Maak warmtenetten goedkoper dan gas

Dat betekent op de eerste plaats dat de wettelijke koppeling tussen de stijgende gasprijs en de warmteprijs moet worden losgelaten. Zeker nu de gasprijs stijgt als gevolg van de klimaatafspraken.

Matthijs Sienot: “Die extra inkomsten steken de bedrijven, monopolisten nota bene, in hun eigen zak. En als klant heb je niks te kiezen. Dat is ridicuul! We willen juist mensen verleiden om over te stappen op schone energie. En als je kiest voor schoon, dan moet de energierekening omlaag in plaats van omhoog. Daarom mag wat D66 betreft de prijs van warmte via een warmtenet niet langer automatisch stijgen.”

Sienot doet vijf voorstellen in zijn actieplan ‘Voor meer schone warmte: zet de bewoner op 1 voor betaalbare warmtenetten’.

Vandaag wordt in de Tweede Kamer gesproken over klimaat en energie.

Met warmtenetten kan bijvoorbeeld aardwarmte of restwarmte van datacenters of waterzuiveringsbedrijven worden gebruikt om huizen te verwarmen. Een gasaansluiting is dan niet meer nodig. Maar er zitten nu nog teveel haken en ogen aan. Het Rijk en gemeenten hebben samen met grote warmtebedrijven een verdienmodel gemaakt. Je kan bijvoorbeeld worden verplicht om op een warmtenet aangesloten te worden. Als je dat niet wil, dan kun je een afsluitboete voor je kiezen krijgen van soms wel duizenden euro’s. Kortom: warmtebedrijven hebben een monopolie en inwoners hebben niets te kiezen. Maar de bewoners draaien wel op voor de stijgende rekening. En dat voor warmte die in veel gevallen ook nog eens niet schoon is opgewekt.

Sienot wil daarom het monopolie van warmtebedrijven doorbreken: “De kern van het probleem is dat de overheid en bedrijven bepalen, terwijl de mensen mogen betalen. Grote bedrijven zoals Eneco en Vattenfall krijgen nagenoeg vrij spel, in plaats van dat ze klanten verleiden met een goede aanbieding. Hierdoor zijn mensen per jaar al snel meer dan 200 euro duurder uit dan bij een gas-aansluiting. Dat is de wereld op zijn kop. Als we mensen willen verleiden van het gas af te gaan, moeten we wel iets makkelijkers en goedkopers komen brengen.”

In het klimaatakkoord is afgesproken dat in 2030 1,2 miljoen woningen op warmtenetten zijn aangesloten. Dat zijn er drie keer zo veel als nu. D66 wil dat het kabinet deze uitbreiding aangrijpt om het voor mensen echt aantrekkelijk te maken om over te stappen naar een warmtenet. Daarbij worden wat D66 betreft niet de monopolisten, maar de bewoners centraal gesteld.

Sienot noemt in zijn plan vijf concrete knelpunten en oplossingen:

1. Koppel de prijs van warmte los van de prijs van gas
Nu is de warmteprijs gekoppeld aan de (stijgende) gasprijs. D66 stelt voor dat deze ‘Niet Meer Dan Anders’-gasreferentie wordt vervangen door een kostprijs-plus model. Daarmee wordt een aansluiting op een warmtenet goedkoper.

2. Zorg voor meer schone warmtebronnen
75% van de warmtenetten is nu aangesloten op een vervuilende bron, zoals warmte van een gas- of kolencentrale. D66 wil daarom dat het kabinet groene voorwaarden stelt, bijvoorbeeld voor CO2-uitstoot en het minimale aandeel hernieuwbare warmte.

3. Doorbreek het monopolie
Gemeenten maken nu vaak achter gesloten deuren afspraken met het gevestigde warmtebedrijf. D66 wil juist dat verschillende bedrijven klanten proberen te verleiden voor hun aanbod te kiezen. Dit zorgt voor innovatie, lage prijzen en een goede dienstverlening.

4. Maak de tarieven voor warmtenetten inzichtelijk
Geef bewoners inzicht in de kosten voor een warmtenet en maak het mogelijk om warmtenetten onderling te vergelijken. Dit zorgt ervoor dat mensen kunnen kiezen.

5. Laat mensen zelf bepalen of ze een aansluiting op het warmtenet willen
Veel gemeenten verplichten bewoners om een aansluiting te nemen op een warmtenet. Als je dat niet wil, betaal je een boete van duizenden euro’s. Hierdoor ligt het ondernemersrisico bij klanten die verder geen invloed hebben op welk warmtenet er komt en welke warmte er wordt afgenomen. Bovendien blijkt uit de ervaringen in het buitenland dat een aansluitverplichting niet nodig is om een goed product te bieden.