Laat mensen sneller toe tot schuldsanering

In Nederland hebben maar liefst 600.000 Nederlandse huishoudens problematische schulden. Dat zijn schulden waar mensen lastig op eigen kracht van af komen. Dit veroorzaakt stress en onzekerheid. Dat kan weer leiden tot andere problemen rondom gezondheid, werk en gezin. Zodra zij zich melden bij de gemeente, hebben zij gemiddeld een schuld van 40.000 uitstaan, bij veertien verschillende schuldeisers. Om van hun schulden af te komen, kunnen zij gebruik maken van een schuldsaneringstraject (Wsnp). Hulpvragers beschikken dan niet meer over hun eigen geld, maar krijgen ‘leefgeld’. De rest van hun inkomen wordt aan schuldeisers betaald. Dit duurt drie jaar, waarna hun resterende schulden worden kwijtgescholden. Dit traject is zwaar, maar ook effectief. Ruim 90% van de mensen die een schuldsaneringstraject doorloopt, start daarna met een schone lei.

Toch neemt de instroom van de Wsnp al jaren af. Van 2011 tot en met 2021 zelfs met 84%. De Nationale ombudsman uitte eerder al ernstige zorgen over deze dalende instroom. Uit het rapport ‘Hindernisbaan zonder finish’ blijkt dat mensen verschillende knelpunten ervaren op de weg naar een schuldsaneringstraject. Dit komt onder andere door strenge toelatingseisen en door een wachttijd. Hoog tijd voor een systeemverandering. Tweede Kamerlid Hülya Kat (D66) diende in 2022 al een initiatiefnota ‘Sneller uit de schulden’ in met voorstellen om de schuldhulpverlening te verbeteren. Met deze nieuwe voorstellen doet zij daar nog een schep bovenop.

“Het hebben van schulden gaat niet alleen over geld, het gaat ook over het missen van kansen, over niet kunnen meedoen. Dat heeft levenslange impact. Terwijl mensen niet altijd iets aan hun schulden kunnen doen. De overheid moet er zijn om deze mensen te helpen, niet om de ongelijkheid in de samenleving te laten toenemen. Met deze voorstellen maken we het makkelijker om toegelaten te worden tot de schuldsanering, zodat mensen eerder zicht hebben op een schuldenvrije toekomst. En als het nogmaals tegenzit, krijgen mensen sneller een tweede kans.”

Nu nog geldt de wettelijke voorwaarde dat hulpvragers altijd eerst een minnelijk traject (Msnp) moeten regelen, voordat zij kunnen worden toegelaten tot de schuldsanering. In dit minnelijk traject mogen schuldeisers vrijwillig akkoord gaan met een schuldregeling. Maar in sommige gevallen is bij voorbaat al duidelijk dat een minnelijk traject niet zal slagen. Bijvoorbeeld omdat de kans heel klein is dat schuldeisers akkoord gaan. Deze onnodige vertraging kan ervoor zorgen dat hulpvragers alsmaar verder in de schulden komen. De aangenomen wetswijziging verruimt deze strenge toelatingseis. Een rechter krijgt zo meer regelruimte om iemand direct toe te laten tot een passender schuldsaneringstraject.

Ook komt het voor dat mensen een schuldsaneringstraject hebben afgerond, maar daarna toch onverhoopt opnieuw in de schulden raken. Of dat het schuldsaneringstraject voortijdig is afgebroken, omdat hulpvragers niet meer konden voldoen aan de opgelegde regeling. Bijvoorbeeld door een overlijdensgeval in de familie, ziekte, baanverlies of een economische crisis. Op dit moment worden zij nog tien jaar lang verplicht uitgesloten van een nieuw schuldsaneringstraject. Met het aangenomen voorstel vervalt deze tienjaarstermijn. Is een hulpvrager ‘te goeder trouw’ geweest? Dan kan diegene direct opnieuw worden toegelaten tot een schuldsaneringstraject.

D66 diende met andere partijen ook nog een voorstel in dat de duur van schuldsaneringstrajecten halveert van 3 naar 1,5 jaar. Hierdoor kunnen mensen straks twee keer zo snel dan nu een schone lei krijgen via de schuldsanering.

Met deze voorstellen zetten we een belangrijke stap om de schuldhulpverlening te verbeteren, zoals is voorgesteld in Hülya’s initiatiefnota ‘Sneller uit de schulden’. Met dit plan krijgen alle mensen met problematische schulden zicht op een schuldenvrije toekomst binnen 36 maanden. Om dat te bereiken moet ook de gemeentelijke schuldhulpverlening worden verbeterd. D66 heeft het kabinet opgeroepen om voor de zomer van ‘23 hun plannen hiervoor naar de Kamer te sturen.