Sigrid Kaag tijdens de campagneaftrap

Wij durfden grote keuzes voor te leggen aan de kiezer. Wij durfden de lijnen uit te zetten voor méér dan één kabinetsperiode. Wij beloofden te versnellen wat wij goed deden en te veranderen wat nog niet goed genoeg was. De kiezer heeft ons gehoord. En hier staan wij nu. Met een bevlogen fractie van 24. Met een sociaal, progressief en ambitieus coalitieakkoord. Met een nieuwe fractievoorzitter die in zijn eerste maand al twee initiatiefwetten verdedigde om het recht op abortus betekenis te geven voor alle vrouwen. En met acht collega-bewindspersonen om over naar huis te schrijven.

Ik zeg dat allemaal met bescheiden trots, maar ook in het nederige besef dat mensen weinig hebben aan afspraken op papier. De taak die op onze schouders rust, is om het nu waar te maken. We hebben een gedenkwaardig hoofdstuk afgesloten in onze partijgeschiedenis. Maar waar het ene hoofdstuk eindigt, begint het volgende. De keuze van de kiezer moet nu worden vertaald naar tastbare vooruitgang. Er is geen tijd te verliezen. Wij zien dat.

Zie hoe voortvarend Alexandra van Huffelen haar nieuwe verantwoordelijkheden voor digitalisering en ons koninkrijk oppakt. Zie hoe Hans Vijlbrief het beste voor de Groningers wil doen vanuit zijn motto – het zal jullie deugd doen – ‘geen woorden, maar daden’.

Zie hoe Kajsa Ollongren als minister van Defensie naar de oostgrens van Europa reist om zich in te zetten voor de veiligheid van Nederland én Europa. Het is lang geleden dat de veiligheid van het Europese continent zo onder druk stond, dat de militaire dreiging vanuit Rusland zo groot was. Europese eenheid is nu meer dan ooit van groot belang. We moeten blijven werken aan een diplomatieke oplossing.

En intussen werken wij in Nederland aan vooruitgang. Anderhalf miljoen mensen stemden op D66 omdat ze willen dat onderwijs, wetenschap en onderzoek serieus worden genomen; nu geeft Robbert Dijkgraaf leiding aan het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Anderhalf miljoen mensen stemden op D66 omdat ze zich zorgen maken over het klimaat; nu is Rob Jetten de eerste klimaatminister ooit. Anderhalf miljoen mensen stemden op D66 omdat ze een overheid willen als schild voor de zwakkeren; nu worden onze rechten beschermd door de verpersoonlijking van compassie en betrouwbaar bestuur, Franc Weerwind. Anderhalf miljoen stemden op D66 omdat ze hun vrije leven waar mogelijk terug wilden; nu haalt Ernst Kuipers ons uit de corona-crisisstand en heropent Gunay Uslu de deuren van museum, theater en muziekzaal.

Met dat laatste ben ik ook als vicepremier van het nieuwe kabinet zeer verheugd. Voor D66 stond altijd voorop: laat het leven veilig en verantwoord doorgaan. Wij zeiden steeds: zorg voor de zorg én voor de samenleving. Cultuur is wat ons tot mens maakt. Jonge mensen hebben elkaar nodig voor hun mentale welzijn. Ondernemers moeten ondernemen. En dat is nu de kern geworden van de corona-aanpak.

Partijgenoten, terwijl wij werken aan vooruitgang, vraagt onze democratie om waakzaamheid en bescherming.

In ons parlement worden bevolkingsgroepen verdacht gemaakt op basis van afkomst of geloof. In ons parlement wordt gesproken over ‘tribunalen’. Journalisten worden in de hoek gezet als ‘lakeien van de macht’. Kamerleden worden geïntimideerd door collega’s, waardoor zij zich minder vrij voelen om zich uit te spreken. Maatregelen die noodzakelijk zijn om onze gezondheid te beschermen worden vergeleken met de Holocaust, waarmee de grootste misdaad van de menselijke geschiedenis wordt gebagatelliseerd. Dit extremisme inspireert bedreigingen aan het adres van publieke ambtsdragers. Het schept een onveilig klimaat voor mensen die zich inspannen voor de samenleving, zoals in de wetenschap en de journalistiek.

Het extremisme draagt op straat foute vlaggen of een fakkel. In de Tweede Kamer draagt het een das. Met een luttel zetelaantal verlamt het vaak de parlementaire orde. En nu klopt het op de deuren van raadszalen in alle delen van Nederland. Van Den Haag – de stad van Vrede en Recht – tot Hengelo, en van deze sterke havenstad tot onze eigen hoofdstad van Europees gevoel, Maastricht.

