…en weer meer (over) Schiphol

Op 26 september 2023 heeft de Minister voor Natuur en Stikstof van der Wal een natuurvergunning verleend aan Schiphol. Het is een brede natuurvergunning met betrekking tot de uitstoot van stikstof. Deze geldt niet alleen voor het vliegverkeer, maar ook alle activiteiten op de luchthaven zelf. De natuurvergunning is afgegeven voor 440.000 tot (vooralsnog) 500.000 vluchten.

De Tweede Kamer had het afgeven van de natuurvergunning ‘controversieel’ verklaard – wat betekent dat het tot de vorming van een nieuw kabinet in de koelkast geplaatst wordt. Maar de minister gaf aan dat het desondanks onvermijdelijk was de vergunning toch af te geven.

De vergunningverlening was volgens haar immers een zuiver administratieve, non-politieke handeling en er was noodzaak voor een natuurvergunning aangezien de luchthaven op dit moment geen vergunning had en dit voor problemen kon gaan zorgen.

Ook stelde zij dat de wettelijke beslistermijn al ver overschreden was. Wat ze daarbij niet zei was dat dit vooral het gevolg was doordat Schiphol een aantal keer de tijd gegund werd om aan de voorwaarde van de vergunning te kunnen voldoen. Het uitstel had dus vooral te maken met het tegemoet komen aan Schiphol. Het is duidelijk dat de traditionele buitengewone behandeling van Schiphol nog niet helemaal ten einde is.

Wat wel aardig is, is dat ze ook stelt dat het een voordeel is dat met het verlenen van de vergunning er nu een ingang bestaat bij de rechter om deze inhoudelijk te laten toetsen. Enerzijds een open uitnodiging aan de verschillende partijen die dit inderdaad van plan zijn. Anderzijds een teken dat ze gelooft dat de procedure op een juiste wijze verlopen is en dat alle losse eindjes dichtgestrikt zijn.

In reactie op het verlenen van de vergunning hebben inderdaad verschillende partijen gemeld dat ze in formeel beroep zullen gaan. Hieronder gemeenten als Nieuwkoop, die een Natura 2000 gebied binnen de gemeentegrenzen hebben.

Verschillende gemeenten, waaronder Amsterdam, die geen Natura 2000 gebied binnen hun grenzen hebben, maar desondanks wel overlast van Schiphol hebben, hebben een protestbrief naar de Minister gestuurd.

In navolging daarvan werd in de Aalsmeerse gemeenteraad de behoefte gevoeld om het initiatief van Amsterdam te ondersteunen. Het zou immers raar zijn wanneer de grote broer en groot-aandeelhouder eindelijk ook eens in de actie schiet en dan als Aalsmeer achter te blijven.

ondertussen in Aalsmeer

De motie van Amsterdam sprak uitdrukkelijk van ‘bezwaar’ in de zin van ‘protest’. De discussie in Aalsmeer verzandde in een juridisch getouwtrek tussen de interpretatie van ‘bezwaar’ in de zin van ‘protest’ dan wel in de zin van ‘beroep’ of ‘beroepsprocedure’.

Een eerdere discussie over de steunverlening aan de Stichting RBV leverde op dat met name CDA en VVD, in het algemeen, kritisch staan om zelf, als overheidslichaam, juridische procedures tegen de Staat te voeren.

Dit maakte dat de burgemeester, als portefeuillehouder Schipholzaken, ervan uitging dat een beroepsprocedure sowieso geen optie zou zijn.

Dit omdat de raad als uitgangspunt heeft ‘met een mond te praten’ als het gaat over Schiphol. Het feit dat enkele partijen niet tegen de Staat willen procederen leidt dan tot de constatering dat een beroepsprocedure niet tot de opties behoort.

Er zijn echter andere partijen die vinden dat juridische procedures wel mogelijk zouden moeten zijn en dat een minderheid van de gemeenteraad de meerderheid niet mag gijzelen met hun minderheidsstandpunt.

Natura 2000

D66 probeerde de discussie terug naar de kern te brengen. De discussie over ‘bezwaar’ of ‘beroep’ hoefde op dit moment niet gevoerd te worden, omdat een beroepsprocedure tegen het verlenen van deze natuurvergunning voor Aalsmeer helemaal geen optie is.

Dit omdat de natuurvergunning uitdrukkelijk verleend is ten opzichte van de mogelijke aantasting van Natura 2000 gebieden – die in de vergunning uitdrukkelijk vermeld zijn. Er zijn geen Natura 2000 gebieden in Aalsmeer en daarom is Aalsmeer geen ‘belanghebbende’ die het recht heeft om formeel in beroep te gaan bij de rechter. Tegen deze specifieke vergunning kan Aalsmeer dus niets beginnen.

Uiteindelijk werd er donderdag 2 november daarom een motie aangenomen om een brief aan het Ministerie van I&W te sturen gelijkend op de brief van Amsterdam. Die brief is de volgende dag door het college verstuurd.

