Algemene beschouwingen Perspectiefnota 2024

‘De renaissance van Tilburg’, het zijn de woorden van Pieter Verhoeve, tot voor kort informateur voor Provinciale Staten in Brabant. ‘De renaissance van Tilburg’ wordt door Verhoeve genoemd als voorbeeld van waar Brabant trots op mag zijn. Een mooiere omschrijving van de ontwikkeling van Tilburg had ik niet kunnen verzinnen. Ik ben ervan overtuigd dat de vooruitgang van Tilburg voor een groot deel te danken is aan stabiel, goed en ambitieus bestuur. Met lef, met oog voor kwaliteit en langjarig koersvast. Laat het inspiratie zijn voor een nieuw provinciaal bestuur.

Koersvast is ook de voorliggende perspectiefnota, waarmee we vooruitkijken naar het tweede jaar van deze bestuursperiode. Namens mijn fractie geef ik een aantal concrete aandachtspunten en wensen mee voor het opstellen van de begroting 2024. Ik ga eerst in op de financiële strategie en geef daarna nog een aantal inhoudelijke aandachtspunten en wensen mee.

Net als in de afgelopen jaren worden we geconfronteerd met een negatief en onzeker financieel perspectief door ontoereikende budgetten van het Rijk. D66 steunt het college daarom in het uitgangspunt om enkel de eerste twee jaar financieel sluitend te maken.

Om die eerste twee jaar sluitend te maken, kijkt het college naar het inzetten van de algemene reserve, de Reserve Incidentele Opgaven en het terugdraaien van een deel van de storting in het Fonds Stedelijke Ontwikkeling en het Klimaatfonds. Laat duidelijk zijn dat we als D66 het minst enthousiast zijn over de laatste optie: het putten uit de fondsen. Wij roepen het college dan ook op om hier terughoudend mee om te gaan en eerst te kijken naar de algemene reserve en de Reserve Incidentele Opgaven. De opgaven op het gebied van stedelijke ontwikkeling, wonen en klimaat zijn groot én urgent, en we weten nu al dat hier in de toekomst méér in plaats van mínder geld voor nodig is. Mochten deze fondsen toch geraakt worden, dan willen we als D66 de garantie dat dit niet ten koste gaat van onze slagkracht en ambities, en we willen de garantie dat de fondsen op termijn met minimaal hetzelfde bedrag weer worden aangevuld. Ik hoor graag een reactie van het college.

In aanvulling hierop zien wij graag dat in de begroting visie wordt getoond ten aanzien van het Fonds Stedelijke Ontwikkeling en het Klimaatfonds. Hoe gaan we deze fondsen langjarig als vliegwiel gebruiken voor de woningbouwopgave, bredere stedelijke ontwikkeling en de klimaatopgave? Denk hierbij aan de ruim 100 miljoen aan Rijksinvesteringen in Tilburg de afgelopen jaren. Wat is er langjarig aan middelen nodig en welke financiële strategie hanteren we hierbij? Als D66 hebben we behoefte aan meer grip op deze grote opgaven en inzicht in de gevolgen hiervan voor onze financiën, zowel incidenteel als structureel. Het is belangrijk dat we dit als college en raad goed met elkaar doorleven. Ik hoor graag de toezegging van het college dat er een dergelijke visie op beide fondsen komt.

In de perspectiefnota worden ook een aantal voorstellen gedaan die vragen om structureel geld, zoals het verhogen van de omgevingskwaliteit in onze stedelijke ontwikkeling, het versterken van de sociale basis met extra buurtondersteuners en jongerenwerkers en het structureel financieren van de taalhuizen. Stuk voor stuk goede voorstellen. Omdat er niet vanzelfsprekend structurele financiële ruimte is, kijkt het college naar een balans tussen het vervangen van oud beleid door nieuw beleid en een beperkte stijging van de woonlasten. Wanneer is er volgens het college sprake van ‘oud’ beleid en welke criteria hanteert het college hierbij? Graag een reactie.

Voor D66 is een stijging van de woonlasten geen taboe. De woonlasten in Tilburg zijn al jaren de laagste van de grote gemeenten en we hebben een grote onbenutte belastingcapaciteit – in 2022 structureel 23,3 miljoen en in 2023 zelfs 31,7 miljoen euro structureel. Bovendien bleek al eerder uit onderzoek dat we in Tilburg minder uitgeven dan vergelijkbare gemeenten aan zaken die belangrijk zijn voor de woonkwaliteit, het vestigingsklimaat en de economie van Tilburg. Denk hierbij aan kunst, cultuur en evenementen, maar ook aan investeringen in gezondheid, vergroening en het onderhoud van de openbare ruimte. Wij vinden het gerechtvaardigd dat investeringen in een hoger voorzieningenniveau leiden tot een stijging van de woonlasten.

