Veelgestelde vragen over de formatie

Den Haag heeft een nieuwe meerderheidscoalitie bestaande uit D66, GroenLinks, PvdD, PvdA, CDA en Denk.

Maar waarom was er een nieuwe formatie nodig en hoe is deze coalitie tot stand gekomen? Jullie vragen daarover proberen we in deze Q&A te beantwoorden. Om de situatie goed te begrijpen beginnen we met een tijdlijn.

21 april

“Deze zaak heeft heel lang het politieke leven van onze stad gedomineerd”, zegt fractievoorzitter Marieke van Doorn. “Dat de donkere wolken nu geklaard zijn is goed nieuws voor de stad, voor onze raad en helemaal voor de betrokkenen”. 

In een reactie laat De Mos, fractievoorzitter van Hart voor Den Haag, weten dat hij gesprekken wil voeren die ervoor moeten zorgen dat zijn partij kan aansluiten bij de bestaande coalitie.

25 mei

“Wij gaan als D66 graag in coalitieverband in gesprek met Hart voor Den Haag en we sluiten daarbij niets uit. Maar voor nieuwe samenwerkingen hoeft er niet nog meer kapot te gaan. We staan voor deze huidige coalitie. Deze zaak heeft al genoeg gesloopt, het is tijd om te bouwen”. Dat herhaalt fractievoorzitter Marieke van Doorn tijdens een van de debatten over de uitspraak van de rechter.

1 juni

In een bijeenkomst hebben de fractievoorzitters van de 13 partijen in de Haagse gemeenteraad een gespreksleider aangewezen: Bruno Bruins. Deze gespreksleider helpt de raad met onder andere afspraken maken over transparantie van partijfinanciën en het herstellen van vertrouwen.

22 juni

Daarnaast adviseert Bruins de gemeenteraad om over het grijze gebied rondom     transparante partijfinanciering, omgangsvormen en integriteit te gaan adviseren, waar de rechter het in zijn uitspraak over had.

24 juni

Dat meldt journalist Ron Fresen op basis van “betrouwbare bronnen” op nationale televisie bij Jinek en in het radioprogramma Spuigasten van Den Haag FM.

29 juni

Aan het einde van een debat maakt de VVD bekend uit de coalitie te stappen. D66 is teleurgesteld dat de VVD haar bestuursverantwoordelijkheid opgeeft, zeker omdat D66 constant een uitgestoken hand heeft geboden. Zeker na de grote hoeveelheid aan constructieve gesprekken tussen de coalitiepartners D66, VVD, GroenLinks, PvdA en CDA. In deze gesprekken hebben alle coalitiepartijen aangegeven het gesprek aan te willen gaan met HvDH. Ondanks dat besloot de VVD toch uit de coalitie te stappen.

Marieke van Doorn: “Vanaf de vrijspraak heeft D66 gezegd en herhaald dat wij niet verder willen slopen, maar juist willen bouwen. Bouwen aan vertrouwen onderling in de raad, maar ook in het vertrouwen van de inwoners in hun stadsbestuur. Dat vertrouwen is nu helaas nog verder beschadigd”.

30 juni

Een dag na het vertrek van de VVD herhalen de overgebleven coalitiepartijen dat ze het gesprek aan willen gaan met HvDH over hoe deze partij tot de coalitie zou kunnen toetreden. Dit is de enige manier om snel een stabiel college te vormen. 

Van Doorn: “Meer vertraging is geen optie. We kunnen samen snel tot een brede, stabiele coalitie komen die een echte afspiegeling is van de stad. Richard de Mos heeft zelf meermaals aangegeven graag snel de samenwerking aan te gaan. Deze uitgestoken hand nemen we graag aan. Het is tijd om samen, coalitie en Hart voor Den Haag, door te pakken. Wij gaan liever vandaag dan morgen om tafel”.

3 juli

Enkele dagen nadat de VVD besloot uit de coalitie te stappen is oud-minister Arie Slob gevraagd te onderzoeken welke nieuwe meerderheidscoalities in Den Haag mogelijk zijn.

