Nait soezen moar broezen

tekst Pim Bakx

“Overal in de wereld zie je dat de democratie onder druk staat,” zegt oud Tweede Kamerlid Antje Diertens, vanuit haar woonkamer in Groningen. “Dit is maar een klein druppeltje op de gloeiende plaat, maar wij moeten ervoor zorgen dat die democratie in stand gehouden wordt. Om mensen die daar ook in geloven te helpen.”

“Hollands, of Oekraïens?” vraagt Diertens, terwijl ze een schoteltje met stroopwafels en traditionele Oekraïense cake op tafel zet. “Het kan beide hier in huis. Tanya heeft dit zelf gemaakt.” De Oekraïense Tanya en haar twee zoons van vier en dertien, Gleb en Boris, wonen sinds een maand bij Diertens thuis in Groningen.

“Ik had mij opgegeven bij een site, alleen dat duurde heel lang”, legt Diertens uit. “Remco van Suchtelen van de Haare, een D66’er uit Stadskanaal, was bij een Pools asielcentrum geweest en zei tegen mij: ‘het is zo treurig, ik wil mensen naar Nederland halen.’” Voor Diertens was er geen twijfel mogelijk. Binnen een week stond er een plan op poten, en stapte ze samen met Remco in de auto naar Polen.

“Dat gebeurde in samenwerking met een aantal andere organisaties”, zegt ze. “We reden met twee bussen die kant op.” Na het uitdelen van voedsel en geneesmiddelen, kon de bus, nu vol met Oekraïense vluchtelingen, weer terug naar Nederland. “Die terugreis was zo onwerkelijk. Wat ik me herinner van die dag, is dat je iedere keer alleen maar zegt: het is goed.”, zegt Diertens. “We hebben uiteindelijk 44 mensen op kunnen halen. Daar heb ik zelf een moeder met twee kinderen – die nu nog boven liggen te slapen – van in huis kunnen nemen.”

Niets blijkt minder waar als Tanya beneden op de deur van de woonkamer klopt. “We kunnen niet meer slapen”, zegt ze. Afgelopen nachten waren onrustig voor haar. De militaire zone in Oekraïne schuift steeds verder op richting haar stad, Kryvy Rih, ziet Tanya op haar telefoon. “Als ik het nieuws lees, moet ik huilen.”

Ook nu, als Tanya aan tafel schuift met haar oudste zoon, wordt ze emotioneel. “We hebben alles hier”, zegt ze, terwijl de tranen in haar ogen schieten. “Ik denk dat Antje mijn Nederlandse moeder is. Ze vindt het alleen niet leuk als ik dat zeg.” Tanya’s tranen maken plaats voor een glimlach. “Het belangrijkste is mijn familie. Boris volgt nu nog online les, maar in juni begint hij hier op school in Groningen.” Gleb, de jongen van vier gaat al naar de basisschool. “Gewoon een groep 4”, aldus Diertens. “Hij is het enige Oekraïense jongetje.”

Hoewel Tanya, Gleb en Boris een onderkomen hebben gevonden bij Diertens thuis, is het gezin niet compleet. “Ik bel elke dag met mijn man”, zegt Tanya somber. “Het luchtalarm ging op een gegeven moment wel vijf keer per dag, dan moesten we de kelders in.” Noodgedwongen vluchtte ze, per trein, naar Polen. “Dat was erg moeilijk. Je hoorde baby’s huilen, het was ijskoud, mensen sliepen op de vloer en in de nacht vlogen er raketten over. Dat duurde 24 uur.”

Tanya benadrukt regelmatig hoe dankbaar ze is. “Ik heb veel Oekraïense woorden in mijn hart, maar ik kan ze niet vinden in het Engels.” Die dankbaarheid is alleen ook soms lastig, vindt Diertens. “Dat ze heel erg bang is dat er represailles zijn als ze niet aardig is”, legt ze uit. “Ze moet het vertrouwen krijgen dat ze mag zijn wie ze is, en dat dat ook hier in huis kan.”

Zelfs na een maand, gaat dat nog niet altijd gemakkelijk. “Ik merk dat er grote cultuurverschillen zijn”, aldus Diertens. “Het is heel
goed om je er bewust van te zijn dat het niet zomaar iets is. Als het niet goed gaat, kun je niet heel grillig zeggen dat ze maar weer ergens anders gaan kijken.”

Toch proberen ze af en toe samen te eten. “De jongste heeft vaak hele verhalen waar ik niks van versta”, zegt Diertens. “Ik vroeg een keer wat hij zei, en toen kreeg Tanya meteen tranen in haar ogen; dat het gezellig is maar waarom papa er niet is.”

“Je moet je voorstellen dat je achttien jaar getrouwd bent en binnen mum van tijd, laat je alles achter”, zegt Diertens. “Tanya kon haar baan aan de universiteit ook niet meer behouden. Alles gaat op de schop, het is zo verdrietig.” Tanya is koordirigente en zingt in de orthodoxe kerk. “Ze heeft met een streektaalzanger een Gronings/Oekraïens lied opgenomen in de studio. Ze kan haar emoties kwijt in de muziek”, vertelt Diertens.

Als Diertens nog in de Kamer zat, had ze het wel geweten. “Waarom doen wij zo lastig over het als kandidaat toetreden tot de Europese Unie?” vraagt ze zich hardop af. “Ik ben heel erg voor het diplomatiek beëindigen van deze oorlog – en Zelensky ook – maar daar zijn er wel twee voor nodig”, weet Diertens. “Je kan meer initiatief nemen als EU. Ik snap dat je geen wereldoorlog wilt ontketenen, maar er vallen zoveel burgerslachtoffers. Angst is over het algemeen een slechte raadgever.” Diertens is blij met de steun toezeggingen van minister Kajsa Ollongren.

“Maar hoe langer het duurt, hoe heftiger de littekens”, weet ze. “De trauma’s zijn nu al groot, die kan ik niet wegnemen”, aldus Diertens. “Tanya en haar gezin zijn echt in de hoop en verwachting dat ze terug kunnen, maar ze heeft ook de realiteitszin dat dat niet heel snel gaat gebeuren.” Die angst, dat Tanya, haar twee zonen en andere Oekraïners die moesten vluchten voorlopig niet terug kunnen keren naar huis vanwege de aanhoudende oorlog, wordt pijnlijk bevestigd als Diertens een dag na het interview een berichtje stuurt via WhatsApp: “Inmiddels wordt de stad van Tanya ook bedreigd.”