Gemeenteraadsverkiezingen gaan niet over landelijke politiek. Ik ben hier als partijleider enkel om jullie te steunen. Maar feit is dat we staan voor de gezamenlijke strijd om het wezen van ons land. Dat de bedreigde democratie overal bescherming behoeft. En dat wij de vraag nu samen moeten stellen: in welke stad wil je wakker worden? In een stad waar de ene Nederlander minder is dan de ander, waar bedreigingen normaal worden gevonden en waar de democratische rechtsstaat die met zoveel bloed, zweet en tranen is opgebouwd wordt aangetast? Of in een stad waar alle mensen anders mogen zijn, waar iedereen welkom is, waar het recht je beschermt tegen de tirannie van de meerderheid?

Wij verzetten ons tegen ophitsers en extremisten die gevoelens van angst en rancune exploiteren voor politiek gewin. Wij willen de rechtsstaat beschermen door gebruik te maken van het woord. Door te normeren. Door tegenspel te bieden. Het is de verantwoordelijkheid van de politiek de samenleving daarin voor te gaan. Onvermoeibaar. Waar woorden worden gebruikt om te verwonden, bieden wij weerwoord om te helen en te voorkomen.
 
Onze lijsttrekkers in de gemeente zullen hierbij het voortouw nemen. Zij gaan alles op alles zetten om extreemrechts uit het stadsbestuur te houden. Wij gaan niet met het extremisme besturen en ik roep al mijn landelijke collega’s op om diezelfde duidelijkheid te geven. Niet na de verkiezingen, maar daarvoor.
 
Maar ik zeg jullie ook: wij maken een scherp onderscheid tussen de politici die aanzetten tot haat en de mensen bij wie ze gehoor vinden. Mensen die zich in de steek gelaten voelen door een samenleving waar succes te lang is voorgespiegeld als een keuze. Waar te veel armoede, discriminatie en eenzaamheid is. En waar de overheid niet altijd in staat is gebleken naast mensen te staan.
 
Ik ben getroffen door politici die ondanks de racistische haat en bedreigingen aan hun adres zich blijven inspannen om alle mensen in te sluiten en te omarmen.

Dat geluid wil ik ook hier laten klinken. Wij zijn er voor jullie. Niet met loze beloften of fake news. Niet met zondebokken. En niet met slappe knieën. Wel met oprechte interesse. Met respect. Als we het oneens zijn durven we dat te zeggen. Als er moeilijke keuzes moeten worden gemaakt lopen wij daar niet voor weg. Jullie zijn onze familie, buren, collega’s, teamgenoten en landgenoten. En wij Nederlanders weigeren ons uit elkaar te laten spelen door cynische politici die niet geloven in het gematigde, tolerante Nederland. Het Nederland dat nuchter aan het werk wil met de grote opgaven.

Laten we dat ook blijven benadrukken. De Rotterdamse Haven is nu de meest vervuilende van Europa. Dat kan niet langer. Dat willen wij veranderen. Utrecht mag nu zelf beslissen of de natuur bij Amelisweerd behouden blijft. Als wij daar de grootste worden, kunt u wel raden wat er gaat gebeuren. De kloof tussen stad en regio kan worden gedicht als we denken in economische kansen in plaats van economische problemen. En als we nieuwe huizen in het hele land verbinden met snel en betrouwbaar openbaar vervoer.

Deze verkiezingen gaan dus over verbinding en saamhorigheid in onze samenleving. Tegen de aanhoudende polarisatie en tegen de opmars van de extremen. Zodat we samen aan de slag kunnen met schone lucht, goed onderwijs en woningen voor iedereen. Wij staan er sterk voor. Maar ik waarschuw: wees niet tevreden. Wees niet onverschillig.

Onze positie schept een verantwoordelijkheid. Mensen kijken naar ons hoe wij met die verantwoordelijkheid omgaan als het gaat om het belang van hun stad of dorp. En dat kunnen we alleen beter gaan doen als we meer zetels winnen bij de gemeenteraadsverkiezingen.
Wij zien deze raadsverkiezingen voor wat ze zijn: de meest wezenlijke voor de manier waarop wij leven. We hebben nog vier weken te gaan.

Wij hebben een unieke kans. Wij kunnen hier in Rotterdam de sleutels in handen krijgen en daarmee de deuren openen voor iedereen die wil meedelen in de groei van de stad. Wij kunnen Amsterdam veroveren met ondernemersbranie en een open hart voor iedereen die er thuis wil zijn. Wij kunnen overal in het land verantwoordelijkheid nemen voor het bestuur—van Nijmegen tot Groningen en van Eindhoven tot Enschede. Die kans grijp ik graag met jullie allen.

Dank jullie wel.