Sigrid Kaag: “Wees niet onverschillig, kom in actie.”

Ik had er met jullie zo naar uit gezien. Drieduizend D66’ers in één grote congreszaal. Maar de maatregelen die het kabinet gisteren heeft aangekondigd onderstrepen dat ons besluit verstandig was. Wij zijn allemaal verantwoordelijkheid om solidair met elkaar te zijn, de gezondheid van allen te beschermen en de zorgverleners te verlichten.

Nu wij digitaal bijeen zijn, wil ik bijzonder Anne-Marie Spierings bedanken voor haar geweldige werk. Zij pakte haar rol op een moment van overgang: het vertrek van Alexander Pechtold.We weten dat moment met z’n alle nog heel goed. Haar leiderschap voor de vereniging is zichtbaar geweest voor ons allemaal. Vaak achter de schermen, maar ook voor de schermen als het er toe deed. Anne-Marie: je hebt de partij door een dynamische en soms ook moeilijke fase geloodst. Dat spreekt voor je leiderschap. Daar heb ik grote waardering voor.

Tegen de nieuwe voorzitter Victor Everhardt, zeg ik: welkom Victor, succes en veel plezier. Victor, je erft een vereniging met meer leden en met meer teamspirit dan ooit. Een betere start kun niemand zich wensen.

En tegen Jan Terlouw zei ik zojuist al ik: ik vind het heel bijzonder dat wij de aanloop naar je verjaardag vandaag al hebben mogen markeren in de studio. Ik hoop dat je weet met welke bewondering en dankbaarheid wij allen naar jou kijken en opkijken.

Democraten, dit is het eerst congres sinds de verkiezingen van maart dit jaar. Wij werden verkozen tot tweede partij van Nederland. Als politiek leider van D66 is het mijn rol om met jullie te streven naar een nog beter resultaat. Als we onze idealen willen blijven realiseren moeten we groeien en verbeteren.

Wij hebben 24 zetels gehaald. Maar dat betekent ook dat er 126 zetels zijn die niet van ons zijn. En daarom gaan we het gesprek met iedereen aan, keer op keer. Met mensen die zich zorgen maken over de toekomst van Nederland, maar het antwoord nog niet bij ons hebben gevonden.

Als wij de logische keuze van de kiezer willen worden, moeten we beginnen bij het verzilveren van onze verkiezingswinst. Geloofwaardigheid behouden we alleen als we resultaten kunnen boeken.

Het was een teleurstelling dat het niet mogelijk bleek met meer progressieve partijen aan tafel te krijgen. In het landsbelang hebben wij onze verantwoordelijk genomen, om de impasse te doorbreken en te gaan onderhandelen. Het progressieve elan waar wij voor staan zal zich nu moeten bewijzen in een vooruitstrevend coalitieakkoord. Wij willen de zetels die ons zijn gegeven zo goed mogelijk inzetten.

Wij moeten nú handelen om onze aarde te redden, niet later. Wij zijn ervan overtuigd dat de onderwijsschuld zwaarder op ons drukt dan de staatsschuld. Wij weten ook dat Nederland weer een loyale en gewaardeerde koploper kan worden in Europa. En we staan pal voor de renovatie van onze democratische rechtsstaat. Een groot goed.

En ik vraag jullie het vertrouwen voor onze inzet. Een inzet samen met Rob en vele anderen op de fractie. We doen dit naar het beste van ons vermogen. Of we slagen? Dat weten we niet. We doen het goed of we doen het niet.

We staan voor een fundamentele keuze. We kunnen blijven doen wat we al deden, maar het is mijn voorspelling dat we een nog slechter resultaat zullen verkrijgen. Groeiende en structurele kansenongelijkheid, verdere te vergaande aantasting van klimaat en natuur, een nijpend woontekort en een miljoen mensen onder het bestaansminimum in Nederland. De echte keuze is die keuze voor een toekomst waarin ons land weer genereus, eerlijk, rechtvaardig en gelijkwaardig wordt.

Vorige week mocht ik het eerste exemplaar van de nieuwe biografie van onze geliefde Els Borst in ontvangst nemen. De Vlaamse auteur Nele Beyens hield ons in Amsterdam een spiegel voor. De reden dat Els Borst zo’n iconische status heeft is dat zij het symbool was van het vanzelfsprekend progressieve Nederland.

Hier kon je door moedige euthanasiewetgeving voor het eerst waardig sterven. Hier in Nederland kon je door de openstelling van het huwelijk als homo trouwen. Hier kon je de vooruitgang bijna ruiken.

Ik geloof in dat Nederland. In een Nederland dat streeft, dat groots durft te denken en te handelen, voor een kansrijke toekomst voor iedereen. Vanuit eigen kracht, vanuit de verbondenheid met elkaar en vanuit de gemeenschap die wij met elkaar vormen.

