D66-politicus Hans Vijlbrief is dit jaar de winnaar van de Prinsjesprijs. Deze prijs wordt elk jaar uitgereikt aan een politicus die een bijzondere bijdrage leverde aan de Nederlandse parlementaire democratie. Hans kreeg de onderscheiding voor zijn pleidooi over de ‘zachte stem’ en de toepassing hiervan in Groningen. Lees hieronder de dankspeech van Hans.
Op de website van het Prinsjesfestival las ik het volgende:
De Prinsjesprijs wordt sinds 2013 elk jaar toegekend aan een politicus die in optreden of handelen van bijzondere betekenis is of is geweest voor het gezag van het parlement en voor de vitaliteit van de parlementaire democratie van Nederland.
Het zal je maar gezegd worden. Ik ben de jury natuurlijk zeer dankbaar. Het is een grote eer dat Jetta Klijnsma, Carla Hoetink en Kees Boonman vonden dat ik deze prijs had verdiend.
Mijn ervaringen in het Groningse gasdossier hebben geleid tot, voor mij, nieuwe opvattingen rond wat van bestuurders en politici wordt gevraagd in deze tijd. Het is geen geheim dat het vertrouwen van burgers in de politiek laag is. Eén van de leuzen waarmee ik campagne voerde voor de laatste Tweede Kamerverkiezingen was: “Vertrouwen geven is vertrouwen krijgen.”
Hans Vijlbrief: ‘Ik vind het een grote eer om deze prijs te ontvangen. Ik hoop dat ‘Luisteren naar de zachte stem’ kan bijdragen aan het herstel van vertrouwen tussen burger en overheid. Als Tweede Kamerlid namens D66 blijf ik mij voor die missie inzetten.’
Mijn analyse is dat het herstel van vertrouwen niet zozeer in hele grote dingen zit, maar in relatief kleine veranderingen in ons gedrag als politici en bestuurders. Wanneer je tegen je eigen burgers in hoger beroep gaat, zoals gebeurde in de Groningse schadeafhandeling, moet je niet verbaasd zijn dat mensen je gaan wantrouwen. Wanneer je in onbegrijpelijk Nederlands communiceert met je eigen burgers, word je niet begrepen. Als je de eerste de beste fout die een burger maakt bij het invullen van een formulier, keihard afstraft, hoe kun je dan denken dat mensen je vertrouwen?
Luisteren naar de zachte stem
Gewone mensen worden in een complexe wereld gauw verdrukt door hun eigen overheid. Wij hebben geen idee hoe machtig we zijn. De politiek moet daarom leren eerst te luisteren alvorens te spreken. Onze handelingen moeten altijd gebaseerd zijn op het beginsel, alvorens we de regels gaan toepassen. Veel meer dan om grote institutionele hervormingen gaat het om ons eigen gedrag.
Toen we de reactie op het vernietigende enquêterapport over de gaswinning in Groningen aan het maken waren, heb ik meerdere keren in een volle zaal in Loppersum gesproken over die reactie: ik haalde ideeën op en toetste wat mensen, allemaal op één of andere manier getroffen door de ellende van de gaswinning, een goede reactie vonden. Is luisteren naar de zachte stem “u vraagt en wij draaien”? Nee, mensen begrijpen heel goed dat niet alles kan wat zij willen. Maar er is begrip en mensen voelen zich gehoord en gezien. Daar ligt de basis voor herstel van vertrouwen.
Er was ook goed nieuws in Groningen. De maatschappij met al zijn goedwillende mensen en verenigingen is moeilijker kapot te krijgen dan ik altijd dacht. Het waren de geestelijk verzorgers, het gasberaad, de bodembeweging, stut en steun en zo kan ik nog even doorgaan, die Groningen overeind hielden. Als echte liberaal, ben ik veel minder kritisch geworden op het maatschappelijk middenveld.
Ten slotte. Mensen hebben veel meer begrip voor de moeilijke afwegingen die bestuurders moeten maken dan wij denken. Toen ik midden in de campagne neerstreek in een koffietentje in Brielle wilden heel veel heel gewone mensen met me praten over hun zorgen: waar moeten mijn kinderen wonen en wie gaat er voor mijn bejaarde ouders zorgen?
Politici en bestuurders moeten er daarom op uit: ga naar buiten, spreek met mensen, maak contact, toets wat jouw besluit betekent voor gewone burgers. Neem mensen serieus!
Over zes weken verschijnt mijn boek: “De Groningers hadden altijd gelijk”. Laten we beter luisteren en dan spreken. Politiek met de zachte stem. Nogmaals veel dank voor de eer om deze prijs te mogen krijgen.
Hans Vijlbrief wint de Prinsjesprijs
