“De huidige bewoners en de toekomstige bewoners vormen gezamenlijk de wijk”, zegt D66-raadslid Suleyman Aslami. “Daarom willen wij beiden inspraak geven in hoe de wijk eruit komt te zien”.
Aslami kreeg begin 2023 een raadsmeerderheid achter motie waarin gepleit wordt voor een raad voor woningzoekenden. Diezelfde raad werd ook een motie van GroenLinks en PVDA aangenomen om gebruik te maken van woonpanels bij bouwplannen.
In een raadsbrief hebben wethouders Dirk de Jager (Volkshuisvesting) en Reinier van Dantzig (Woningbouw) nu laten weten hoe zij de moties willen gaan uitvoeren. ‘Bewoners zijn altijd al onderdeel van een participatieproces, maar toekomstige bewoners worden vrijwel nooit betrokken’, schrijven de wethouders.
Daarom gaan ze experimenteren met twee pilots, waarbij een speciale woonraad met woningzoekenden worden opgezet én een extern bureau gaat onderzoek doen naar de resultaten ervan om te kijken hoe dit stadsbreed kan worden uitgebouwd.
Daarmee zet Amsterdam een concrete stap om woningzoekenden een stem te geven, iets wat landelijk bij veel gemeenten en het Rijk speelt. In onder meer Utrecht en Leiden haalden D66-moties een meerderheid om zo’n woonraad met woningzoekenden op te richten, al moet daar nog uitgewerkt worden hoe dat er precies uit zou kunnen zien.
In 2023 pleitte het kabinet daarnaast al voor participatie waarbij woningzoekenden een stem en gezicht krijgen. Toenmalig minister Hugo de Jonge stelde dat in besluitvorming vooral tegenstanders gehoord worden en dat juist door woningzoekende ook een rol te geven er meer focus komt op het realiseren van woningen in plaats van andere belangen.
Ook huidige minister Mona Keijzer heeft recent gezegd de stem van de woningzoekende te willen versterken, tot vreugde van onder meer bouwbedrijf Heijmans. Directeur Ton Hillen stelt al maanden dat de positie van de woningzoekenden te weinig wordt meegenomen en er teveel aandacht is voor bezwaarmakers bij woningbouwprojecten.
De uitwerking is tegelijkertijd nog niet zo makkelijk, omdat de instelling van een nieuwe raad of panel kan leiden tot vertraging van projecten. En zoal wel vaker met participatie is het moment waarop mensen betrokken worden belangrijk. In de beginfase van plannen draait het vaak om hoofdlijnen, wat kan botsen met de verwachting van woningzoekenden dat zij al kunnen meedenken over bijvoorbeeld de kleur van de gevel of de specifieke indeling van de woning.
Wethouders Dirk de Jager (Volkshuisvesting) en Reinier van Dantzig (Woningbouw) stellen daarom bij de twee pilots zowel in de verkennende áls de uitvoerende fase met een woonpanel te werken. Op die manier zijn er twee momenten, één om wensen mee te geven en éen om te kijken hoe de uitwerking er daadwerkelijk uitziet. ‘Daarmee lopen ze [de woonraad, red] parallel mee in het proces en zullen, zo is de insteek, niet tot vertraging van de besluitvorming leiden’
Amsterdam gaat als eerste gemeente experimenteren met een woonraad mét woningzoekenden
Wiens stem neem je mee in woningbouwplannen in de stad? Bij woningbouwplannen worden omwonenden altijd betrokken, al leidt dat lang niet altijd tot tevreden uitkomsten. Zo klinken vaak zorgen om groen dat verdwijnt, toenemende drukte in de wijk, of de veryupping van de buurt. De gemeente Amsterdam wil nu óók een andere groep betrekken, namelijk toekomstige bewoners die gaan wonen in de nog te bouwen nieuwe woningen.