Joris Backer over rechtsstaat, democratie en grondrechten in de Europese Unie

Sinds het Verdrag van Maastricht kent de EU niet alleen nationale burgers, maar ook rechtstreekse Unieburgers. D66 vindt het van groot belang dat we deze Unieburgers niet in de kou laten staan wanneer nationale regeringen grondrechten inperken en de rechterlijke macht proberen te ontmantelen, zoals in Polen en Hongarije. “Als hier een autocratisch regime zou ontstaan, zou ik hopen dat de Europese Unie als hoeder van de rechtsstaat zich met ons zou bemoeien. Dat is het idee van wederzijdse afhankelijkheid in de Europese Unie waar we zelf voor gekozen hebben.”

Het rechtsstaatmechanisme is een van de instrumenten in de gereedschapskist van de Europese Unie, geïnitieerd door D66 Europarlementariër Sophie in ’t Veld. Een zwakke rechtsstaat is niet alleen politiek en moreel onwenselijk, maar bedreigt ook de Europese interne markt en de besteding van gemeenschappelijk Europees geld. Regimes die de rechtsstaat ondermijnen in Polen en Hongarije kunnen nog steeds rekenen op Europese fondsen. D66 pleit daarom voor sterke EU-instrumenten om de rechtsstaat in lidstaten te beschermen, ook nadat een land is toegetreden. Volgens senator Backer staat de democratische rechtsorde immers nooit stil, maar blijft die zich altijd ontwikkelen.

In een wereld met autocratische grootmachten en waarin de Verenigde Staten langs de democratische afgrond scheerden met Donald Trump, moet de democratische Europese Unie “een speler zijn in plaats van een speelveld”, volgens het coalitieakkoord. D66 is ervan overtuigd dat thema’s als klimaat, digitalisering en migratie per definitie grensoverschrijdend zijn. Daarvoor is meer (Europese) wetgeving, bestuur en rechtspraak nodig. Een van de grootste opgaven is het verzoenen van de burger met die opschaling. Volgens Senator Backer biedt dit zowel Nederland als de EU-toekomstperspectief: ‘‘Opschalen is geen verlies van invloed, maar juist het terugwinnen van zeggenschap.’’