Vereenvoudiging inkomensregelingen

Voorzitter, een recent uitgevoerd promotieonderzoek bevestigd wat we in Nederland en Zwolle zien gebeuren. Een deel van de mensen die recht heeft op toeslagen vraagt ze niet aan. Belangrijke redenen hiervoor zijn wantrouwen, de angst om geld terug te moeten betalen én de administratieve rompslomp. Belangrijkste oplossing: een minder wantrouwende overheid door minder ingewikkelde procedures en minder bewijslast.  
 
En voorzitter, met de voorbereiding van dit debat en het doornemen van alle regelingen dacht ik regelmatig bij mezelf: ‘wat hebben we het complex gemaakt!’. Regelingen verschillen op leeftijd, doelgroep, norm, wijze van aanvragen, toekennen en bewijslast, hoogte, inkomens- en vermogensgrens. En dan ben ik vast nog wel wat vergeten.  
 
Op basis van het huidige systeem, de complexiteit en de drempels voor inwoners ziet D66 het liefst dat de regelingen radicaal worden vereenvoudigd, zodat zoveel mogelijk inwoners die recht hebben op de regelingen deze gebruiken en daardoor hun bestaanszekerheid kunnen borgen en vergroten. Bestaanszekerheid geeft rust en heeft een positieve invloed op alle vier de soorten kapitaal.

Concreet betekent radicale vereenvoudiging voor D66: dienstverlening op basis van vertrouwen, waarbij de leefwereld en het doenvermogen van onze inwoners centraal staat. D66 is dan ook groot voorstander van het omlaag brengen van bewijslast voor aanspraak op regelingen aan de voorkant en het omlaag brengen van bewijslast voor verantwoording aan de achterkant. Daarbij zouden wij willen streven naar jaarlijkse toekenning van de regelingen door een inkomenstoets – m.u.v. de termijn van 5 jaar voor de zorgkosten regeling voor chronisch zieken en mensen met een beperking – en controles op rechtmatigheid door middel van steekproeven achteraf. Dat we hiervoor op termijn overgaan op automatische en gedigitaliseerde controles begrijpen we, maar D66 wil alles op alles zetten om mogelijke discriminatoire elementen in die controles te voorkomen. Ook zijn wij van mening dat waar mensen werken, fouten gemaakt kunnen worden. Graag horen wij van de wethouder op welke wijze hij discriminatie bij controles gaat voorkomen en hij het recht op herstel van een vergissing gaat borgen? 

Dat inwoners zelf kunnen beslissen in welke mate zij het geld uit de regelingen vrij kunnen besteden betekent dat we in Zwolle durven te kiezen voor vergaande autonomie voor onze inwoners en laat zien dat Zwolle een dienstbare en slagvaardige overheid wil en kan zijn. Wel moeten we ervoor zorgen dat we: 1. Inwoners zoveel mogelijk uit de schulden halen en 2. voor inwoners die daarbij ondersteund willen worden, voldoende passend aanbod is in de sociale basis.

In hoeverre we vast moeten houden aan speciale regelingen voor kwetsbare inwoners is voor ons nog wel een zoektocht. Niet voor chronisch zieken en voor mensen met een beperking, want door het gebrek aan perspectief op herstel van hun positie is meerjarige duidelijkheid belangrijk. Maar wel voor kinderen, doorstromers en alleenstaanden. Want zolang het minimumloon niet omhoog gaat, zijn regelingen voor school en sport belangrijk voor kinderen, maar wordt armoede via de ouders doorgegeven aan kinderen. En zonder andere aanpassingen in het Rijksbeleid zullen er gezinnen en alleenstaande inwoners met een kwetsbare inkomenspositie zijn en zal de armoedeval een ongewenste prikkel blijven.  
 
Voorzitter, wat is dan wijsheid: eenduidig beleid om het bloeden zoveel mogelijk te stelpen of toch uitzonderingen op de regel als pleister op de wonden? D66 kiest voor het eerste: eenduidig beleid met zoveel mogelijk generieke (spel)regels voor alle regelingen en zoveel mogelijk inwoners. We zouden daarbij zelfs mogen verkennen of we het principe om kunnen draaien. Bij toekenning van een regeling, het ambtshalve toekennen van andere regelingen waar iemand recht op heeft. In het regeringsprogramma is te lezen dat het nieuwe kabinet daar mogelijk oren naar heeft. We horen graag of de wethouder daarop wil aansluiten.

Voorzitter, we kijken uit naar het vervolgvoorstel met daarin, hopelijk radicaal vereenvoudigde regelingen en procedures.