Democraten, wij hebben werk te doen. Met Nederland, voor Nederland. Ik maak me met jullie grote zorgen over de samenleving van nu. En dan heb ik het met name over de verharding, de verruwing, de kunstmatige, opgeklopte tegenstellingen en de agressie die daarmee gepaard gaat.

Is het normaal dat we leven in een land waar artsen, verpleegkundigen of wetenschappers worden bedreigd als zij ons verder proberen te helpen, te helen? Waar onze publieke omroep de logo’s van hun bussen af moet halen uit angst voor geweld? Waar vrouwen die zich uitspreken de mond worden gesnoerd door anonieme toetsenbordridders op twitter?

Nee! Het is niet normaal. Dit komt voort uit niet willen luisteren, niet willen horen, laat staan te respecteren. Het zijn feiten versus fictie. Wetenschap versus nepnieuws. Verdraagzaamheid versus intolerantie.

En ik vrees dat de politiek te vaak het slechte voorbeeld geeft. Kamer en kabinet houden zichzelf gevangen in een hamsterwiel van hypes. Het parlement is versplinterd. En je kunt je afvragen: komt de controletaak van het parlement daarmee niet in gevaar? Wordt de democratie hier wel mee gediend? Wordt de essentie van wat politiek is hiermee niet ondergraven?

Verkokering kan leiden tot verstarring en uiteindelijk tot verlamming. De vicieuze cirkel van polarisatie, fragmentatie in de samenleving en versplintering in de politiek moet worden doorbroken. Het is niet makkelijk, maar we moeten het doen. In de politiek zullen we alle ideeën die daarbij kunnen helpen serieus moeten onderzoeken. Nederland is veranderd. Het politiek landschap is veranderd. Dus we zullen ook onze democratie moeten onderhouden. Wij zijn bij uitstek de partij, Democraten 66, die hierbij het voortouw kan nemen en mijn inziens met jullie moet nemen.

Maar voor de korte termijn ligt er een urgente opdracht. Een opdracht om de rust en de veiligheid en het wederzijds begrip terug te brengen binnen onze samenleving. Politici, burgers en media: wij moeten allemaal een vinger in de dijk steken. We zullen het tij met z’n allen moeten keren.

Democraten, als we aan een sterker Nederland willen blijven bouwen, dan komt het nu aan op leiderschap.

Leiderschap is durven kiezen, en zeker als dat moeilijk is. Tegen de stroom in. Het is luisteren naar je diepste overtuiging van wat juist is en daarnaar te handelen. Het is je rug rechten als er gure stormen opsteken. Maar bovenal moet leiderschap tastbaar zijn: het is wat we voor mensen achterlaten als we vertrekken.

Uiteindelijk raakt iedereen bij de politiek betrokken om een bijdrage te leveren. Om het land verder te helpen. We leven in een periode van soundbites, maar als je probeert leiderschap te tonen vanuit de fundamentele veranderingen die nodig zijn moet je het uithoudingsvermogen hebben om die lijn te blijven trekken. Dat staat vaak in schril contrast tot incidenten van de dag. Feitelijk of opgeblazen of fake. Leiderschap is niet alleen de koers uitzetten, maar ook de koers houden.

En in een tijd van klimaatcrisis is het des te urgenter dat we handelen en dat we dappere keuzes durven te maken. Dit is de grootste test van onze tijd. En ik vraag alle mensen die zich zorgen maken over het klimaat: houd ons scherp. Bevraag ons. Wees kritisch. Draag samen met ons de verantwoordelijkheid die vooruitgang vraagt.

Democraten, wij zijn traditioneel goed in nadenken en meedenken. En ik vraag jullie nu ook: Wees niet onverschillig. Kom in actie. Er is wat in het geding.

We willen en wij kunnen in veel gemeenten de grootste partij worden. En zo een duidelijk mogelijke D66-stempel zetten op de politiek die voor mensen het meest direct het verschil kan maken: lokaal, dichtbij, om de hoek. Gebruik je stem. Ga de straat op. Werk aan het waardige alternatief. Maak ons de logische keuze voor iedereen die vooruit wil met het onderwijs, met het klimaat, met Europa en met de democratische rechtstaat.

Wij zijn de partij van vrede door recht, van Europese integratie en internationale verbroedering. Wij zijn de partij die naast mensen staat, in wijken en buurten waar iedere dag vorm én kleur wordt gegeven aan onze samenleving. Wij zijn de partij van trotse Nederlanders die ruim baan willen maken voor de talenten van alle mensen — hoe ze er ook uitzien of hoe ze ook liefhebben.

Wij zijn de eerste klimaatpartij. Wij zijn de enige echte onderwijspartij. En als wij alles tot een goed einde brengen zijn wij straks de enige progressieve partij die verantwoordelijkheid neemt voor het land.