3. De doorstroomdeal tussen generaties

D66 vindt dat de politiek veel te lang de enorme impact van de vergrijzing heeft genegeerd. Telkens bleek de politiek de korte termijn belangrijker te vinden dan tien, twintig jaar vooruit te kijken. Nog steeds worden in nieuwe wijken vooral eengezinswoningen gebouwd, terwijl ons land steeds meer kleinere huishoudens heeft. Maar we hebben ook verzorgingshuizen gesloten zonder goede alternatieve seniorenwoningen te realiseren. Van de miljoen woningen die er gebouwd moeten worden, zouden er 300.000 bestemd moeten zijn voor ouderen. We lopen echter mijlenver achter in de werkelijkheid. De zorg is ook niet te organiseren als verpleegkundigen de helft van hun tijd bezig zijn om de wijk door te crossen. Het verpleeghuis wordt dan steeds eerder nodig omdat het thuis niet meer gaat. Ontzettend duur voor de samenleving en zonde, want ouderen willen juist graag zelfstandig blijven wonen.

Voor jongeren en ouderen dreigt er een woonramp, voor zover die er al niet is. Vergeleken met 10 jaar geleden gaan jongeren nu ongeveer anderhalf jaar later het huis uit. Veel stellen belangrijke plannen in hun leven uit. Bij een eerste kamer of huis hoort gezonde spanning. Nu heeft 42% van de jongvolwassenen stress en frustratie als gevolg van de wooncrisis. De maatregelen uit dit plan stellen in de kern een deal voor tussen de generaties. De deal houdt in: jongeren dragen bij om ouderen te verzekeren van een comfortabele oude dag. Maar ouderen geven jongeren vervolgens óók de ruimte hun eigen toekomst op te bouwen.

D66 wil minder eengezinswoningen en meer appartementen voor jongeren en ouderen. Om de stilstand te doorbreken op de woningmarkt voor starters en senioren, is een nieuwe politiek nodig volgens D66. De doelen voor seniorenwoningen halen we bij lange na niet, en voor jongeren en alleenstaanden zijn niet eens doelen vastgelegd. De vrijblijvendheid moet eraf. Iedere gemeente moet een bijdrage leveren om bij te bouwen voor deze doelgroepen met een bouwquotum. De nieuwe wet regie volkshuisvesting schrijft alleen voor dat regio’s met het woningbouwprogramma een visie op papier zetten. Zulke beleidsstukken zijn er al genoeg geschreven in Nederland. D66 wil in plaats daarvan harde aantallen per doelgroep voor iedere gemeente die ze moeten halen.

De bouwopgave doorschuiven naar de buurgemeente omdat je zelf het weidse uitzicht en het “dorpse karakter” wil behouden, doen we niet meer. Alleen in uiterste gevallen, wordt een uitzondering verleend op het quotum. Bijvoorbeeld als de gemeente in de voorgaande jaren al een grote bijdrage heeft geleverd aan de bouwopgave of de ruimte aantoonbaar niet voorradig is. Bouwen voor de oudere van nu betekent ook iets anders dan dat we tot nu toe hebben gedaan. Veel wijken, ook als ze nieuw gebouwd zijn, bestaan uit eengezinswoningen met af en toe een blok kleine appartementen voor hulpbehoevende ouderen. Als we écht willen dat mensen tussen de 60 en 80 jaar eerder gaan verhuizen, zullen we meer ruime appartementen moeten bouwen. Met ruimte voor een kleinkind om bij opa en oma te blijven logeren. We willen dat alle gemeenten binnen een jaar inventariseren bij alle medische wijkcentra of daar één, twee, drie of meer lagen seniorenwoningen kunnen worden bijgebouwd. Dat is immers de beste locatie.

D66 wil stoppen met los zand en starten met nationaal doorstroomoffensief. De woningmarkt ligt in heel Nederland stil. Het probleem dat jongeren geen huis kunnen vinden, geldt overal. Toch moet iedere gemeente en woningcorporatie zelf het wiel uitvinden om ouderen die willen doorstromen te helpen. Hierdoor zijn regelingen totaal niet bekend. Mensen die wel willen verhuizen, lopen vast in bureaucratische rompslomp en bovendien is het los zand. Waar Den Haag seniorenmakelaars inzet, heeft Den Bosch verhuiscoaches en variëren de verhuiskostenvergoedingen van 750 euro in Amersfoort tot 6.200 euro in Amsterdam. Utrecht experimenteert met nieuwe regelingen, terwijl Gelderland ermee stopt. Kijk welke dingen werken en zorg dat die landelijk beschikbaar en bekend zijn.

D66 wil een Nationale Doorstroombank oprichten zodat doorstroming ook een financieel aantrekkelijke keuze wordt. De kern van het probleem is dat ouderen niet willen doorstromen als ze meer moeten gaan betalen voor een kleiner huis. Dat is logisch en daar moet een oplossing voor komen. Met een Nationale Doorstroombank kunnen ouderen de winst van hun overwaarde inzetten voor een garantie om de rest van hun leven gratis of goedkoop een seniorenwoning te kunnen bewonen. Dit geeft meer zekerheid aan ouderen dat ze met een gerust hart hun woning kunnen verkopen en iets kunnen gaan huren. Zo zetten we alles op alles voor meer doorstroming zodat we niet hoeven te wachten op woningbouwprojecten om morgen al de woningmarkt uit het slot te trekken.

D66 wil weer studentenkamers bouwen. Studio’s voor studenten zijn duur om te bouwen en bovendien willen veel jongeren dat helemaal niet. Kamers horen bij het studentenleven en voorkomen eenzaamheid bij veel studenten. Stoppen met studio’s bouwen dus door studentencorporaties. D66 wil snel een einde aan de werking van de huurtoeslag die juist de bouw van studio’s in plaats van kamers aanjaagt. Jongeren gaan steeds later het huis uit omdat het voor hen lastig is een woning te vinden. De doorbraak om meer betaalbare studentenwoningen te krijgen zal ook van universiteiten moeten komen. Bijna overal zijn ze druk bezig met het vormen van een campus. Universiteiten moeten de helft van het tekort daar zélf organiseren. Dan moeten we natuurlijk ook af van de bizarre bezuinigingen op het hoger onderwijs en mbo.

D66 stelt een tijdelijke crisisclausule voor ten behoeve van de doorstroming. Om de woningmarkt uit het slot te krijgen staan we toe dat iedereen, of je nu huurt of in een eigen huis woont, één kamer mag verhuren zonder consequenties voor uitkering, belasting, huur of hypotheek. Als een regel, nationaal of lokaal, in de weg staat om een woning te kunnen bewonen door een aantal mensen dat past bij het aantal slaapkamers, dan wordt deze regel tijdelijk niet gehandhaafd. We gaan woningcorporaties afrekenen op de hoeveelheid mensen die ze extra huisvesten in plaats van de extra huizen. Meer woningdelen geldt ook voor studentenkamers. Als Amerikaanse studenten naar Nederland komen voor hun studie, zijn ze op hun college gewend om met meerdere studenten op een kamer te zitten. Waarom zetten we hier dan niet voor internationale studenten standaard een bed in de kamer voor een roommate?