Het fundament onder het woonplan: problemen die we moeten oplossen

Het stikstofprobleem laat pijnlijk zien hoe de prioriteiten voor veel politieke partijen in Nederland daadwerkelijk liggen. Al decennia stuurt het landbouwbeleid op steeds verdere schaalvergroting en worden de grenzen van de natuur genegeerd. Politieke energie is keer op keer gaan zitten in het wegredeneren van problemen in plaats van harde keuzes te maken. Dat houdt een keer op. Sinds 2019 kan iedereen zien hoe het doorschuiven van problemen Nederlanders keihard raakt: woningen kunnen niet worden gebouwd, infrastructuur ligt stil en ook de boeren zelf kunnen geen toekomst opbouwen. De laatste schatting van Bouwend Nederland plaatst de schade op stilstand van een kwart miljoen woningen. Het Economisch Instituut van de Bouw komt op een lager aantal woningen, maar nog steeds op tienduizenden. Vasthouden aan dogma’s en het beschermen van gevestigde belangen hebben een grote prijs. Woningzoekenden betalen die nu. Dat moet afgelopen zijn. D66 wil nu eindelijk doorpakken met stikstofreductie. Onderzoek na onderzoek en rechtszaak na rechtszaak laat zien dat dat het enige pad is om Nederland weer van het slot te krijgen en de hele stikstofsaga eindelijk achter ons te laten. Daarvoor moeten alle partijen hun bijdrage leveren: de industrie, maar óók de landbouw. Landbouw is verantwoordelijk voor ongeveer 65% van de totale stikstofdepositie in Nederland. Nederland produceert veruit de meeste stikstof van alle landen in Europa. En we produceren ook steeds nieuwe eisen aan boeren, zonder daadwerkelijke besluiten over hoe ze verder moeten. Zo missen boeren ieder toekomstperspectief. We hebben dus een forse verlaging van de veestapel nodig en moeten overschakelen naar kringlooplandbouw. Met een toekomstbestendig verdienmodel en natuurlijk ondersteuning bij transitie of stoppen. Dat is de enige manier om weer woningen te kunnen bouwen voor Nederlanders, wegen en spoorbanen aan te leggen en boeren op weg te helpen naar een toekomst waarin ze kunnen floreren.

Een woning kan niet zonder een goede aansluiting op de rest van het land. Voor werk, school, kinderopvang of familie. Het is nodig dat we ons elektriciteitsnet fors uitbreiden, nieuwe woonwijken goed bereikbaar maken en de Nederlandse infrastructuur klaarmaken voor de toekomst. Dat betekent allereerst een aansluiting op het stroomnet. Voor licht en apparaten, maar ook om zelf energie te kunnen opwekken met zonnepanelen. Dat zouden vanzelfsprekendheden moeten zijn, maar zijn dat niet in nieuwbouwwijken. D66 wil dat concurrentiewaakhond ACM voorrang gaat geven aan de aansluiting van de grootschalige woningbouwprojecten die we voorstellen in dit plan. Zo kunnen we aan de slag om deze huizen te verlichten met wind van de Noordzee en de zon op onze daken. Dat kost veel incidenteel, maar levert ons ook een boel op. Geen hogere energierekening. Geen afhankelijkheid meer van fossiele energiebronnen, die we met steeds meer moeite dieper uit de aarde moeten halen, die opraken en waarmee we afhankelijk blijven van autocratische landen. Om controle terug te krijgen over onze energierekening moeten we energie dichtbij opwekken, met bronnen die vrij voorradig zijn zoals wind en zon. Daarom is D66 bereid daarin te investeren wat nodig is vanuit de historisch lage staatsschuld.

Verder heb je niks aan een huis als je er niet kan komen. Nog te vaak willen rechtse partijen woningbouwprojecten erdoor drukken en pas later nadenken over een treinverbinding, fietspaden en buslijnen. De planning van infrastructuurprojecten zien we te vaak losstaan van de woningbouwplannen. Dat moet afgelopen zijn. De minister zelf geeft toe dat de 2,5 miljard voor infrastructuur lang niet genoeg is om de miljoen woningen te ontsluiten die ze wil gaan bouwen. D66 wil ook voor deze langjarige investering miljarden extra vrijmaken uit de staatsschuld. Om te zorgen dat de ov-lijn er bijvoorbeeld direct ligt als de huizen er komen. Dan hebben mensen niet al een auto of een tweede gekocht, maar weten ze direct dat ze met de trein, tram of metro overal naartoe kunnen. Kijk in Utrecht naar de Merwedekanaalzone die de grootste autovrije stadswijk wordt van Nederland. Dat scheelt enorm, want zo kunnen we veel meer woningen voor mensen bouwen in plaats van parkeerplaatsen voor auto’s.

Als we het enorme woningtekort willen aanpakken in Nederland, kunnen we het ons niet veroorloven bestaande woningen onbewoonbaar te laten worden. Toch zijn er ongeveer 425.000 gebouwen in Nederland die nu al te maken hebben met funderingsschade of tot 2035 een groot risico daarop lopen. Als we geen preventieve maatregelen nemen, kan de totale schade oplopen tot € 54 miljard. Dat is een rekening die we Nederlandse huizenbezitters niet kunnen laten ophoesten. In Rotterdam-Zuid zie je al woningen met een WOZ-waarde van € 325.000 en een kostenpost van tussen de € 100.000 – 180.000. Dat is onbetaalbaar. Het is onbestaanbaar dat het kabinet dit probleem amper tot niet heeft opgenomen in het Regeerprogramma en huiseigenaren dit grotendeels zelf laat oplossen.

D66 heeft vorig jaar al het voortouw genomen voor een Nationale Aanpak Funderingsschade met de motie-Paternotte c.s. De acties blijven bijna een jaar later nog steeds hangen in onderzoeken en voornemens. D66 wil dat het Rijk haar verantwoordelijkheid pakt, gericht de zwaarst getroffen gebieden helpt en zorgt dat mensen dichtbij ondersteuning kunnen krijgen.