Éen op de drie jongeren dreigt volgens het PISA-onderzoek uit 2023 school te verlaten zonder goed genoeg te kunnen lezen of schrijven. Daarmee bungelt ons onderwijs onderaan in Europa. Leraren verdrinken in oeverloze administratie in Magister, zorgtaken en goedbedoelde maatschappelijke projecten. Ze hebben nauwelijks tijd over voor waar het écht om draait: goed lesgeven. D66 maakt radicaal andere keuzes:
D66: haal de bezem door het onderwijs en breng de basis op orde
D66 komt met stevige voorstellen om de leescrisis in Nederland aan te pakken. Kamerleden Ilana Rooderkerk en Hans Vijlbrief presenteren met hun initiatiefnota Lezen voor je Leven een offensief tegen taalachterstand en laaggeletterdheid. Rooderkerk: “Als je niet goed kunt lezen of schrijven, kun je al snel niet goed meekomen in het leven. Toch laten we jongeren massaal van school gaan zonder basisniveau. Dat is funest voor hun toekomst én die van ons land. Laaggeletterdheid kost de samenleving een miljard euro per jaar. Maar de grootste prijs betalen we straks: als we niks doen, raken we een hele generatie kwijt.”
De lat moet omhoog
Geen kind mag ongeletterd van school gaan. Leraren zijn geen manusjes-van-alles. We zorgen dat ze gewoon kunnen doen waar ze goed in zijn: goed lesgeven. D66 pleit in dit plan voor een norm die administratieve lasten voor docenten moet verminderen zoals cijfers invoeren in systemen als Magister, surveilleren in de pauze of mentortaken. Zo komt er meer tijd voor lesvoorbereiding, lezen en aandacht voor ieder kind.
Leesplezier terug in de klas
Kinderen leren nu vooral trucjes om toetsen te halen, in plaats van echt goed te leren lezen. Daarom wil D66 af van het vak ‘begrijpend lezen’. In plaats daarvan moet lezen terugkomen in alle vakken, met aandacht voor leesvaardigheid, schrijfvaardigheid, woordenschat en kennisopbouw. Lezen moet weer leuk worden. Daarom hoort op elke school een goed gevulde, levendige schoolbibliotheek te staan, met een breed en wisselend aanbod aan boeken.
Elk kind een voldoende voor Nederlands
Als het aan D66 ligt gaat geen kind van school met een onvoldoende voor Nederlands. Maar dan moeten wel elk kind daar ook écht bij helpen. Dat begint met de bezem door het onderwijs en de basis weer op orde krijgen. Als leerlingen dreigen geen voldoende te halen voor Nederlands ondersteunen we met gratis bijles in lezen en schrijven, huiswerkbegeleiding op school en zomerscholen.
Recht op begrijpelijke taal en brieven terugsturen
Nederland kent inmiddels 3 miljoen laaggeletterden. Vaak begrijpen zij overheidsbrieven niet. Dat heeft grote gevolgen, bijvoorbeeld bij belastingaangifte, het aanvragen van toeslagen of het maken van bezwaar. Vijlbrief: “Overheidscommunicatie moet glashelder zijn. Toch zijn veel brieven van de overheid zó ingewikkeld, dat je ze nauwelijks kunt begrijpen. Een ongeluk zit dan in een kleine hoek. Dat moet anders. Daarom wil D66 dat iedereen het recht krijgt om een onduidelijke brief terug te sturen en een duidelijke versie te ontvangen. Begrijpelijke taal is geen gunst, maar een recht. Daar moet de overheid zich aan houden.”