Eerlijk delen in een schoon land

Gesproken woord geldt.

Kort na het overlijden van Els Borst, in juni 2015, werd het Els Borst Netwerk opgericht. Sindsdien heeft het netwerk een belangrijke bijdrage geleverd aan de strijd voor gelijkwaardigheid tussen vrouwen en mannen.

In de geest van Els Borst bevechten jullie iedere dag vol passie en overtuiging een wereld waarin iedereen zijn of haar mogelijkheden ten volste kan benutten.

Daarmee zijn jullie niet alleen binnen D66, maar ook buiten de partij, in de hele samenleving, van grote waarde.
Jullie weten als geen ander hoe belangrijk het is dat vrouwen plek hebben aan tafel. Ik kan het niet mooier verwoorden dan jullie naamgever: ‘De politiek is te belangrijk om alleen aan mannen over te laten.’

Het thema van deze netwerkdag is ‘ecofeminisme’.
Met dat thema in gedachte zou ik de gevleugelde uitspraak van Els Borst willen parafraseren: ‘Het klimaat is te belangrijk om alleen aan mannen over te laten.’

Wij zijn de eerste generatie die op grote schaal te maken heeft met de gevolgen van klimaatverandering. We zien steeds vaker extreme weersomstandigheden. Hittegolven, overstromingen, hevige stormen.
De gevolgen van klimaatverandering grijpen nu al in op de levens van miljoenen mensen. En vrouwen worden hard geraakt. Een simpel voorbeeld: in veel ontwikkelingslanden is het traditioneel de taak voor vrouwen om water te halen. Maar als het door klimaatverandering steeds vaker en langer droog is, duurt dat langer en wordt het moeilijker.

Wereldwijd is 80% van de mensen die huis en haard verliezen door klimaatverandering, een vrouw. Deze vrouwen zijn kwetsbaar en lopen vaker het risico om hun inkomen te verliezen, of misbruikt te worden.

Het is misschien minder zichtbaar, maar ook in ons eigen Nederland speelt dit probleem. Vrouwen huren vaker een huis, waardoor ze vaker afhankelijk zijn van anderen voor het verduurzamen van hun huis. Ook worden vrouwen vaker getroffen door energiearmoede, wat investeren in verduurzaming en een lagere energierekening onhaalbaar maakt.

Vrouwen worden dus hard geraakt door klimaatverandering, tegelijkertijd zetten vrouwen zich overal ter wereld in om onderdeel te zijn van de oplossing.

In Nigeria zijn het vrouwen die hard werken aan het herstel van de mangroves in de Niger Delta, die dreigen te verdwijnen door olielekken en overheersende moeraspalmen.
In Indonesië zijn het vrouwen die het land doorreizen om mensen bewust te maken van klimaatverandering en klimaatbestendige planten en bomen uit te delen.

In Brazilië zijn het inheemse vrouwen die strijden voor de bescherming van het amazonewoud, de longen van onze aarde.
En vrouwen kiezen ook vaak het podium. Gretha Thunberg, met haar terechte roep om ‘action, action, action’.

Of Ayakha Melithafa, een jonge zwarte boerendochter uit Zuid-Afrika, die ziet dat witte boeren waterputten kunnen slaan, terwijl de droogte bij arme zwarte boeren de gewassen laat verpieteren.
Ook hier in Nederland staan vrouwen op in de strijd tegen klimaatverandering. Ik denk dan aan Hannah Prins, door wie ik niet zelden streng maar rechtvaardig wordt toegesproken. Ik denk aan Faisa Oulahsen, die naast haar strijd voor een schonere industrie ook strijdt voor klimaatactie op Bonaire. Ik denk aan Marjan Minnesma, jullie hebben haar vanochtend gehoord, die met haar stichting Urgenda de moedige en noodzakelijke rechtszaak tegen de staat heeft gevoerd om snellere klimaatactie af te dwingen.

Ik denk ook aan onze eigen Sigrid Kaag. Onder haar leiding werd D66 24 zetels groot, en boksten we een regeerakkoord vol klimaatactie voor elkaar waarmee we Nederland definitief in de groene stand hebben gezet.

Het is nog niet overal hosanna, daar moet ik eerlijk in zijn. In de kleine twee jaar dat ik nu minister ben, is me wel duidelijk geworden dat de energiewereld een behoorlijke mannenwereld is. Misschien wel een fossiele mannenwereld… In de klimaatberoepen is maar 22% vrouw, ook in technische opleidingen zijn vrouwen flink ondervertegenwoordigd.

Dat kan en moet beter!

Als het gaat om de klimaataanpak hebben we als land de knop omgezet, maar er is nog altijd een wereld te winnen. Want uitbuiting van de planeet gaat hand in hand met uitbuiting van de mens. Daarom gaat klimaatactie ook over het terugdringen van ongelijkheid in de samenleving.

We zijn bezig met de grootste verbouwing in de geschiedenis van ons land. Die verbouwing is alleen succesvol als iedereen mee kan komen. Zoals de verkiezingsposter uit 1972 met daarop Hans van Mierlo zei: ‘eerlijk delen in een schoon land’.

Dat betekent voor mij dat de grootste vervuilers ook de grootste inspanning moeten gaan leveren om te vergroenen.
Dat we verhuurders verplichten om sneller te verduurzamen en mensen met een eigen huis met subsidies helpen om het zelf te doen.
Ik kijk ook naar fossiele subsidies. Die moeten we afschaffen. Over de noodzaak daarvan bestaat voor onze partij geen twijfel. Ik wil op een verstandige manier, maar met de internationale daadkracht en snelheid die nodig is, afscheid nemen van die subsidies.

Vervuilers gaan dan meer betalen. We moeten ook eerlijk zijn: sommige dingen worden daardoor duurder. Daarom doen we in ons verkiezingsprogramma een nieuw voorstel. D66 wil dat we de opbrengsten terug laten vloeien naar de samenleving. Een klimaatbonus van, om te beginnen, 250 euro per jaar voor elke Nederlander. Een bonus die je niet hoeft aan te vragen, maar automatisch krijgt. Iedereen.

Zo zetten we weer een grote stap naar een schone en leefbare aarde én maken we de omslag voor heel veel Nederlanders een beetje beter te dragen. In Oostenrijk en Canada is de klimaatbonus al succesvol ingevoerd. Laten wij het ook doen.

Partijen als de VVD vinden dit soort maatregelen misschien moeilijk en spannend. Sterker nog: ze staan open voor samenwerking met een partij die de klimaatcrisis ontkent.

Maar als de kiezer ons het vertrouwen geeft, gaan we het tóch doen.
Eerlijk delen, in een schoon land.

Ik heb zin om in de komende verkiezingscampagne te gaan vechten voor stevig én eerlijk klimaatbeleid. Ook voor al die meisjes en vrouwen die zo hard worden geraakt door de gevolgen van klimaatverandering.

Daarvoor put ik inspiratie uit de onvermoeibare inzet van vrouwen als Sigrid, Greta , Hannah, Faisa, Marjan en Ayakha.

Dank jullie wel.