…en daarmee was de kous af dachten we…

Op dinsdag 14 november kwam minister Harbers met de mededeling dat de voorgenomen krimp die in het voorjaar van 2024 zou moeten worden ingezet (de zogenaamde ‘experimenteerregeling’) niet aan Schiphol zal worden opgelegd.

De reden hiervoor is dat er de uitspraak in een beroepszaak van de luchtvaart tegen dit besluit in het voorjaar van 2024 verwacht wordt (en deze kennelijk negatief wordt ingeschat ondanks een eerder gelijk in een eerdere juridische procedure).

Zwaarder leek met name de druk uit de Verenigde Staten te wegen. De VS kondigde aan wanneer de experimenteerregeling van kracht zou worden, dat ze Nederlandse (KLM) vluchten zouden gaan ‘registreren’. De KLM zou dan voortaan iedere vlucht vooraf aan de autoriteiten van de VS moeten aanmelden. Wanneer vervolgens de formele procedure via de EU ook tot daadwerkelijke krimp zou leiden dreigde de VS met daadwerkelijke repercussies ten opzichte van de Nederlandse maatschappijen (vooral de KLM).

De reactie van de verantwoordelijke minister leek daarom vooral om de KLM te beschermen tegen een zekere administratieve last op de korte termijn. Vliegtuigen moeten zich immers altijd melden wanneer ze het luchtruim van een ander land betreden en de lijnvluchten van een maatschappij als KLM staan ruim van tevoren vast zodat de maatregel van de VS in eerste instantie geen daadwerkelijke betekenis heeft. Deze is vooral bedoeld als dreiging van verdere stappen mocht er iets gebeuren dat de VS niet aanstaat.

Na de haastige verlening van de natuurvergunning was dit een tweede slag in het gezicht van iedereen die met overlast van Schiphol te maken heeft.

Het college reageerde direct op de dag zelf met het uitsturen van een brief richting het kabinet dat deze actie niet gewaardeerd werd. Maar de gemeenteraad voelde dat het ook uit eigen naam een verklaring moest laten doen uitgaan om te benadrukken hoe zeer deze beslissing in alle gelederen van Aalsmeer gevoeld wordt.

Opnieuw was het niet moeilijk om met algemene stemmen een motie aan te nemen die de verontwaardiging van de gemeenteraad verwoordde. Hiermee kwam de gemeenteraad in een bijzondere positie waarbij ze binnen een week twee keer een afkeurende motie richting het kabinet stuurde.

Er wordt nogal eens kritisch of zelfs lachend gereageerd op dit soort moties en handelingen van de gemeente Aalsmeer. Het heeft hoegenaamd geen effect wanneer het bekende keffertje ten zuidoosten van Schiphol zijn gebruikelijke geblaf weer eens laat horen.

Er wordt dan wel vergeten dat de gemeente met dit soort handelingen de gevoelens van veel inwoners vertegenwoordigt. Inwoners die teleurgesteld zouden zijn wanneer de gemeente in dit soort gevallen niet van zich zou laten horen. Ook dit is een taak van ‘de politiek’.

Ook is het van belang om een zeker consistent gedrag te laten zien ten opzichte van de overlastgever. Niet alleen om hun gedrag in te perken, maar ook omdat consistent bezwaar uiteindelijk juridisch gewicht zou kunnen krijgen mocht er ooit wel een rechtszaak van de gemeente tegen een van de overlastgevers gevoerd gaan worden.

En hoe je ook in de bredere discussie staat; de manier waarop dit gegaan is heeft weer alle kenmerken van ‘Schiphollen’ en ‘geSchiphold worden’.

Binnen een korte termijn worden zaken die een lang proces voor elkaar gekregen leken in een klap teniet gedaan / geneutraliseerd; een opdracht van de kamer wordt door de betreffende minister genegeerd (de controversieel-verklaring van de te verlenen natuurvergunning) en een alternatieve optie, die de overlast zou kunnen beperken, wordt in een klap overboord gegooid (het opschorten van de experimenteerregeling).

Beiden regelingen zouden hebben geleid tot een eerste stap in het terugdringen van de overlast van Schiphol ten opzichte van de omgeving.

We geven elders op deze site nog een verdere uitleg over het verlenen van de natuurvergunning en het opschorten van de experimenteerregeling.

…en toen ontstond er op de raadsvergadering van 16 november tijdens het vragenkwartier toch nog even een woordenwisseling over of de gemeenteraad (of dan in ieder geval een paar partijen) verkeerd was ingelicht over de mogelijkheid in beroep te gaan. Waardoor er opnieuw een juridische discussie ontstond tussen niet-juristen.

De portefeuillehouder verwees een paar keer expliciet naar de verklaring die D66 eerder had ingebracht – Aalsmeer is in dit specifieke geval geen belanghebbende en zou dus nooit bij de rechter in beroep hebben kunnen gaan.

Maar dat ontmoedigde enkele anderen niet om de discussie te laten gaan over of het in het algemeen mogelijk is om in beroep te gaan. En na afloop leek nog steeds niet iedereen overtuigd. Tsja…