Op zoek naar perspectief voor Gorinchem

In aanloop naar deze bespreking van het coalitieakkoord moest ik denken aan een recente uitspraak van Jan Terlouw in het AD. Zoals u weet heeft Jan Terlouw inmiddels aardig wat gevleugelde uitspraken, en daar past deze in mijn beleving ook wel bij. Hij constateert: politici zijn meer managers geworden dan leiders die zeggen waar het heen moet. Met name dat laatste, “zeggen waar het heen moet”, spreekt de fractie van D66 zeer aan. Het coalitieakkoord zou bij uitstek duidelijk moeten maken waar het heen gaat met Gorinchem. Daar is ook alle reden toe. We worden immers geteisterd door een stapeling van crises – in meervoud: de inflatiecrisis, de energiecrisis, de wooncrisis. Crises die de samenleving niet alleen in de portemonnee raken, maar ook uitdagen om een leefbare stad voor de volgende generaties na te laten. 

Het gaat hier dus om vrij fundamentele keuzes die we niet vooruit kunnen schuiven. De inflatie is nú torenhoog. De energiearmoede is nú dagelijkse praktijk. En het woningtekort jaagt nú mensen weg uit Gorinchem. Met deze stapeling van crises, is het niet uit te leggen dat het coalitieakkoord op hoofdlijnen blijft en onvoldoende perspectief biedt. Er liggen cruciale vragen op tafel, die wij – bestuurders van deze stad – moeten beantwoorden.

Het zal niemand zijn ontgaan: in augustus is in Nederland met 12% de hoogste inflatie ooit gemeten. Het leven wordt duurder en niet zo’n beetje ook. De verwachting is dat hierdoor nóg meer mensen betalingsproblemen zullen krijgen en nóg moeilijker zullen rondkomen. Daar waar de hoge inflatie normaliter vooral de minima treft, is er nu nog een groep die steeds zichtbaarder in de knel komt: de middeninkomens. En die groep middeninkomens is groot in Gorinchem. De gewone, hardwerkende gorcumse gezinnen, die alles fors zien stijgen behalve het eigen salaris. Die groep gorcumers zijn nu buiten zicht en daar wil D66 meer aandacht voor. Temeer omdat onlangs het Nibud, het CPB en de VNG nadrukkelijk hebben gewaarschuwd voor de ernstige financiële gevolgen voor deze groep mensen. Mensen met een laag middeninkomen vallen immers veelal buiten alle inkomensondersteunende regelingen, zoals toeslagen en minimaregelingen. Het verruimen van de inkomensgrens voor de minima van 120% naar 130% helpt zeker, maar gaat niet ver genoeg voor de middeninkomens. De inflatie stijgt immers zo hard, dat die verruiming naar 130% al is ingehaald door de prijzen in de supermarkt. Daarom dient D66 de motie in met als titel “Ondersteun de middeninkomens” waarin we het college oproepen om te onderzoeken wat we als gemeente kunnen doen om de gorcumse huishoudens met een middeninkomen te ondersteunen. En specifiek wat er voor kinderen gedaan kan worden. Democraten Gorinchem dient deze mee in. 

Wat betreft de minima merken we trouwens dat de inkomensgrens voor 2022 nog niet is verruimd naar 130%. D66 maar ook DG, SP en CU/SGP roepen het college nadrukkelijk op om dit in 2022 alsnog te regelen, zodat de minima nog aanspraak kan maken op bijvoorbeeld de energietoeslag. Aangezien hier voor de vakantie al een motie over is ingediend, volstaan we nu met het verzoek om een toezegging dit in 2022 alsnog te regelen. Graag reactie daarop. 

