap in de erkenning en bewustwording van ons gedeelde verleden.

Elke regio telt dat en dat geldt ook voor de Caribische delen van het Koninkrijk der Nederlanden. De band tussen het Caribisch en het Europese deel van het Koninkrijk beslaan een periode van bijna 400 jaar. De regering en de Koning hebben op 19 december 2022 en 1 juli 2023 excuses en vergiffenis gevraagd voor de rol van hun voorgangers in de trans-Atlantische slavernij. De excuses markeren een belangrijke stap in de erkenning en bewustwording van ons gedeelde verleden.

Naast het gedeelde verleden heeft het Koninkrijk een gezamenlijke toekomst. Een toekomst die gebaseerd is op gelijkwaardigheid, emancipatie, solidariteit en wederzijds vertrouwen. Vanuit deze waarden werken wij binnen het Koninkrijk samen aan duurzame economische ontwikkeling, het behoud van de unieke natuur en cultuur, en de waarborging van mensenrechten in onze democratische rechtsstaat.

In 2024 is het precies 70 jaar geleden dat het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden werd getekend. Sindsdien is het Koninkrijk der Nederlanden staatkundige veranderd, met als meest recente voorbeeld de ontmanteling van de Nederlandse Antillen in 2010. Uitdagingen zoals economische weerbaarheid, armoedebestrijding, geopolitieke ontwikkelingen en grensoverschrijdende vraagstukken op het gebied asiel en migratie, klimaatverandering en ondermijning leggen een grote druk op het bestuur en de uitvoeringscapaciteit van alle zes de Caribische eilanden. Wij trekken gezamenlijk met de eilanden op om deze uitdagingen het hoofd te bieden.

Hier komt een sterke, moderne democratie is onmisbaar voor onze vrijheid. De instituties van de rechtsstaat beschermen ons tegen willekeur van macht, discriminatie en het recht van de sterkste. Ze zorgen ervoor dat de overheid zich aan haar eigen regels houdt en dat misdadigers hun straf niet kunnen ontlopen. Voorwaarde is dat de rechtspraak voor iedereen werkt. D66 wil rechtspraak die dichtbij en benaderbaar is, juridische conflicten beslecht en de burger beschermt tegen de overheid. Maar ook een rechtspraak die met de juiste straffen recht doet aan de mix van boetedoening, een veilige samenleving en een succesvolle terugkeer in de samenleving.

Een sterke, moderne democratie is onmisbaar voor onze vrijheid. De instituties van de rechtsstaat beschermen ons tegen willekeur van macht, discriminatie en het recht van de sterkste. Ze zorgen ervoor dat de overheid zich aan haar eigen regels houdt en dat misdadigers hun straf niet kunnen ontlopen. Voorwaarde is dat de rechtspraak voor iedereen werkt. D66 wil rechtspraak die dichtbij en benaderbaar is, juridische conflicten beslecht en de burger beschermt tegen de overheid. Maar ook een rechtspraak die met de juiste straffen recht doet aan de mix van boetedoening, een veilige samenleving en een succesvolle terugkeer in de samenleving.

Veiligheid en democratie gaan hand in hand. Veiligheid is een absolute voorwaarde om in vrijheid deel te kunnen nemen aan de samenleving en je stem te laten horen. Alleen als je je veilig voelt, ben je ook vrij om te zijn wie je bent. Dat begint met een veilige fysieke en digitale omgeving, waar het aangenaam wonen is en waar je je geen zorgen hoeft te maken om criminaliteit en onveiligheid. Om veiligheid te kunnen handhaven, moeten alle middelen die de rechtsstaat ons biedt slim worden ingezet – middelen die door diezelfde rechtsstaat begrensd worden. Dat vraagt zowel om repressie en effectieve inzet van strafrecht, als om preventie om misdaad zoveel mogelijk te voorkomen.

D66 wil investeren in onze veiligheid: in politiemensen, inlichtingen- en veiligheidsdiensten en in het voorkomen van radicalisering, terrorisme, ondermijning en buitenlandse inmenging. Dat betekent wel dat voor het gevoel van veiligheid iedereen zich moet kunnen herkennen in de mensen die zorgdragen voor onze veiligheid.

De mogelijkheden van nieuwe technologie zijn enorm. Met drones maken we het gebruik van landbouwgrond duurzamer, met algoritmes verdelen we sociale voorzieningen eerlijker en beter en met kunstmatige intelligentie maken we nieuwe medicijnen. Technologische innovaties zijn cruciaal om de grote uitdagingen van deze tijd het hoofd te bieden: klimaatverandering, toenemende sociale en economische ongelijkheid en internationale instabiliteit. Hier willen we volop gebruik van maken.
 
Tegelijkertijd zien we vaak dat nieuwe technologie ook negatieve gevolgen heeft. De impact van technologie op de mens en de samenleving hangt af van hoe we het gebruiken. De macht van de grote technologiebedrijven is enorm. D66 wil om die reden de ontwikkeling van nieuwe technologie democratiseren. Door zeggenschap te organiseren over wat er met je gegevens gebeurt. Door technologie duurzaam en waardengedreven te ontwikkelen. Daar hoort een overheid bij die gebruikmaakt van de mogelijkheden die digitalisering biedt, maar die ook begrijpt dat persoonlijk en fysiek contact onvervangbaar en onmisbaar is. Digitale inclusie staat centraal binnen de digitale overheid.

Dit is een nieuw en hoopvol moment voor Nederland. Een nieuwe generatie van alle leeftijden staat op. Wij willen samen de grote problemen te lijf, in plaats van elkaar. We gaan keuzes maken die te lang zijn uitgesteld. Met nieuwe energie voor Nederland.