Eerste reactie D66 op Europese migratievoorstellen

De mensonterende omstandigheden op de Griekse eilanden en het gesol met opgepikte drenkelingen op de Middellandse zee zijn daarvan het trieste symbool. Als mensen eenmaal in Europa aan zijn gekomen, werkt het asielsysteem bovendien niet. Van de mensen die niet mogen blijven in de EU, omdat ze geen recht hebben op bescherming, vertrekt slechts een derde deel daadwerkelijk.

Het is dan ook goed dat de EC voorstellen presenteert om deze impasse te doorbreken. Grote uitdagingen als migratie en vluchtelingenstromen moeten we namelijk samen in Europa aanpakken. De Commissie pleit terecht voor snelle procedures, samenwerking met niet-EU landen en gedeelde verantwoordelijkheid en solidariteit tussen lidstaten.

D66 is teleurgesteld dat het verzet van een kleine groep lidstaten, zoals Polen en Hongarije, heeft geleid tot het afzwakken van solidariteit en dat er weinig concreets wordt voorgesteld voor legale migratieroutes. Het is daarentegen goed dat de EC zegt pal te staan voor het recht van ieder mens om asiel aan te vragen.

De EC stelt voor snelle grensprocedures te introduceren voor migranten uit landen met een vrije kleine kans (gemiddeld minder dan 20%) om in Europa te mogen blijven. In die grensprocedure moet snel worden beslist of mensen recht op bescherming hebben. Zo niet, moeten ze snel vertrekken. Alleenstaande kinderen onder de 12 en kinderen onder de 12 met hun familie zijn hiervan terecht uitgezonderd.

De EC presenteert ook voorstellen om de impasse over solidariteit te doorbreken. Sommige landen zijn namelijk harder in hun asielbeleid dan andere Europese landen. In de nieuwe voorstellen kunnen lidstaten op meerdere manieren bijdragen aan het Europese migratiebeleid, bijvoorbeeld door het beschikbaar stellen van personeel of het overnemen van de verantwoordelijkheid voor mensen die moeten vertrekken. Terecht besteedt de EC aandacht aan het vertrek van mensen die niet mogen blijven. Het vertrekbeleid is al jaren de achilleshiel van het migratiebeleid, overigens niet alleen in de EU.

Toch is dit migratiepact niet perfect. We hebben nog veel vragen, bijvoorbeeld over de omstandigheden waaronder mensen in de grensprocedure worden opgevangen. We willen geen mensonterende situaties zoals op het Griekse eiland Lesbos. D66 vindt het daarom goed dat er een monitoring mechanisme komt om in de gaten te houden of lidstaten fundamentele mensenrechten respecteren.

We zijn benieuwd hoe de EC vorm wil geven aan het terechte streven voor een structurele herverdeling van drenkelingen die worden opgepikt op zee, zodat we het mensonterende gesol met drenkelingen kunnen voorkomen. De EC onderstreept terecht het belang van legale migratie routes, zoals hervestiging en legale arbeidsmigratie, maar D66 vindt het jammer dat er nauwelijks tot geen concrete voorstellen worden gedaan. Legale migratieroutes zijn een belangrijk alternatief voor de ongereguleerde en gevaarlijke reizen die mensen nu vaak ondernemen en kunnen voorzien in de behoefte aan arbeidskrachten in een vergrijzende Europese Unie.

Het is nu zaak alle voorstellen – het is een pakket van vele honderden pagina’s – goed te bestuderen en te bespreken. Het is zaak om helder te krijgen of er voldoende draagvlak is bij de lidstaten en of de voorstellen ook uitvoerbaar zijn. In de besprekingen tussen lidstaten en tussen lidstaten en het Europees Parlement zullen compromissen moeten worden gesloten. Niemand gaat volledig zijn zin krijgen.

Migratie is iets van alle tijden, en dat wordt terecht erkend. Voor mensen die vluchten voor vervolging of voor oorlog of geweld is altijd plaats in onze Unie. Maar legitieme zorgen over hoe we migratie in goede banen leiden, kunnen we niet negeren. Migratie is een complex thema, en de meningen zijn sterk verdeeld. Maar één ding is zeker. Niets doen is geen optie.