Eerste reactie van onze fractie

Deze week is de gemeenteraad geïnformeerd over het voorstel van het college om (1) te stoppen met de planvorming voor een nieuw Burgerweeshuis (BWH vanaf nu) op het Haveneiland en om te stoppen de renovatie van het schouwburgcomplex als “de nieuwe Keizer” (2). Het college stelt voor om in plaats daarvan verder te werken aan de samenvoeging van de pop- en podiumfunctie in het pand van de huidige schouwburg. Het voorstel van het college kunt u HIER lezen. Daarnaast is de raad geïnformeerd over de meest actuele inzichten over de planvorming van het BWH op het Haveneiland. Die raadsmededeling kunt u HIER lezen.
Hieronder volgt een eerste duiding van D66 Deventer op dit dossier.

We zullen net als alle andere fracties in de Raad grondig kennis moeten nemen van alle nieuwe informatie van het college.  D66 is een partij die elk vraagstuk vanuit de inhoud en zonder vooroordeel wil beoordelen. We gaan als fractie in gesprek over de vraag of dit collegevoorstel op onze steun kan rekenen of niet. Onze voorkeur is steeds uitgegaan naar een zelfstandige toekomst van het BWH op het Haveneiland en we hechten zeer aan onze toezeggingen naar onze kiezers in onze gemeente.  Het collegevoorstel is anders en geeft daarvoor ook stevige argumenten. We willen de komende weken gebruiken om ons goed te verdiepen in alle voors en tegens om tot een besluit te komen. Er zijn raadstafels gepland met insprekers waarin hoor en wederhoor kan plaats vinden. En uiteindelijk is ook dit collegevoorstel afhankelijk van een raadsmeerderheid waarin we als D66 met 4 zetels (van de 39) net een verschil kunnen maken. Een meerderheid in de raad is niet voorspelbaar omdat elke fractie tot een eigen oordeel moet komen. Hieronder volgt hoe wij willen kijken naar het voorstel van het college.

D66 Deventer staat al jaren pal voor een steviger en krachtiger cultureel voorzieningenniveau in onze gemeente. De ambitie voor een verdere groei met zo’n 11.000 woningen is alleen haalbaar als we ook over een daarbij passend cultureel aanbod voor alle huidige en toekomstige inwoners beschikken. We hebben keer op keer (veelal tegen de stroom in) succesvol gestreden voor behoud en versterking van dat culturele voorzieningenniveau. We durven te stellen dat we de realisatie van de MIMIK en het vernieuwd Speelgoedmuseum op het scorelijstje van D66 Deventer kunnen bijschrijven. D66 Deventer wil niet praten over cultuur, maar resultaten boeken en laten zien dat we verschil maken. 

Het Burgerweeshuis kan al jaren rekenen op de support van D66. We zagen geen toekomst voor het BWH op de huidige locatie aan de Bagijnenstraat en hebben sinds 2020 succesvol gepleit voor een haalbaarheidsonderzoek op het Haveneiland. Het Haveneiland barst van de potentie om zich te ontwikkelen voor een aantrekkelijk en eigenwijs werk-, woon- en vrijetijdsmilieu. Een eigenzinnig BWH in het STIHO-pand zou daar een perfecte aanjager voor kunnen zijn. Niet voor niets hebben we in ons verkiezingsprogramma geschreven dat: “Er een vernieuwde locatie voor het huidige Burgerweeshuis komt op het Haveneiland”. Deze inzet heeft geleid tot toenemend enthousiasme bij het BWH en ook het BWH wil nu niets liever dan een nieuwe toekomst op deze plek. Heel begrijpelijk omdat het een prachtige locatie is. En natuurlijk wil het BWH doorpakken met een nieuwe vestiging omdat de club voor de toekomst al jaren wacht op een besluit om een toekomst mogelijk te maken. 

