Een rem op ‘De Hem’?

Voorzitter,

Voor ons ligt bestemmingsplan voor het buurtschap De Hem. Het college, bestaande uit wethouder voorgedragen door PvdA, Groenlinks, CDA en Gemeentebelangen, stelt voor om dit plan aankomende week vast te stellen.

Voor D66 was en is De Hem altijd al een zeer lastig dossier geweest. Natuur vs. Woningbouw. Twee belangrijke onderwerpen die voor een D66-kiezer belangrijk zijn. Wij zien de woningbehoefte die er is voor de stad. Starters en jonge gezinnen zoeken naar een woning en staan nu als het ware in de ‘pauzestand’ omdat er geen geschikte woning te vinden is. Maar er zijn ook grote uitdagingen omtrent het behoud van onze Friese natuur. Rust, Grien en Romte, dat is wat Friesland aantrekkelijk maakt om te wonen en om gezond te leven.

Maar onze Friese natuur staat onder druk, een understatement. De biodiversiteit neemt drastisch af door toedoen van de mens met alle gevolgen van dien voor onze kinderen. Zo broeden er 50 jaar geleden in Nederland nog meer dan 120.000 grutto’s. Nu mogen we blij zijn als we tussen de 16.000 en 20.000 halen. Het rapport vanuit de provincie is helder, het gaat slecht met de weidevogels. Punt. En uit een recent onderzoek komt dit wederom door toedoen van de mens door het verzuren, vergiftigen en verdrogen van de grond middels intensieve landbouw.

Zo bevatte een stuk grond buiten de stad vroeger al gauw zo meer dan 35 verschillende diersoorten. Nu mag je al blij zijn als je in het grasfalt meer dan 7 verschillende soorten vindt. Veel mensen lijden aan “Het shifting baseline syndrome wat laat zien hoe slecht de mens in staat is om natuurervaringen en -herinneringen van generatie op generatie door te geven. We ervaren het natuurbeeld uit onze kindertijd als de norm, zo is het en zo was het, en hebben zo goed als geen idee over hoe de natuur er voor die tijd uitzag.””Wie weet nog dat er zoutmoerassen waren op de Waddeneilanden? Zoals de Boschplaat op Terschelling, maar dan ruim 200.000 hectare?

Kortom, mede door alle weerstand en zorgen die er bij de veel insprekers, betrokken en natuurorganisaties zijn is dit voor D66 voldoen om ons standpunt omtrent het bouwen van woningen in unieke stukjes natuur van onze gemeente te heroverwegen. Vrijwel alle natuurorganisaties (FMF, It Fryske Gea, Natuurmonumenten, Bond voor Vogelwachten, Milieudefensie, Urgenda) zijn fel tegen. Daar moet het college (bestaande uit Groenlinks) echt wat mee doen.
Ook wil D66 wijzen op de Natuurdoelanalyse die nu voor de zoveelste keer vertraagt is (door een motie van BBB) en juridische consequenties kan hebben voor de vergunningverlening omtrent aanvragen van stikstofeffecten op onder andere Natura-2000 gebieden. Uit de Natuurdoelanalyses van februari 2023 blijkt dat de natuur in de 15 Brabantse Natura 2000-gebieden verslechtert. De verplichte Europese natuurdoelen kunnen met de huidige maatregelen niet worden behaald. De problemen worden veroorzaakt door een mix van verzuring, vermesting en verdroging. Ik kan u op een brief geven dat dit ook voor Friesland gaat gelden, ondanks de twijfel die BBB/CDA nu zaaien omtrent deze NDA. Hoe kijkt dhr. De Haan tegen deze NDA aan, en als de staat van de Friese natuur nog slechter is dan gedacht, vindt de wethouder het dan nog verantwoord om naast dit mooie natuurgebied te gaan bouwen? Ook op dit punt overweegt D66 een motie. Zet eventueel een rem op De Hem totdat deze NDA bekend is en de gemeente dit heeft kunnen analyseren.

Dan de veelbesproken bufferzone. De zone die de wethouder nu in gedachten heeft blijkt een 40 -75 meter brede weide- en rietstrook met greppels met hier en daar wat plasdras. Hiermee druist hij lijnrecht in tegen de conclusies van het ecologisch onderzoeksrapport (7 mei 2020) van bureau Altenburg & Wymenga. Dit rapport, nota bene aangevraagd door de gemeente zelf, bevat glasheldere conclusies over de manier waarop polder De Houn (met zijn weidevogels) beschermd kan worden. “Pas bij een bufferzone met een breedte van 300 meter zal de polder geen of nauwelijks invloed meer ondervinden van het woningbouwgebied.” (En in het verlengde daarvan: hoe smaller de zone, hoe groter de schade voor de polder.) Het tot ontwikkeling komen van bomen, bosschages en riet moet volgens het rapport voorkomen worden. Het advies is om “de bufferzone om te vormen tot kruidenrijk grasland” en uit een recenter rapport uit 2021 (februari) door onze fractie opgevraagd, blijkt dat zelfs bij een buffer van 100 of 50 meter de weidevogelpopulatie grotendeels vernietigd gaat worden.

