Een sterke democratie heeft vernieuwing nodig. Democratie is als computersoftware: stel je de updates te lang uit, dan crasht het systeem. In landen als Polen en Hongarije staat de democratie zichtbaar onder druk. Van voorbeelden uit het verleden leren we dat de democratie niet altijd vanzelfsprekend is. Ook in het Nederland van vandaag neemt de druk toe. In een steeds digitaal wordende wereld dreigen de kansen van technologie te bezwijken onder de druk van de bedreigingen. Criminelen en buitenlandse mogendheden maken gebruik van onze open samenleving om die te beïnvloeden waardoor onze rechtstaat wordt bedreigd. En steeds minder mensen weten hun weg in onze democratie te vinden. Om de democratie en de rechtsstaat te beschermen moeten we in blijven zetten op haar waarden: inspraak en inclusiviteit, maar ook verantwoording en tegenmacht.
De vernieuwing zit niet alleen in de instituties, maar ook in de manier waarop we ons binnen het systeem gedragen. Dat moet anders. Dat geldt voor zowel de overheid als de samenleving. Geen enkele democratie is bestand tegen haatzaaien, polariseren en het opzettelijk verspreiden van desinformatie. Eerlijkheid, transparantie en toegankelijkheid moeten weer het uitgangspunt worden. Er moet weer ruimte komen voor inspraak, initiatieven en experimenten. Voor het voeren van het goede gesprek.
Belangrijke kostbare instituties van de rechtsstaat beschermen ons tegen willekeur van de macht, discriminatie en het recht van de sterkste. Ze zorgen ervoor dat de overheid zich aan haar eigen regels moet houden en dat misdadigers hun straf niet kunnen ontlopen. Voor een rechtvaardige samenleving is een goed uitgeruste rechtspraak een onmisbare steunpilaar. Voorwaarde is dat deze voor iedereen moet werken. Want alleen dan kun je je veilig voelen. En alleen als je je veilig voelt ben je vrij om te zijn wie je wilt zijn.
Door een actieve rol te nemen als overheid kunnen de kansen van digitalisering de boventoon voeren en ons helpen in het vinden van oplossingen op het gebied van duurzame energie, zorg en de krapte op de arbeidsmarkt. En door letterlijk en figuurlijk regio’s in Nederland weer met elkaar te verbinden weten we verschillen te overbruggen.
We investeren in het onderlinge gesprek. Tussen inwoners en overheid en tussen inwoners onderling. Door te luisteren en ruimte te maken voor ideeën en initiatieven. We investeren in de uitvoering, zodat de overheid ook kan leveren. En we herstellen fouten uit het verleden. Bij regelingen en subsidies wordt vertrouwen het uitgangspunt. Ook stoppen we met het door overheid in hoger beroep gaan bij rechtszaken tegen hun burgers.
We verlagen de leeftijd waarop je mag stemmen naar 16 jaar, breide de Tweede Kamer uit naar minstens 260 leden en zetten het Burgerforum Klimaatberaad door.
We versterken de hele keten van de rechtspraak. Van politie tot openbaar ministerie, rechters en het gevangeniswezen. We vergemakkelijken de toegang tot het recht, door het verder verlagen van de griffierechten en het versterken van de positie van de sociale advocatuur, waardoor het recht ook weer van iedereen wordt.
We investeren stevig in de jeugdbescherming. Juist daar moet de overheid leveren. Het beschermen van de kwetsbare in de samenleving is een kerntaak van de overheid die nu onvoldoende wordt ingevuld. We richten ons daarbij op de positie van zowel het kind als de ouders.
We investeren in de digitale overheid, zodat we met elkaar grip houden op wat er in onze digitale wereld gebeurt.
1
Een overheid die werkt voor mensen
Een sterke democratie is een democratie waarin alle inwoners zich vertegenwoordigd voelen. Waar iedereen kan en wil meepraten én meebepalen. Dat vraagt om een overheid die niemand uitsluit, die het gesprek aangaat, toegankelijk is, kennis deelt en mensen met elkaar verbindt, maar ook een overheid die eerlijk is over gemaakte keuzes. Een overheid waar ruimte is voor initiatieven van inwoners; een overheid die een gezamenlijke zoektocht aan durft te gaan.
2
Sterke democratische instituten
Een nieuwe politiek heeft niet alleen een nieuwe houding nodig, maar ook andere spelregels. Te veel mensen hebben minder invloed op de macht in Den Haag dan we in een democratie mogen verwachten. Vernieuwen van onze democratie blijft dan ook noodzakelijk. Met referenda, burgerfora en andere initiatieven zorgen we voor directe inspraak op ons nationaal, regionaal en lokaal bestuur. Met een nieuw kiesstelsel, een grotere Tweede Kamer en meer ondersteuning en voor volksvertegenwoordigers. Met democratische experimenten buiten de landelijke politiek. Zodat iedereen weer mee kan doen in een nieuwe politiek.
3
Wij zijn één Koninkrijk – Nos ta un Reino – We are one Kingdom
Elke regio telt dat en dat geldt ook voor de Caribische delen van het Koninkrijk der Nederlanden. De band tussen het Caribisch en het Europese deel van het Koninkrijk beslaan een periode van bijna 400 jaar. De regering en de Koning hebben op 19 december 2022 en 1 juli 2023 excuses en vergiffenis gevraagd voor de rol van hun voorgangers in de trans-Atlantische slavernij. De excuses markeren een belangrijke stap in de erkenning en bewustwording van ons gedeelde verleden.
4
Een rechtspraak die werkt voor iedereen
Hier komt een sterke, moderne democratie is onmisbaar voor onze vrijheid. De instituties van de rechtsstaat beschermen ons tegen willekeur van macht, discriminatie en het recht van de sterkste. Ze zorgen ervoor dat de overheid zich aan haar eigen regels houdt en dat misdadigers hun straf niet kunnen ontlopen. Voorwaarde is dat de rechtspraak voor iedereen werkt. D66 wil rechtspraak die dichtbij en benaderbaar is, juridische conflicten beslecht en de burger beschermt tegen de overheid. Maar ook een rechtspraak die met de juiste straffen recht doet aan de mix van boetedoening, een veilige samenleving en een succesvolle terugkeer in de samenleving.
Dit is een nieuw en hoopvol moment voor Nederland. Een nieuwe generatie van alle leeftijden staat op. Wij willen samen de grote problemen te lijf, in plaats van elkaar. We gaan keuzes maken die te lang zijn uitgesteld. Met nieuwe energie voor Nederland.