Het plan van het BWH op het Haveneiland is begin dit jaar besproken in de Raad. Het plan zag er goed uit maar er resteerden nog enkele risico’s die nader uitgezocht moesten worden. Zo waren er nog vragen over de mate van bodemverontreiniging en vragen over stevigheid van de constructie van het dak van de beoogde Stihohal op het haveneiland. De PAR (de PlanAdviesRaad) was kritisch over het idee om een nieuwe grote zaal naast de genoemde hal te bouwen en zag deze liever ingepast in het pand. Al die zaken zijn dit jaar uitgezocht en er ligt nu een mooi, inspirerend en eigenzinnig plan (“door het dak”) voor een nieuwe BWH in de Stihohal op het Haveneiland. D66 is positief over de doortastendheid van de directie van het BWH om een gedegen plan aan de Raad voor te leggen. Niettemin constateren we ook dat de eenmalige bouwkosten en de jaarlijkse exploitatietekorten zijn toegenomen. Zie voor meer informatie de eerdere link naar de raadsmededeling. 

We weten als Raad al enkele jaren dat het huidige schouwburgcomplex hoognodig toe is aan een renovatie, verduurzaming en herbestemming. Het is een groot complex met gedateerde en verouderde voorzieningen met een laag energielabel en veel lege ruimte door o.a. het vertrek van het oude filmhuis en de ruimtes van het Kunstcircuit (centrum voor cultuureducatie). Het hele pand is specifiek ontworpen voor culturele doelen en laat zich niet verbouwen tot bijvoorbeeld woningen of andere functies. Er wordt jaarlijks tonnen bijgedragen aan de exploitatietekorten en de huidige situatie is niet houdbaar. Ook voor dit complex zijn eerder plannen gemaakt voor herbestemming en verbouw. Het laatste plan had de naam “de nieuwe Keizer” waarbij werd gedacht aan het moderniseren van de schouwburg met gebruik overdag als congrescentrum. Een aardig plan maar er was geen steun binnen de raad. 
In ons verkiezingsprogramma schreven we daarom: “Dat het Schouwburgcomplex, als prominent onderdeel van het kunstencentrum De Nieuwe Keizer, een gezonde financiële basis krijgt”.

Het nieuwe college stond sinds maart 2022 voor de uitdaging  om tot besluitvorming en uitvoering te komen. In het coalitieakkoord schreven we: “De Nieuwe Keizer (DNK) en het Burgerweeshuis (BWH)geven we een blijvende toekomst in Deventer. Als de benodigde investeringen en exploitatiebijdragen uit de verkenningsfase niet significant afwijken (buiten uitzonderlijke prijsstijgingen) van de inzichten uit de initiatieffase, realiseren we DNK en het BWH. Voor het BWH wordt in de verkenningsfase ook het medegebruik door derden meegenomen als aandachtspunt voor de exploitatie”.
Wethouder Duursma kwam begin 2023 met een ambtelijke verkenning (met externe experts) die aangaf dat er mogelijkheden zijn om het gehele schouwburgcomplex om te bouwen voor zowel de podiumfunctie van de schouwburg als de popfunctie van het BWH. Dat zou hoge bouwkosten voor twee panden voorkomen en er leken jaarlijkse exploitatievoordelen mogelijk. Zo kwam het scenario “2 onder 1 dak” op tafel. Dit voorstel riep veel vragen en bezwaren op vanuit zowel de raad als bij het BWH die streed voor het eigen plan dat al zoveel beter en verder was doorgerekend dan deze eerste globale verkenning van “2 onder 1 dak”. Dit leidde tot de opdracht van de raad aan het college om dit idee nog dit jaar grondiger uit te werken en beter vergelijkbaar te maken met het plan van het BWH op het Haveneiland. De raad riep op tot snelheid omdat iedereen beseft dat uitstel van keuzen uiteindelijk alleen maar tot hogere rekeningen zal leiden en het BWH nu eindelijk recht heeft op een finale keus. Deze week is deze uitwerking dus aangeboden aan de Raad. Zie de link in introductie. Het college stelt voor om de planvorming voor twee afzonderlijke projecten (BWH op Haveneiland en De nieuwe Keizer) te stoppen en in te zetten op verdere uitwerking van het concept “twee onder 1 dak”. 