4 juli

Ondanks eerdere uitspraken geeft HvDH aan niet bij de bestaande coalitie aan te willen sluiten. Deze aanschuifvariant werd door Richard de Mos herhaaldelijk voorgesteld na zijn vrijspraak. D66 benadrukt dat een volledig nieuwe coalitie met nieuwe plannen funest is voor de stad. “Als alles de prullenbak in moet en we vanaf nul moeten beginnen, krijgen we geen plan van de grond vóór 2026. Dat kan ik niet uitleggen aan de inwoners”, zegt Van Asten.

14 augustus

Na een korte zomerstop komt verkenner Slob met zijn verslag en daarop aanbevelingen. In zijn verslag schrijft Slob dat HvDH niet bereid is om aan te sluiten bij de huidige coalitie, vanwege een blokkade tegen de PvdA. D66 is niet bereid tot een coalitie met HvDH en VVD. Dat heeft verschillende redenen. Zo wil D66 niet een volledig nieuw akkoord, omdat dat voor extreme vertraging zou zorgen. Bovendien wil D66 niet de betrouwbare partners GroenLinks, PvdA en CDA laten vallen, terwijl juist de VVD besloot haar bestuursverantwoordelijkheid op te geven. 

Daarom adviseert Slob twee andere varianten te onderzoeken. De eerste variant is Hart voor Den Haag, VVD, Partij voor de Dieren, Denk, SP en de ChristenUnie/SGP. Deze variant zal eerst worden onderzocht. Mocht dat tot niets leiden komt de tweede variant in beeld: de huidige coalitie (D66, GroenLinks, CDA en PvdA) aangevuld met twee of meer partijen zoals Partij voor de Dieren, Denk, SP en de ChristenUnie/SGP.

18 augustus

Verkenner Arie Slob laat vrijdagmiddag aan de gemeenteraad weten dat er tussen Hart voor Den Haag, VVD, Partij voor de Dieren, DENK, SP en ChristenUnie/SGP onvoldoende vertrouwen is om daadwerkelijk tot onderhandelen over te gaan. 

Partij voor de Dieren en SP laten in een gemeenschappelijke verklaring weten de gesprekken zijn gestopt mede omdat HvDH liet weten dat, mochten Richard de Mos en Rachid Guernaoui bij een hoger beroep alsnog te worden veroordeeld, ze niet zouden terugtreden als wethouders. “Het is voor onze fracties onbespreekbaar dat wethouders die veroordeeld worden in hoger beroep – ook al is er nog geen onherroepelijke uitspraak – in functie zouden kunnen blijven” aldus PvdD en SP. D66 heeft in eerdere gesprekken al aangegeven op dezelfde manier hiernaar te kijken als PvdD en SP.

21 augustus

Gesprekken tussen de bestaande coalitiepartijen D66, GroenLinks, PvdA, CDA en Partij voor de Dieren, DENK, SP, ChristenUnie/SGP en HSP gaan van start. Na een goed gesprek, waarbij de partijen hun input gaven voor de nieuwe bestuurscultuur op het stadhuis, besloten SP, ChristenUnie/SGP en HSP zich terug te trekken. Ze zijn getalsmatig niet nodig voor een meerderheid. D66, GroenLinks, CDA en PvdA blijven doorpraten met PvdD en DENK.

29 augustus

Een brede en diverse groep van zes partijen start onderhandelingen voor een nieuwe coalitie in Den Haag. Dat gebeurt op advies van verkenner Arie Slob. De verkennende gesprekken tussen D66, GroenLinks, PvdD, PvdA, CDA en DENK waren hoopgevend en gaan daarom nu een nieuwe fase in.

“Dit zijn de eerste stappen van een vernieuwende en open coalitie van zand en veen”, zegt D66-fractievoorzitter Marieke van Doorn.

27 september

D66, GroenLinks, PvdD, PvdA, CDA en Denk hebben een akkoord bereikt. Daarmee heeft Den Haag een nieuwe meerderheidscoalitie die bestaat uit een brede en diverse groep partijen die zowel zand als veen vertegenwoordigen.

Het akkoord zal volgende week maandag gepresenteerd worden

2 oktober

Maandag presenteerde de brede coalitie van D66, GroenLinks, PvdD, PvdA, CDA en Denk officieel het coalitieakkoord. Het akkoord staat bol van de ambitieuze plannen op het gebied van vergroening en klimaat, gelijke kansen, democratie en recht. Daarmee wil de coalitie, die zand en veen samenbrengt, de gemeente benaderbaar maken voor alle inwoners. “Samen met alle inwoners en de hele raad willen we bouwen aan een groene en kansrijke toekomst”.

