Debat over klimaatadaptatie: “We houden Den Haag alleen leefbaar door grote ambities te hebben”

Al weken staan de bloesembomen in bloei. Het is het zoveelste teken dat ons klimaat veranderd. Nou is die bloesem natuurlijk heel mooi, maar het veranderende klimaat heeft vooral slechte kanten.
 
Het regent harder…
Als het regent, regent het harder dan de grond aankan. Het valt mij op als ik door de stad fiets na een regenbui dat er meer dan vroeger flinke plassen op straat liggen. En dan hoeft dat echt geen heftige hoosbui te zijn. Onze grond kan de wisseling van droog naar nat nauwelijks aan. 
 
… en is heter
En als het warm is, dan is het eerder en langer echt heet. En in versteende delen van de stad, ik heb het vaak genoeg meegemaakt, raak je de hitte nauwelijks meer kwijt. Mensen slapen slechter, ik zie dat ook bij mijn eigen dochtertje. En zeker voor ouderen en mensen met medische problemen kan die hitte funest zijn. En het tragische hierin is ook: het zijn vaak de meest kwetsbare wijken met de meest kwetsbare mensen waar hittestress het hardste toeslaat.
 
Hittestress en wateroverlast
Klimaatadaptatie klinkt heel abstract. Maar daar hebben we het dus vandaag over: 1) Hittestress. Hoe zorgen we ervoor dat onze stad niet te heet wordt? 2) En overlast van grondwater. Hoe zorgen we ervoor dat we niet tot onze enkels in het water staan na een flinke hoosbui?
In feite zijn hittestress en overlast van grondwater dit dus twee kanten van dezelfde medaille. En het mooie is dat er voor beide problemen eenzelfde oplossing is: méér groen, radicaal meer groen.
 
Het ene probleem is de oplossing voor de ander
En tegelijkertijd is het ene probleem de oplossing voor het andere probleem. Want als het lukt om dat overtollige water waardoor grondwateroverlast ontstaat, vast te houden, kunnen we dat gebruiken om de hittestress in de warme maanden tegen te gaan. En dat gaat dus het makkelijkst met meer groen. Daarom wil ik de 3-30-300 regel hier graag benoemen. Want met in iedere straat 3 bomen, 30% van een buurt in de schaduw en voor iedereen op 300 meter afstand een parkje. 

Hoe staat het eigenlijk met het streven om aan deze regel te voldoen? Hebben we al inzichtelijk welke delen van Den Haag hieraan voldoen en welke niet?
 
Haags Deltaplan
Maar voorzitter, alleen meer groen, zal het probleem niet helemaal kunnen oplossen. Want in lange periodes van droogte wanneer er veel hittestress is, hebben de bomen juist extra water nodig. Er is ook meer behoefte aan plekken voor waterberging. We moeten daarom zo veel mogelijk grachten weer opengooien. En ook moeten we bij werkzaamheden zorgen voor waterbergingsplekken onder de openbare ruimte. Wat dat betreft was ik enigszins teleurgesteld in de afdoening van de motie van GL. Want als je kijkt naar de problemen met grondwater in de stad, dan ben ik bang dat we serieuzere oplossingen moeten bieden. Waarom geen systeem van grootschalige ondergrondse waterbergingen die met een slim systeem op elkaar zijn aangesloten en die de overtollige regenval in de natte maanden kan opvangen zodat dat in de zomer kan worden gebruikt om het groen van water te voorzien en verkoeling in de warme periode te zorgen. Tegelijkertijd kan dat systeem in de zomer ook helpen om hevige regenbuien na lange droge periodes op te vangen. Een dergelijk systeem is echter niet binnen een paar jaar gerealiseerd. Dat vergt echt een lange adem, misschien zelfs wel een zeer lange adem. Waarom durven we daarbij niet een verre stip de horizon te benoemen, zoals 2050 of misschien zelfs 2100? Vroeger durfden samenlevingen het wel aan om dergelijke projecten te starten, waarom nu niet meer? Onze grote klimaatproblemen vergen immers grote oplossingen. Hoog tijd voor een watermasterplan! (Of als alternatieve namen: Haags Deltaplan, stadsdeltaplan)
 
Betere monitoring 
Dan moet je echter wel goed inzichtelijk hebben hoe groot de problemen precies zijn. Want als ik stukken achter de voortgangsbrief lees, zie ik dat er gebruik wordt gemaakt van de bestaande klimaateffectkaarten. Maar hoe recent zijn die? Want als ik kijk naar de datum van de brief, september en ik denk aan het weer sinds die brief is verstuurd, krijg ik het gevoel dat het sindsdien bijna continu heeft geregend. Ik zei het al, wanneer ik door de stad fiets, valt het mij ook op dat er steeds sneller, meer en grotere plassen op het wegdek staan. De “sponswerking” van de stad waarover in de stukken wordt gesproken, lijkt regelmatig aan de max te zitten. Ook een spons kan immers maar een beperkte hoeveelheid water opvangen. Gaat deze tendens zich voortzetten dan is er wel meer haast geboden met het nemen van maatregelen. Wordt dit momenteel gemonitord en zo niet, is het college bereid dit te laten monitoren de komende jaren? Dit zouden we dan als input kunnen gebruiken om een plan voor de slimme waterbergingslocaties. 
  
De stukken die we vandaag bespreken, zijn eigenlijk een voortgang, maar in het coalitieakkoord wordt ook gesproken over een Hittestressplan en een actieprogramma klimaatadaptatie. Zijn dit verschillende stukken of wordt daarmee hetzelfde bedoeld? En kunnen we het actieprogramma klimaatadaptatie nog steeds in Q2 van dit jaar verwachten, zoals werd geantwoord op technische vragen die ik bij de begroting heb gesteld?
 
Eigenlijk is het daarom ook jammer dat we nu deze stukken bespreken, want als het actieplan er al aan zit te komen, zijn we dus eigenlijk te laat om nog input mee te geven en hadden we net zo goed op dat stuk kunnen wachten. 
 
Doe meer met regenwater
En in dat stuk verwacht D66 concrete voorstellen over hoe we het regenwater beter kunnen vasthouden om dat in de zomer voor verkoeling te gebruiken. Daarom is het goed dat de subsidieregeling voor klimaatadaptieve maatregelen is uitgebreid, maar waarom niet naar de hele stad en waarom niet actiever? Waarom niet de wijken waar het het meest nodig is, ingaan en met toestemming van de bewoners die dingen gewoon aansluiten?
 
Meer groen, meer waterberging
Meer groen, meer waterberging. Het is dé manier om de klimaatverandering waar we nu al mee te maken hebben, het hoofd kunnen bieden. We moeten daarnaast goed monitoren hoe hard die verandering gaat en niet schromen om grote, lange termijn ambities te hebben. Alleen dan voorkomen we dat al die hitte en al die wateroverlast onze stad langzamerhand steeds minder leefbaar maken.