Het is duidelijk dat er nu voldoende is getekend en gerekend en we nu moeten komen tot besluitvorming. Daarvoor staat de Raad en daarmee ook de fractie van D66 Deventer. Het komen tot een finale keus nemen we uiterst serieus en daar moeten we niet overhaast toe overgaan. Immers:

En het zal voor iedereen duidelijk zijn; dit is geen besluit dat zich makkelijk laat nemen. Immers:

We willen ons bij de finale besluitvorming door oa de volgende criteria laten leiden.
 
1. Groei bestendig 
Deventer wil doorgroeien als moderne, eigenzinnige en authentieke (middel-)grote gemeente met een aantrekkelijk en gevarieerd cultureel voorzieningenniveau. Een besluit anno 2024 moet toekomstvast zijn voor het Deventer anno 2044. Geen aankoop van een jas die over twee jaar niet meer past. Publiek geld moet toekomstvast besteed worden. We zien dat enkele jaren na de komst van Tivoli in Utrecht (samenvoeging van daarvoor nog afzonderlijke instellingen) toch weer op een andere plek een nieuw poppodium ontstaat. Dat lijkt ons geen wenselijk scenario voor Deventer. 
 
2. Context bestendig
Moeilijk woord, maar we bedoelen hiermee dat een besluit over één pand/locatie goed moet worden beschouwd binnen de omgeving waarin het staat. Zo willen we een situatie voorkomen dat over 7 jaar omwonenden van het schouwburgpand in de KIEN-context gaan klagen over nachtelijk poppubliek dat om 3 uur ’s nachts huiswaarts loopt. Of over te grote beperkingen voor de ontwikkeling van het Haveneiland als daar een “lawaaiig poppodium” staat. Omgekeerd zien we liever dat de finale keus mede een aanjager is voor de ontwikkeling van het gebied er omheen. En ja, daarbij past een rauw pand voor een eigenzinnige urban functie op een multifunctionele locatie met rafelranden, maar ook een modern cultuurhuis met muziek en podiumfunctie op een centrale locatie kan voldoen aan dit criterium. 
 
3. Doelgroep bestendig
Het besluit moet de komende decennia bestendig zijn tegen veranderingen in voorkeuren en omvang van de doelgroepen die gebruik maken van podiumkunsten en muziek. Het zal niet enkel gaan om leeftijdsgroepen; de bezoekers van het BWH zijn niet uitsluitend jongeren en toneel trekt niet enkel rollatorgebruikers. We willen voorkomen dat onderbenutting van een pand op termijn gaat ontstaan. De finale keus moet voor alle doelgroepen en leefstijlen aantrekkelijk zijn en blijven. 
 
4. Participatie bestendig
De belangen en noodzakelijke randvoorwaarden voor de toekomst van (de vertegenwoordigers van) de verschillende functies moeten maximaal gehoord en meegewogen worden bij het finale besluit. Participatie is niet gelijk aan iedereen gelijk geven, maar moet wel garanderen dat alle belangen zijn meegewogen bij het uiteindelijke besluit. 

De komende weken staan in het teken van afwegen, nadere beeldvorming en positiebepaling. 
Dat zullen we vanuit D66 doen aan de hand van ons verkiezingsprogramma, het coalitieakkoord en met onze leden. Mogelijk volgt er nog een ledenraadpleging om breder dan de raadsfractie de afweging te maken en een advies uit te brengen. Boven alles blijven we streven naar een steviger cultureel klimaat voor een bruisend, modern en aantrekkelijk Deventer.
 
Met democratisch groet,
 
Jan Schuring
Fractievoorzitter en woordvoerder cultuur
Bas Evers
Raadsopvolger en medewoordvoerder cultuur