Het wordt tijd dat de wethouder hom of kuit noemt: dus ofwel erkennen dat zijn prioriteit naar woningbouw uitgaat (waarbij hij door een schamele bufferzone het lot van de weidevogels op de koop toeneemt) ofwel kiezen voor een minder groot bouwoppervlak en een 300 meter brede bufferzone van kruidenrijk grasland. Het kan namelijk niet beide. En hierbij gelijk de volgende vraag: Het rapport A&W stelt vrij helder dat zonder zone van 300m er geen vogels meer gaan broeden. Is het dan wel zinvol om al die dure maatregelen te nemen om toch dit stuk gebied te beschermen, wat uiteindelijk zinloos blijkt te zijn? Is dit niet meer symboolpolitiek? Het door ons opgevraagde rapport, dank Milieudefensie hiervoor, omtrent bufferzones toont ook aan dat vrijwel elke buffer onder de 300m zinloos is. Waarom is dit rapport nooit met de raad gedeeld, ter info? Het bevat nogal relevante informatie voor ons als raad? Waarom is dit een concept gebleven? En wat was het doel van de gemeente om het rapport uit februari 2021 op te stellen door A&W? We horen graag van de wethouder.

Dan iets anders. Een plek waar je gaat wonen, moet ook een fijne plek zijn waar je kunt leven met anderen. Daar heb je voorzieningen bij nodig. Ik citeer de gemeente bij de uitvoering van de motie van de PvdA uit 2022 om te komen tot een wijkvoorziening: Zowel het Koersdocument Sociaal Domein uit 2018, het uitvoeringsplan Herijking WMO uit 2019 het Visiestuk Versterking Sociale Basis uit november 2020 geven ,aan dat ondersteuning per wijk of dorp, maatwerk, dienstverlening dichtbij en laagdrempelig en het versterken van initiatieven van onderop belangrijk is voor de leefbaarheid in de wijk of het dorp en van grote meerwaarde is het welzijn van inwoners. Een sterke sociale basis is daarbij onmisbaar.

Een ontmoetingsplek in de Zuidlanden sluit hier goed op aan. Nadat we als raad in IKC Theresa waren bijgepraat omtrent de krapte aan klaslokalen, kwamen ook de zorgen ten sprake bij ouders omtrent de verdere invulling (naast woningen) van de wijk. Waarom is er geen centrale ontmoetingsplek voor ouderen of jongeren? Waar is er in de toekomst ruimte voor eventuele sportvoorzieningen? Kan er ook ruimte gemaakt worden voor een parkje of speeltuin of een eventueel wijkcentrum? En waar? D66 deelt deze zorgen en vindt de voorzieningen die er zijn voor alle eventuele te bouwen woningen + en de duizenden inwoners zeer beperkt. We overwegen daarom ook een motie met het verzoek aan het college te gaan inventariseren bij de inwoners van De Zuidlanden waar de behoeftes liggen en dit te inventariseren. Daarnaast om ook als gemeente ruimte te creëren voor de mogelijkheid voor deze voorzieningen.

Ook zoekt onze fractie naar het compromis omtrent woningbouw/natuur. Dit hebben we overigens al in de vorige coalitieperiode ook gepoogd. Het is toen ontzettend ondergesneeuwd dat onder andere raadslid Anne Nugteren namens D66 bij dhr. De Haan heeft weten te bedingen dat er ongeveer 20 meter extra afstand kwam tussen De Hem en De Hounspolder. Dit heeft zelfs geleid, door verdichting, tot een positief financieel voordeel voor de GREX van meer dan een ton. We kregen toen wel te horen dat dit toen wel het uiterste was wat er bereikt kon worden. Het bevreemde ons toen ten zeerste dat in de volgende coalitieperiode er wederom 7 tot 9 meter extra mogelijk was. Kortom, het ligt aan politieke wil en creativiteit of er wat bereiken is of zie ik dit verkeerd wethouder? Daarom overwegen we ook op dit vlak te kijken in hoeverre de creativiteit van dit college gaat op dit vlak middels een motie. In hoeverre is dit college nog bereid keuzes te maken voor de natuur? In hoeverre kunnen we nog verder, en naar onze ogen, betere uitvoering geven van de motie Groenstructuur van GL die we van harte mede hebben ingediend? In hoeverre bouwen we nu al echt duurzaam, of kunnen we op dit vlak ook veel grotere stappen zetten? Denk aan waterhergebruik, groene daken/gevels e.d. We zien dit ook te weinig terug in dit plan.

Tenslotte voorzitter. D66 neigt op dit moment een rem op De Hem te zetten, maar maakt pas een definitieve beslissing volgende week. We hopen dat het college mee wil denken in de voorstellen waar de raad mee komt, mede op initiatief van alle insprekers en betrokkenen die ontzettende zorgen hebben op het behoud van dit gebied voor toekomstige generaties. Nogmaals, ook D66 wil graag huizen bouwen, maar twijfelt ten zeerste aan of de type woningen voldoet aan de vraag die er is, en of dit op deze plek verantwoord is. We horen graag hoe de wethouder, naar de mooie bijeenkomst in IKC Theresa, heeft geluisterd naar alle insprekers en hier ook daadwerkelijk iets mee gedaan heeft. Voor D66 was dit een goede manier van andere overheid, waar we dichtbij met inwoners en samen met betrokkenen kijken hoe we woningbouw wel of niet kunnen vormgeven in dat gebied.

We hopen dat we er samen uitkomen als raad en college, maar ook de discussie hierbij openen voor bouwen in de toekomst. Het ingezonden stuk van FMF/Vogelwacht e.a vandaag doet deze oproep ook. Waar bij de zeer belangrijke vragen gesteld worden als: Hoe ziet de gemeente de natuur? Hoe betrek je mensen bij de leefomgeving? Wat is de toekomst van de stad en hoe ver wil je nog uitbreiden? Ga het gesprek aan met de inwoners van de gemeente. Neem daarbij de betrokken partijen serieus en scheep ze niet af met een financiële natuurcompensatie of met een bufferstrook die waarschijnlijk gewoon niet gaat werken. Als de gemeente dat niet gaat snappen, dan moeten we ons grote zorgen maken voor de toekomst waar mens, dier en natuur in harmonie met elkaar zich kunnen ontplooien