Werk maken van Vertrouwen
Bedankt aan de betrokken ambtenaren, het college, de griffie en de coalitiepartijen, voor de voorliggende stukken.
Werk maken van vertrouwen. Dat is de titel die ik mijn bijdrage rond de Kadernota 2023 heb meegegeven en dat zal ook de rode draad zijn van mijn verhaal. Het vormt het kader van ons verkiezingsprogramma en het zal uit het uitgangspunt zijn van de inzet van D66 Emmen de komende jaren. Wij zullen keihard werken om onze inwoners weer het vertrouwen te geven dat de gemeente Emmen er is voor hun en dat de gemeente hun, als inwoners, weer op één zet. Niet omdat een reeks crises de relatie tussen inwoners en bestuur onder druk heeft gezet, zoals we lezen op pagina 31 van de Kadernota, maar juist omdat het antwoord, of het gebrek aan een antwoord, van de overheid op deze crises is uitgebleven. Case in point, de huidige stikstofcrisis.
Voordat ik verder afsteek in ideologie en overtuiging, wil ik eerst nog een praktisch punt maken. Want naast de Kadernota bespreken wij onder dit agendapunt ook het Meerjaren Perspectief Grondexploitaties 2022 en de Bestuursrapportage 2022-1. En alhoewel ik dit laatste stuk nog kort laat terugkomen in mijn verhaal, is 8 minuten nooit genoeg om al deze drie stukken volledig en inhoudelijk te beschouwen. Ik wil daarom voorstellen om bij toekomstige besprekingen van kadernota’s het Meerjaren Perspectief Grondexploitaties en de Bestuursrapportage los voor te behandelen in een commissievergadering, zodat deze stukken ook voldoende aandacht krijgen. Wellicht is het iets voor de werkgroep werkwijze raad, maar ik hoor ook vandaag natuurlijk al graag hoe de andere partijen en het college daarover denken.
Dit procedurele punt daargelaten, keer ik terug naar vertrouwen. Beter gezegd, hoe de gemeente het vertrouwen van haar inwoners weer terug kan winnen. Daarvoor dienen we andere keuzes te maken dan degene die in deze Kadernota op hoofdlijnen zijn geschetst. Waarbij ik overigens nog wel opgemerkt wil hebben dat er in de Kadernota, net als in het coalitieakkoord, maar weinig echte keuzes worden gemaakt, omdat deze in dit geval zijn doorgeschoven naar de begroting. Dat vinden wij een jammere keuze, omdat wij de bui al zien hangen bij het aandragen van onze verbeteringen en suggesties op de begroting – namelijk dat dit al bij de Kadernota had moeten gebeuren. Wij zullen daar scherp op zijn.
Goed, keuzes. De eerste andere keuze die de fractie van D66 Emmen zou maken, is het concreter maken van beleid en doelen. Er is namelijk een flink verschil tussen de theorie van deze stukken, en hoe het in de praktijk tot stand komt. Een goed voorbeeld hiervan is het gemeentelijk beleid rondom privacy. Zo is de paragraaf Cybercrime op pagina 38 van de Kadernota 2023 precies dezelfde als de paragraaf Cybercrime van de Kadernota 2022. Van vooruitgang kan dus geen sprake zijn geweest. Echter, omdat er geen concrete doelen of KPI’s zijn gesteld, hangen hier ook geen consequenties aan vast. Wie is er verantwoordelijk voor dat ons ‘cyberhuis’ niet op orde is? Bijvoorbeeld, dat onze databeveiliging nog niet goed genoeg is, of dat we nog steeds niet voldoen aan de AVG? Als een gemeente met de grootte van Utrecht aan de AVG kan voldoen, dan kan Emmen dat toch zeker ook? En wat betreft het verschil tussen theorie en praktijk, op pagina 46 van de bestuursrapportage lezen we ‘Bij mogelijke kwetsbaarheden en datalekken is directe actie vereist’ – wat natuurlijk nogal een verschil is met hoe er daadwerkelijk is omgegaan met een groot datalek. Een ander voorbeeld van het verschil tussen theorie en praktijk is de constatering op pagina 49 van de Kadernota dat het aantal elektrische auto’s snel toeneemt, waar vervolgens geen herziening van het parkeerbeleid aan vasthangt. Een gedeelde elektrische laadpaal op maximaal 250 meter van je woning, wanneer je geen laadpaal bij je huis kan plaatsen, is een theoretische oplossing die niet werkt in de praktijk. Ga de straat op en toets beleid, voordat je het op papier zet.
