Maak een aanvalsplan voor desinformatie
Onze levens spelen zich steeds meer online af. Ons intensieve gebruik van social mediaplatformen is onder meer terug te zien in de 1 miljard Facebook berichten die dagelijks worden gepost, of de 500 uur film die iedere minuut op YouTube wordt geplaatst. Deze berg aan berichten, video’s en audio die mensen elke dag online consumeren geeft veel informatie en plezier, maar betekent ook een toenemend maatschappelijk risico.
Na een periode van hoge verwachtingen en hoopvolle visioenen is het tijd te erkennen dat social media ook scherpe schaduwzijden kennen. Zomaar een greep uit de negatieve gevolgen van techreuzen als Facebook, Twitter en Youtube: privacy-schendingen, informatiesturing, misleidende clickbaits, verkiezingsbeïnvloeding, maatschappelijke polarisatie, discriminatie en –steeds geavanceerdere- desinformatie over vaccineren, 5G-masten of het coronavirus.
Tegelijkertijd worden wij als maatschappij steeds afhankelijker van techreuzen. D66 heeft dit al vaker aangekaart, zoals in onze techvisies, het Actieplan Digitale Advertenties en in het pamflet ‘Digitale Revolutie’ over de datamacht van techreuzen. Tijdens deze coronacrisis komt extra naar voren hoe zeer ook overheden afhankelijk zijn van private diensten als informatie- en communicatiekanalen. Bij deze grote impact van techbedrijven in de samenleving hoort volgens D66 ook een verantwoordelijkheid (zorgplicht) om desinformatie, discriminatie en polarisatie tegen te gaan. Het bestrijden van desinformatie is een taak van burgers en bedrijven, maar vanwege het ongrijpbare en manipulatieve karakter ervan moet de politiek, zowel Europees als nationaal, hier ook een actieve rol spelen.
Dat is een complexe opgave. Niet alleen is de schaal waarop desinformatie wordt verspreid toegenomen en de technologie erachter steeds slimmer, ook de uitingsvorm is de laatste jaren steeds geloofwaardiger en sluwer geworden.
Desinformatie is bedrieglijke informatie die gebruikt wordt om te beïnvloeden, te misleiden of schade toe te brengen aan mensen en organisaties. Desinformatie kent uiteenlopende verschijningsvormen, zoals onjuiste berichten over COVID-19, 5G-masten of vaccinatie; buitenlandse statelijke actoren die verkiezingen proberen te beïnvloeden door het zwartmaken van politici en partijen; politieke advertenties waarvan de afkomst niet bekend is; schimmige bitcoin-advertenties die ongevraagd de gezichten van BN’ers gebruiken om geld af te troggelen; complottheorieën over een kinderbloed drinkende elite (Qanon, deep state); en sinds een aantal jaar deepfakes, een nieuwe vorm van desinformatie die al onze zintuigen kan misleiden.
Voorstellen
D66 wil dat het kabinet een aanvalsplan desinformatie opstelt. Wij doen een aantal voorstellen.
1.
Maak algoritmes openbaar en inzichtelijk voor de gebruiker. Stel een nationale algoritme-waakhond in en laat toezichthouders kritisch kijken naar de maatschappelijke impact.
2.
Niet-gepersonaliseerde advertenties moeten de standaard worden.
3.
Maak de samenleving digitaal vaardiger, door middel van lessen op school en bewustwordingscampagnes.
4.
Stel een wettelijke zorgplicht in die techreuzen dwingt om duidelijke wetsovertredingen, zoals berichten die haatzaaien, oplichten of misleiden, binnen 24 uur te verwijderen.
5.
Dwing af dat deepfake-content beter herkenbaar wordt en investeer in deepfake-detectie.
6.
Leg politieke advertenties aan banden.
7.
Maak techbedrijven minder machtig door ze bij wetsovertredingen op te knippen of door fusies te verbieden.
