Natuur, stikstof, boeren en vissers: Samenwerken aan een oplossing die recht doet aan iedereen

Ook op Texel zijn uitdagingen met stikstof. In de Natura 2000 gebieden in de duinen is de hoeveelheid stikstof die neerslaat volgens het RIVM hoger dan toegestaan. Daarom moeten boeren en vissers de stikstofuitstoot van de Rijksoverheid verminderen, waardoor problemen voor deze sectoren ontstaan. Vanuit D66 willen we dit helpen oplossen. Het afgelopen jaar heeft de landelijke D66 focusgroep stikstof, onder voorzitterschap van de Texelse D66’er prof. Han Lindeboom, een rapport geschreven getiteld “Hoe komen we uit de stikstofimpasse in Nederland? Herberekening van concentraties, maatwerk op de vierkante kilometer voor landbouw en natuur en oplossingen voor de korte en langere termijn”.

In dit rapport staan vier aanbevelingen: 

  • Corrigeer berekeningen RIVM-model, dat geeft stikstofruimte voor de korte termijn.
  • Lever maatwerk op de vierkante kilometer voor landbouw EN natuur.
  • Verander eiwitsamenstelling in voedsel voor dier EN mens.
  • Nederlandse boeren en kennis zijn keihard nodig om voldoende eiwit te produceren.

Met D66-Texel naar een oplossing die recht doet aan iedereen

Nu is het stikstofprobleem uiterst complex en kan alleen middels een integrale en inclusieve lokale aanpak recht worden gedaan aan verschillende aspecten van de stikstofproblematiek, gezonde natuur, voldoende voedsel voor iedereen en een gevarieerd landschap. In de discussie hierover ontstond het idee om op een aantal plaatsen in Nederland een Stikstof-proef-project op te starten om zo veel mogelijk aspecten van de oplossingen uit te proberen en tegelijkertijd de effecten daarvan te meten en goed in kaart te brengen. Als een van de plaatsen voor een proefproject is de keus op Texel gevallen.

Texel als pilot-project

Texel heeft een aantal voordelen. Het is Nederland in het klein met een representatieve agrarische sector en Natura-2000 gebieden. De verschillende aspecten van de stikstofcyclus, ammoniak (NH3) en stikstofoxyden (NOx) uitstoot en resulterende deposities zijn nog relatief simpel bij een duidelijke afbakening aan alle kanten tussen land en zee en een overheersende windrichting WNW. Omdat het een eiland is, is er maar één aanvoerroute voor stikstof bevattende voeders en bemesting (kunstmest en dierlijke mest), het moet relatief makkelijk zijn om de hoeveelheden in kaart te brengen. Er zijn goede contacten met de stakeholders op het eiland en al diverse daarvan hebben aangegeven graag met het proefproject mee te willen doen. De omvang van de proef is afhankelijk van de ambities van de partners waarbij de overheid, beheerders, belangenorganisaties, en natuurorganisaties een belangrijke rol kunnen/zullen spelen. Ook D66 Texel wil zich hiervoor inzetten.

Stikstofdepositie minder op Texel dan RIVM-model

De stikstofproblematiek is complex met NH3 emissies uit de landbouw en NOx emissies uit verbrandingsmotoren, zoals verkeer, scheepvaart en industrie. De uitgestoten stikstof komt vervolgens via droge en natte depositie in Natura-2000 gebieden terecht. Er zijn Kritische Depositie Waarden berekend die in de Natura-2000 gebieden in het Nationale Park Duinen van Texel volgens de RIVM-berekeningen worden overschreden. In het RIVM-model komt er ammoniak uit de Noordzee, maar dat kan niet: de Noordzee is eerder een put dan een bron. Als je het model hiervoor corrigeert hebben wij nauwelijks een probleem op Texel. In het project zullen we hier kritisch naar kijken.

Optimale aanpak voor de agrarische sector

Ook op Texel zal de stikstofuitstoot vanuit de landbouw lager moeten worden. Maar in plaats van een forse reductie van de veestapel willen wij het ook zoeken in maatwerk in veevoer en mestbehandeling per bedrijf. Voorbeelden van maatregelen die bijdragen aan duurzaamheid en een beter inkomen voor de boer, zijn: 

  • Verhogen essentiële aminozuren bij varkens en kippen.
  • Meer bestendig eiwit in rundveevoer.
  • Gebruik bietenloof als veevoer.
  • Bio-raffinage van gras en ander plantenloof.
  • Strippen van ammoniak uit mest.
  • Aanzuren van mest.
  • Gescheiden opvangen van pies en poep.

In dit pilot-project willen we verder aandacht geven aan: Kringloop landbouw, regeneratieve landbouw, biologische landbouw en veevoeder als middel om stikstof-uitstoot te reduceren.

Optimale aanpak natuur in relatie tot de stikstofproblematiek

Nederlandse natuur is (meestal) niet natuurlijk en vraagt voortdurend om onderhoud. De afgelopen jaren is er daarbij een verschuiving geweest van ecologische natuur (ecosysteem, planten en dieren centraal) naar economische natuur (ten dienste van de recreërende mens en er moet geld mee te verdienen zijn). 
Op Texel is het niet echt anders, maar door te kiezen welke natuur we willen en daar een rationele aanpak bij mogelijk te maken kunnen we hopelijk naar een win-win.
Daarvoor kunnen we:

  • (Gevoelige) natuur op Texel verder in kaart brengen, waar staan de stikstofgevoelige planten op Texel, en waar staat de vegetatie die op overmatige stikstofbelasting duidt.
  • Observaties bij hotspots voor stikstof-depositie (tot 500m benedenwinds van ammoniak-bron, reliëf naast open veld).
  • Omvang en effecten bestuderen en aanpassen van waterniveau, inrichting, begrazing, onderhoud, bemesting, bestrijdingsmiddelen en aanwezigheid van NH3 bronnen binnen 1 kilometer bovenwinds.
  • Voor de waardering van natuur is een sterrensysteem voorgesteld waarvan we de bruikbaarheid op Texel willen uitproberen.

D66 wil bijdragen aan het verder formuleren van duurzame oplossingen op de lange termijn.

Texelse Kustvisserij NOx uitstoot

Op dit moment moet de visserij nieuwe natuurwetvergunningen aanvragen en dreigen deze vergunningen geweigerd te worden door de stikstofuitstoot. Bij correctie van het RIVM-model heeft de uitstoot door de kustvisserij, bijvoorbeeld garnalenvisserij, geen significant effect op Texelse Natura-2000 gebieden. In de pilot willen we bruikbare oplossingen voor een duurzame visserij ontwikkelen.

Han Lindeboom

Meer weten waarom agrariërs positief waren over stikstof-pilot op Texel? Lees hier over de proef.

Dit bericht is ook te vinden op de website van de Texelse Courant:
https://www.texelsecourant.nl/nieuws/politiek/270634/natuur-stikstof-boeren-en-vissers

Han Lindeboom - Beeld: Evalien Weterings