Eerder stemmen mogelijk maken

De stembusgang voor de Tweede Kamer komend voorjaar wordt voor Nederland de eerste kennismaking met een pandemieverkiezing, en dat is geen eenvoudige klus. Stemlokalen kunnen alleen geplaatst worden waar anderhalve meter afstand zowel binnen als op looproutes is te bewaken. Veel oude vertrouwde stemlocaties vallen af. Die zullen vervangen moeten worden door nieuwe of zelfs mobiele stemlokalen. 

Voor de stembureauleden is het wel zo prettig als de ventilatie op orde is en iedere kiezer een mondkapje draagt. Kortom: we zullen het dit keer anders moeten doen om toch iedereen in staat te stellen veilig te stemmen. En we moeten zorgen dat mensen ondanks het coronavirus ook gáán stemmen.

Gelukkig kunnen we inspiratie opdoen in het buitenland. Nieuw-Zeeland heeft volgende week verkiezingen, maar nu al zijn er 450 stembussen geopend waar mensen vroeg kunnen stemmen: early voting. Het wordt daar steeds populairder. Normaal gesproken stemt ongeveer de helft van de Nieuw-Zeelanders al voor verkiezingsdag, en dit jaar wordt verwacht dat zelfs 60 procent vroeg gaat stemmen. 

Ook in Amerika hebben veel staten een systeem van early voting. Hoewel de verkiezingen begin november plaatsvinden, was de eerste stembus in de staat Virginia al geopend op 18 september. Een kwart miljoen mensen heeft hun stem daar al uitgebracht.

Nederland heeft net als Amerika een extra reden om vroegstemmen in te voeren. Als één van de weinige democratieën organiseren wij verkiezingen namelijk altijd op een gewone werkdag in plaats van op een zondag, zoals in al onze buurlanden gebeurt. Het gevolg is dat sommige mensen het domweg niet redden om te stemmen. De vakkenvuller die voor de avonddienst nog even een zieke collega moet vervangen; de jonge ouder die rennend uit werk nog even de kinderen naar bed moet brengen. 

Eerder kunnen stemmen geeft hen veel meer flexibiliteit. Ook kan het de betrokkenheid vergroten. Wie van collega’s of vrienden hoort dat er al kan worden gestemd, zal sneller nadenken over de verkiezingen.

En in coronatijd heeft het een groot extra voordeel: door een aantal stembureaus een langere periode open te stellen kan drukte worden voorkomen en hoeft niemand in de rij te staan.

Het belangrijkste is dat we de verkiezingen veilig maken. Maar maak van de nood ook een deugd, en geef onze stembusgang meteen een nieuwe lik verf. Een crisis dwingt om nieuwe wegen te bewandelen. Met vroegstemmen zouden juist in deze coronatijd weleens meer mensen kunnen stemmen dan normaal. En hoe hoger de opkomst, hoe groter het feest van de democratie.