De tweede andere keuze die de fractie van D66 Emmen zou maken hangt samen met zowel het nemen en laten van verantwoordelijkheid, als met het verkleinen van de ambtelijke en bestuurlijke macht. Dat klinkt wellicht wat spannend, maar het gaat vooral over de bescheiden rol die de overheid, in onze ogen en vanuit onze sociaalliberale overtuiging, hoort te hebben. Dat betekent overigens niet dat we altijd maar een kleine rol voor de overheid zien. Zo lezen we op pagina 37 van de Kadernota, van het overigens opvallend slordig geschreven programma Veiligheid, dat de gemeentelijke verantwoordelijkheid op het gebied van jeugd en veiligheid de, overigens nieuwe, functie van ‘procesregisseur’ behelst. In andere woorden – andere organisaties dragen de echte verantwoordelijkheid en je kunt altijd je handen er van af trekken, omdat je op deze manier kunstmatige afstand creëert door je alleen op het proces en niet op de uitvoering te stellen. Dat is geen verantwoordelijkheid nemen. Waar we wel een bescheidenere rol voor de overheid zien, is in de omgang met organisaties als het Aquarena. D66 Emmen heeft de afgelopen jaren met succes er voor gestreden dat het Openbaar Onderwijs Emmen verzelfstandigd is, en die weg zullen wij doorzetten, ook voor wat betreft dit zwembad. Zo lezen wij in de Kadernota dat het Aquarena, ondanks dat het eindelijk een relatief normaal rooster kan draaien, op zoek moet naar kostenbesparingen. De enige mogelijkheden die zij daartoe hebben zijn het ontslaan van personeel, of het omlaag brengen van de watertemperatuur. Beide opties zijn wat ons betreft onwenselijk. Wat daarentegen wel effectief zou zijn, is om het dagelijks bestuur weg te halen bij het gemeentehuis. Geef een zelfstandig bestuur de kans om zelf vrij te ondernemen, aan de hand van vastgestelde en concrete doelstellingen, en beoordeel dan wat de kosten en opbrengsten zijn.
Kort samenvattend stellen wij voor om concrete en meetbare doelen te stellen, en om verantwoordelijkheid voor je beleid te nemen. Daarbij aansluitend willen wij ook nog een aantal andere opmerkingen plaatsen. Zo gaan wij strenger waken voor vrijbrieven. Er is bijvoorbeeld een enorm bedrag vrijgemaakt voor exceptionele prijsstijgingen, maar dit is op individuele punten ook begroot. Hoe kun je dit onderscheid in de gaten houden? Kan de gemeenteraad af en toe een update ontvangen over de bedragen die vanuit het exceptionele prijsstijgingen potje worden besteed? Hoe kunnen wij de wethouder controleren? En hoe kunnen we het beleid aangaande laaggeletterdheid concreter maken? We hebben het er al jaren over, maar onze fractie heeft geen idee of het ook echt beter gaat, omdat er niet naar concrete doelen met tussenstappen wordt toegewerkt. Nog een voorbeeld: Werk & Inkomen. Het doel is: zoveel mogelijk mensen aan het werk. Dat lijkt ons overduidelijk. Zou een beter doel niet zijn, er kunnen meer mensen aan het werk? Eén oplossing daarvoor is wat ons betreft overigens het beter en makkelijker doorsturen van personen uit het bestand langdurig werklozen naar sociale ondernemingen, die vaak veel effectiever mensen aan het werk krijgen. En ook hier geldt, opnieuw, wat zijn de meetbare doelen? Wie zijn de langdurig werklozen? En kunnen we gaan belonen voor duurzame uitstroom, in plaats van aanhouden of tijdelijke zesmaands baantjes?
Voorzitter, voordat ik naar een afsluiting toewerk, keer ik eerst terug naar het begin van mijn betoog, namelijk de belofte om af te steken in ideologie en overtuiging. Voor D66 ligt de basis altijd bij het onderwijs. Op dit vlak lezen wij in de Kadernota het volgende: ‘NPO-gelden zijn bedoeld om te investeren in de sociaal-emotionele en cognitieve ontwikkeling van kinderen en jongeren en voor het inhalen van vertragingen als gevolg van corona-maatregelen’. Naar ons weten zijn de NPO-gelden hier in Emmen helemaal niet aan besteed, maar zijn ze gebruikt voor een salarisverhoging. Klopt dat? En waarom dan deze tekst in de Kadernota, die overigens daarna ook nog flink uitgebreid wordt? Cultuur is evenzeer belangrijk voor D66, omdat het de potloden geeft waarmee wij allemaal ons leven inkleuren. In dit kader missen wij de muziek in deze Kadernota, in het gehele sport & cultuur programma wordt muziek en muziekonderwijs namelijk niet genoemd. Wat is de ambitie van dit college ten aanzien van muziekonderwijs? En om op het vlak van cultuur en onderwijs te blijven, zou het Forum van Emmen, ons idee voor het nieuwe onderkomen van Facet, geen prachtige plek zijn om alle ambities uit het cultuurprogramma samen te brengen? En dan nog diversiteit & inclusie, waarvoor het beleid volledig ontbreekt in deze Kadernota. Dat baart ons zorgen, ook omdat bijvoorbeeld alleen D66, GroenLinks en PvdA voor de verkiezingen het COC stembusakkoord tekenden. Wij zijn dan ook zeer benieuwd hoe de fractie van de PvdA hier tegenaan kijkt.
Voorzitter, afsluitend wil ik nog ingaan op de uitspraak van dit college, dat zij de input vanuit de gemeenteraad mee willen nemen in de begroting van 2023 en verder. Daarvoor doen wij één organisatievoorstel en dienen wij ook vier moties in. Op het vlak van duurzaamheid stellen wij voor dat de organisatie, de gemeente Emmen dus, hier een aparte duurzaamheidsafdeling voor opricht. Klimaatproblemen alleen projectmatig en met externe experts aanpakken is simpelweg niet goed genoeg. Durf die handschoen op te pakken. En dan onze moties. Omwille van de tijd zal ik mij per motie beperken tot het noemen van de titel van de motie, de mede indieners, en het dictum.
https://d66.nl/emmen/nieuws/moties/
Voorzitter, D66 is trots op Emmen.