De fractie van D66 realiseert zicht dat deze ongekende energiecrisis om fundamentele keuzes vraagt. Blijven we ons afhankelijk stellen van buitenlandse energiebronnen of voeren we de alternatieve energieopwekking nóg steviger op? D66 kiest dan voor het laatste. En dat betekent dat we geen enkele vorm van energieopwekking mogen uitsluiten: ook windenergie niet. Tegelijkertijd constateren we dat het coalitieakkoord hier geen uitsluitsel over geeft. Het woord “herijking” lijkt het toverwoord, maar laat geheel in het midden waar de coalitie nu voor kiest. Ondertussen lopen er wel allerlei onderzoeken, zoals onlangs gepresenteerd tijdens een gemeentelijke informatiebijeenkomst. En die onderzoeken laten zien – zo staat hier op dit velletje – dat het technisch mogelijk is om 4 tot 6 windmolens te plaatsen bij Avelingen. Als dat daadwerkelijk zo is, dan kunnen we windenergie bij Avelingen niet uitsluiten. Maar, als de coalitie windenergie al heeft afgeschreven, dan is onze oproep om dat hele participatie- en onderzoekstraject dan ook meteen te staken. Het heeft geen zin om elkaar gevangen te houden in onzekerheid. Daarom dienen wij vandaag ook de motie in met als titel “Herijking is geen uitsluiting” in. En de PvdA dient deze mee in.  

Er is niet alleen een schreeuwend tekort aan woningen maar de woningen die er zijn worden ook steeds onbetaalbaarder. Het helpt dan ook absoluut niet dat het sociale woningvoorraad de laatste jaren fors is afgenomen. De gemiddelde zoektijd bij Poort6 blijft maar stijgen. Inmiddels is het zover dat steeds meer gorcumers, waaronder veel starters, noodgedwongen de stad verlaten. Vorige week nog kreeg ik een mailtje van een oud-inwoner die met liefst 11 jaar wachttijd geen woning toegewezen krijgt. Dat is toch niet acceptabel? Het coalitieakkoord staat dit oogluikend toe, aangezien we niet verder komen dan starten met “stedelijke programmering”. In stedelijke programmering kun je niet wonen! Welk perspectief bieden wij al die starters en andere woningzoekenden, die dolgraag in Gorinchem willen wonen maar dat niet meer kunnen? Vóór de verkiezingen werd er nog van alles belooft: meer starterswoningen, meer betaalbare woningen. Of leuzen als: bouwen, bouwen en nog eens bouwen. Wij missen die ambitiedrift nu er ineens een coalitieakkoord ligt. Daarom vragen wij alsnog om voor de perspectiefnota, inzicht te geven in de plancapaciteit zodat die waar nodig opgeschroefd kan worden. Daarmee wordt het hopelijk mogelijk om concrete woningbouwprojecten naar voren te halen. Wij dienen hiervoor de motie met als titel “Bouwen aan Gorinchem” in.

Aan de orde is vandaag ook een voorstel om te komen tot een collegeprogramma. Hoewel de verantwoordelijkheid daarvoor primair bij het college zelf ligt, snappen wij de wens om bepaalde onderwerpen met elkaar te bespreken. Dat is in het verleden niet anders geweest en onze vergaderstructuur leent zich ook goed voor dergelijke ontmoetingen, zoals de Informatie & Ontmoetingssessies. Wij roepen het college daarom op de onderwerpen die zij willen bespreken, aan te melden via de gebruikelijke procedures. Waar wij vanuit D66 wel aan hechten is een scherp onderscheid tussen enerzijds het collegeprogramma en anderzijds de raadsagenda. Het collegeprogramma staat niet synoniem voor de raadsagenda en mag dus ook niet domineren in waar de raad wel en niet over spreekt. De raad gaat zelf over haar eigen agenda. En om dat te bewerkstelligen roepen wij alle fracties op om zelf actiever te agenderen. Bij D66 zijn we dat al van plan, zoals in de laatste vergadering aangekondigd en – zij het figuurlijk – elkaars handen geschud. De eerste afspraken met de verschillende fracties zijn we al aan het maken, zonder overigens onderscheid te maken in coalitie of oppositiepartijen. De inhoudelijke overeenkomsten zijn daarin leidend. Met deze duiding kunnen wij instemmen met het voorstel dat voorligt.