De komende jaren gaat Tilburg fors groeien – met 25.000 woningen en 36.000 inwoners tot 2040. Tegelijkertijd is er sprake van dubbele vergrijzing. Dit vergroot de krapte op de arbeidsmarkt en de noodzaak van een open samenleving, met ruimte voor nieuwe Tilburgers. De vergrijzing biedt echter ook kansen en we zijn blij dat het college met GGoud op die manier naar ouderen kijkt

De groei van Tilburg en de dubbele vergrijzing werken op elkaar in en hebben veel impact op onze stad en dorpen en de benodigde voorzieningen. Het is daarom belangrijk dat de bouw van woningen en het aanbod aan voorzieningen in evenwicht is. D66 wil benadrukken dat we bij gebiedsontwikkelingen verder moeten kijken dan het bouwen van woningen, en ook ruimte maken voor zaken als scholen, huisartsen, ontmoetingsplekken, kunst, cultuur, sport & bewegen. Wij zijn benieuwd naar de visie van het college op de samenhang tussen de groei van Tilburg en de dubbele vergrijzing. Heeft het college de impact hiervan goed in beeld? En hoe werkt dit door in de keuzes die we vandaag de dag maken, bijvoorbeeld binnen gebiedsontwikkelingen en nieuwe beleidsplannen? Graag een reactie.

Ten tweede de woningnood: prognoses laten zien dat de bouw van het aantal nieuwbouwwoningen de komende jaren lager uitvalt. Dit terwijl veel jongeren door een tekort aan woningen nu al belangrijke stappen in hun leven uitstellen en senioren niet kunnen doorstromen. D66 roept het college daarom op naar creatieve oplossingen te kijken. In Rotterdam is recent met 60 bouwpartijen een ‘doorbouwakkoord’ gepresenteerd met 30 maatregelen om de vaart erin te houden. Wij roepen het college op om in de begroting 2024 te beschrijven welke aanvullende inzet de gemeente gaat plegen nu de nieuwbouw terugloopt. Als D66 kijken we hierbij als voorbeeld naar de totstandkoming van De Havenmeester in de Piushaven in 2010. Destijds is een publiek-privaat investeringsfonds opgericht en een afnamegarantie gegeven. Wat D66 betreft onderzoeken we of het haalbaar is om op deze manier de Clarissentoren in de Spoorzone met 250 appartementen eindelijk van de grond te krijgen. Wellicht aangevuld met de start-bouwimpuls van het Rijk. Graag een reactie van het college.

Daarnaast pleiten we ervoor om woningzoekenden ook een stem te geven bij woningbouwprojecten. Wanneer we in de raad spreken over bestemmingsplannen horen we altijd de tegenstanders. Mensen met een dak boven hun hoofd krijgen een gezicht en een stem, terwijl woningzoekenden anoniem blijven. Helaas zien we ook vaak dat omwonenden van nieuwbouwprojecten naar de rechter stappen. Dat is hun goed recht, maar het steekt dat woningzoekenden hierdoor tot jaren langer op een woning moeten wachten. Door de grote inbreidingsopgave komen gevestigde belangen steeds vaker tegenover het belang van vaak jonge woningzoekenden te staan. Maar denk ook aan bijzondere doelgroepen, mensen die extra bescherming nodig hebben, maar met weerstand worden geconfronteerd. Inbreiding en samenleven vragen om ruimte maken, concessies doen en compromissen sluiten. Daarom willen we alle stemmen horen. Samen met de PvdA dienen wij een motie in om de stem van woningzoekenden beter tot uiting te laten komen in het proces van woningbouwprojecten.

Tot slot het derde aandachtspunt, het Tilburgs koloniaal verleden. Afgelopen zaterdag is het herdenkingsjaar slavernijverleden begonnen. Ook in Tilburg werkt het koloniaal verleden door in het alledaagse leven van mensen en in de fysieke omgeving in onze stad. Dit wordt pijnlijk duidelijk in het magazine Full Colour Tilburg dat in mei is gelanceerd. Hierin staan verhalen van Tilburgers die nog elke dag worstelen met hun identiteit en te maken hebben met racisme. Daarnaast toont de stadswandeling ‘Sporen van het koloniaal verleden’ hoe ons verleden vaak achteloos en haast onzichtbaar huist in onze stad.

Momenteel wordt onderzoek gedaan naar het Tilburgs koloniaal verleden. Tijdens de herdenking afgelopen zaterdag zijn de eerste resultaten gedeeld. Dit onderzoek wordt begin 2024 afgerond, waarna het gesprek wordt aangegaan met de stad. Als D66 vinden we het belangrijk dat er in de begroting middelen beschikbaar komen om aan de slag te kunnen gaan met deze dialoog en de uitkomsten ervan. We horen graag de reactie van het college.

Voorzitter, tot zover.