Verslag 21 mei – ons eten en onze omgeving van Haarlemmermeer tot Europa

Op 21 mei organiseerden D66 en GroenLinks-PvdA Haarlemmermeer een debat over landbouw en natuurbeleid in Europa. Door de inbreng van wetenschap, praktijk, politiek en de inwoners in de zaal, werd het een mooie en vooral leerzame avond.

Deelnemers D66/GL-PvdA EU debat natuur en landbouw Beeld: Jorien Mosman

Inchecken; Europa wat betekent dat eigenlijk voor ons

Voor de één blijkt Europa een vanzelfsprekendheid en daarmee eigenlijk ‘niks’, voor de ander staat Europa voor gedeelde waarden.  Een derde roept op om Europa juist serieuzer te nemen, omdat daar juist zo veel te winnen valt.
 
Op de vraag wat men zou willen bereiken of veranderen in Europa klinkt; veel meer aandacht voor veiligheid en klimaat, bescherming van onze democratische waarden en het verbieden van stunten met voedselprijzen in de supermarkt.

Het landbouw en natuurbeleid tot nu toe

Gerry Alons, universitair hoofddocent internationale betrekkingen aan de Radboud Universiteit Nijmegen, nam ons vervolgens mee door de geschiedenis van ons landbouw- en natuurbeleid. Waar we eerst inzette op vaste prijzen voor producten, dat voedselzekerheid en bestaanszekerheid van de boer moest garanderen wordt nu ingezet op inkomenssteun. Steun die steeds meer gekoppeld wordt aan voorwaarden en te behalen doelen. Daarnaast wordt via de Green Deal ingezet op behalen van klimaatdoelen. Deze zouden in lijn moeten zijn met de landbouwdoelen, maar dat wordt niet altijd zo ervaren.  Ze eindigde haar presentatie met vier mogelijke toekomstscenario’s.

De weerbarstige praktijk

Akkerbouwer Jan Ham nam het stokje over en vertelde over de gevolgen van het beleid voor de praktijk. Zo krijg je nu heel veel bonuspunten voor het telen van stikstofvasthoudende gewassen als erwtjes en bonen. Hak is er blij mee, die krijgt nu veel aanbod voor weinig. Maar of onze natuurdoelen er ook echt wat mee opschieten dat is nog maar de vraag. Hij pleitte voor een gedegen transitie programma, waarbij boeren geholpen worden via onafhankelijke kennisknooppunten gewoon aan de eigen keukentafel. Met het beantwoorden van vragen als ‘wat wil ik nu echt’ en ‘wat vraagt de omgeving van mij’.

Het antwoord van de politiek

Ian Hendriks van Volt vroeg aan de aanwezige boeren welk scenario van Gerry hun voorkeur had. In zijn ogen zijn subsidies bedoeld om transities te ondersteunen en dus altijd tijdelijk. Als ze permanent nodig blijken te zijn, dan klopt er iets niet in het systeem. Dan moeten we het gewoon gaan benaderen als wat het ook kan zijn, namelijk het vergoeden van diensten. De onafhankelijke kennisknooppunten van Jan, ziet hij het liefst ook uitgebreid naar Europa.
 
Arjan Tolkamp Europees kandidaat van het CDA, nu nog Provinciaal Statenlid in Gelderland, zou graag meer op doelen willen sturen. Hij ziet ook dat veel goedbedoeld natuurbeleid te star wordt uitgevoerd, waardoor je juist je doel voorbij kan schieten. Hij ziet dat veel van het geld uit de EU helemaal verkeerd terecht komt, namelijk bij de adviserende laag. Er zijn in zijn ogen nog veel mogelijkheden bij de rol van banken en supermarkten.
 
Laura Bromet, tweede kamerlid van GroenLinks-PvdA, vertelde openhartig dat ze best graag wat minder star zou willen zijn als het over natuuropgaven gaat, maar bang is om daarmee de deur open te zetten naar algehele versoepelingen in plaats van naar maatwerk. Ze vindt het net als Arjan jammer dat natuur en landbouw twee gescheiden werelden lijken te zijn, terwijl de boeren in Nederland zo’n grote rol spelen en gespeeld hebben bij het tot stand komen van onze natuurcultuur. Ze pleit dan ook voor een betere samenwerking tussen deze werelden.
 
Raquel García Hermida- van der Walle, Europees kandidaat van D66, vindt op doelen sturen oké, zolang het integraal gebeurd. Dit om te voorkomen dat je op stikstof of CO2 fantastische resultaten haalt, maar daarmee op biodiversiteitdoelen volledig de mist in gaat. De veestapel ziet zij, vanuit onze planetaire grenzen en dierenwelzijn, graag krimpen. Maar dat gaat in haar scenario gepaard met minimaal hetzelfde aantal boeren en bedrijven. Net als Ian van Volt is zij voor een echt democratisch Europa, waar het parlement dezelfde rechten krijgt als de tweede kamer in Nederland en het vetorecht wordt opgeheven.
 
Transitiefonds
Vanuit de zaal kwam de vraag waar het transitiefonds is gebleven. Laura Bromet moest daar enigszins cynisch op antwoorden dat die in het nieuwe hoofdlijnenakkoord van PVV/NSC/BBB/VVD is gesneuveld en wordt ingezet om de komst van kerncentrales te financieren. Vanuit de boeren kwam de opmerking of zo’n transitiefonds niet beter terecht kan komen bij de boeren die juist blijven en de transitie moeten gaan waarmaken in plaats van bij de stoppende boeren.

Stem op 6 juni!

Met deze hoofdpunten vrees ik dat ik de diversiteit en kwaliteit van het debat tekort doe. Het was misschien wel eerder één groot keukentafelgesprek, waar over en weer naar elkaar werd geluisterd, mooie mogelijkheden en ideeën werden geopperd en veel werd geleerd.
 
Er blijkt dus nog veel te winnen en te bereiken op dit onderwerp. Des te belangrijker om 6 juni ook jouw stem hierin te laten horen.