We krijgen veel vragen over waarom bepaalde dingen gebeurd zijn en waarom bepaalde coalities niet mogelijk bleken. Hier proberen we antwoord te geven op de vragen die we het vaakste horen.

Waarom is er een nieuwe coalitie nodig? De coalitie van D66, VVD, GroenLinks, PvdA en CDA raakte deze zomer haar meerderheid kwijt nadat de VVD besloot uit de coalitie te stappen. Onder leiding van verkenner Arie Slob wordt er nu gezocht naar een nieuwe meerderheidscoalitie. 
Waarom is de VVD uit de coalitie gestapt? De VVD dreigde al snel na de vrijspraak van Richard de Mos met het opblazen van de coalitie, als er geen gesprekken zouden komen tussen de coalitie en HvDH. Alhoewel de coalitie bereid was om deze gesprekken te voeren, besloot de VVD toch uit de coalitie te stappen.

D66 is teleurgesteld dat de VVD haar bestuursverantwoordelijkheid opgeeft, zeker na alle uitgestoken handen en de grote hoeveelheid aan constructieve gesprekken waarin alle partijen nader tot elkaar leken te komen. Marieke van Doorn: “Vanaf de vrijspraak heeft D66 gezegd en herhaald dat wij niet verder willen slopen, maar juist willen bouwen. Bouwen aan vertrouwen onderling in de raad, maar ook in het vertrouwen van de inwoners in hun stadsbestuur. Dat vertrouwen is nu helaas nog verder beschadigd”.
Waarom sloot HvDH niet aan bij de coalitie? Nadat Richard de Mos en Rachid Guernaoui waren vrijgesproken, gaf de partij van De Mos meermaals aan te willen aanschuiven bij de bestaande coalitie. Uiteindelijk gingen de coalitiepartijen akkoord met gesprekken over de aanschuifvariant met HvDH. Nadat de VVD uit de coalitie was gestapt, benadrukten de overgebleven coalitiepartijen dat ze nog steeds graag met HvDH in zee wilden.

Toch ging deze aanschuifvariant niet door nadat HvDH de PvdA uitsloot. “Hier speelt mijns inziens veel ‘oud zeer’ uit het verleden”, stelde verkenner Slob vast in zijn verslag. “Een gesprek tussen Hart voor Den Haag en PvdA heeft daar geen verandering in gebracht. De blokkade van Hart voor Den Haag in de richting van PvdA is blijven staan.”
Waarom is er geen coalitie van HvDH, D66 en VVD? D66 wil door met de huidige coalitie, aangevuld met andere partijen. Robert van Asten: “Als alles de prullenbak in moet en we vanaf nul moeten beginnen, krijgen we geen plan van de grond voor 2026. Met alle uitdagingen op het gebied van de woningnood, klimaat, leefbaarheid en het vertrouwen van de inwoners in de politiek kunnen we niet nog meer vertraging gebruiken. Dat kan ik niet uitleggen aan de inwoners.”

Naast het feit dat nieuwe onderhandelingen zorgen voor vertraging en stilstand, zou het ook betekenen dat D66 de loyale partners GroenLinks, PvdA en CDA moet laten vallen. Dat terwijl deze partijen zich hele constructieve, betrouwbare coalitiepartners hebben getoond. 

Daar staat tegenover dat de VVD uit de coalitie is gestapt, zelfs na meerdere constructieve gesprekken en uitgestoken handen van alle andere coalitiepartijen. In de woorden van verkenner Slob: “Er is sprake van beschadigd vertrouwen in de inmiddels oud-coalitiegenoot VVD”. Bovendien zijn er grote verschillen tussen HvDH en VVD aan de ene kant en D66 aan de andere kant. Zo denken de twee rechtse partijen vrij fundamenteel anders over klimaatbeleid, immigratie, de opvang van vluchtelingen, mobiliteit en verkeer en andere onderwerpen.
Wat staat er allemaal in het nieuwe akkoord? Het akkoord staat bol van de ambitieuze plannen op het gebied van vergroening en klimaat, gelijke kansen, democratie en recht.

Op deze pagina kan je per thema lezen wat de belangrijkste punten van het akkoord zijn