Forse kritiek op college, kadernota in prullenbak

De kadernota, waarin de hoofdlijnen voor het beleid van 2026 worden vastgesteld, moet opnieuw worden gemaakt. De voltallige gemeenteraad stemde in met een voorstel van de oppositie (GroenLinks, PvdA, VrijeLijst, CDA en D66) om tegen deze kadernota te stemmen. Nu gaan gemeenteraad en college gezamenlijk aan de slag met een kadernota, waarin wél de eerder vastgestelde plannen van de gemeenteraad zijn opgenomen.

Voorzitter,
Door onvermogen en verkeerde keuzes in Den Haag houdt de crisis op de woningmarkt aan, is er nog geen oplossing voor het stikstofprobleem en komt de sociale cohesie in ons land steeds verder onder druk. Tot overmaat van ramp is ook het gemeentefonds verder afgeknepen, waardoor gemeenten zich geconfronteerd zien met een enorme bezuinigingsopgave. Dat geldt ook voor Castricum. De begroting die in november met pijn en moeite tot stand kwam, gaf al blijk van een fikse verschraling en de thans voorliggende kadernota 2026 laat een volgend pakket aan ombuigingsvoorstellen zien. Barre tijden! Castricum is wat dat betreft geen uitzondering …. Toch durf ik wel te stellen dat wanneer je naar het doorlopen proces kijkt, Castricum wel degelijk een uitzondering vormt.

Parallelle werelden
In Castricum is er, als het gaat over de financiële koersbepaling, al geruime tijd sprake van twee parallelle werelden. Aan de ene kant is daar het college van B&W dat een volstrekt eigen koers vaart, niet geplaagd door enige neiging tot maatschappelijke afstemming of politiek-bestuurlijk overleg. Het resulterende product, in dit geval de kadernota 2026, is een samenraapsel van maatregelen weliswaar leidend tot de getalsmatig gewenste uitkomst. Maar er ligt geen duidelijke visie onder. En van maatschappelijk draagvlak is al in het geheel geen sprake. Aan de andere kant is daar de raad, waar, ondanks de grote politieke verschillen tussen fracties, een minutieus proces is doorlopen om te komen tot een samenhangend en voor velen aanvaardbaar pakket aan ombuigingen. Via moties, amendementen en zelfs een initiatiefvoorstel duwde de raad het college telkens weer in het spoor van samenwerking en balans. Dit proces is toch wel tekenend voor de gang van zaken in Castricum. Wat onze fractie betreft, mag het college zich dit gebrek aan regie ernstig aanrekenen.

Sociaal-maatschappelijke effecten
Voor de fractie van D66 geldt dat wij mede door het goede samenwerkingsproces bereid zijn geweest tot concessies die nodig waren om tot afspraken te komen, ook al strookt niet alles met onze visie. Als het om ombuigingen gaat, wilden wij in ieder geval de inkomsten via de OZB veel steviger verhogen en als het om platte bezuinigingen gaat, hebben wij de insteek om te kijken naar de sociaal-maatschappelijke effecten van die bezuinigingen: zo hebben wij liever een berm waar het gras twee kontjes hoog staat of een lantaarnpaal die een uurtje later aanfloept dan een Castricums kind met een beperking dat een dag niet naar z’n speciale onderwijsinstelling kan vanwege het ontbreken van vervoer.

Leefbaarheid
‘Cultuur’ is voor ons geen ordinaire kostenpost. De voorgestelde bezuinigingen van het college raken het verenigingsleven en de cultuur hard. D66 benadrukt dat het verenigingsleven, sport en cultuur de onmisbare levensaders van onze gemeenschap zijn, belangrijk voor het behoud van leefbaarheid. Ze dragen bij aan sociale cohesie, bieden kansen voor persoonlijke ontwikkeling en verrijken het dagelijks leven van jong en oud. Of het nu gaat om sportclubs, muziekverenigingen, toneelgezelschappen of lokale evenementen, deze actoren en initiatieven vormen het sociale cement in onze gemeente. Ze zorgen voor ontmoetingsplekken, leren jongeren samenwerken en bieden ouderen de mogelijkheid actief en betrokken te blijven.

Reductie aardgas-gebruik
Ook ‘klimaat’ is geen ordinaire kostenpost, maar van levensbelang voor de generaties na ons. De energietransitie is voor onze fractie geen kwestie van dwang, maar van doen. D66 kiest bij de overgang van gas naar elektriciteit bewust voor de lijn: draagvlak, uitvoerbaarheid en betaalbaarheid – daarna pas de zware instrumenten. Veel inwoners zijn al zelf in beweging gekomen, aangespoord door hoge gasprijzen, subsidiemogelijkheden en het besef dat verduurzaming op termijn zorgt voor lagere lasten. Maar dan moet het wél voor iedereen haalbaar zijn. Daarom moeten we, naar onze overtuiging, toegankelijke regelingen bieden, zoals renteloze leningen of extra ondersteuning bij isolatie en de aanschaf van hybride warmtepompen. Want alleen als het aantrekkelijk én betaalbaar is, komt de transitie echt op gang. Hiervoor zouden, wat ons betreft, de Eneco-gelden ingezet kunnen worden.

Huisvesting statushouders
Voorzitter, een ander onderwerp dat in Castricum – helaas – nog steeds de gemoederen bezig houdt, is de zeer slechte tijdelijke huisvesting van statushouders op verschillende locaties. De situatie die in negatieve zin de kroon spant is het project Stetweg. In weerwil van de opstelling van D66 – de enige fractie die van meet af aan de situatie doorzag en tegen stemde – zijn aan Castricum toegewezen statushouders gehuisvest in inpandige containers in een voormalige tractor-showroom. Maatvoering, ventilatie, daglichttoetreding, privacy, toekomstperspectief …. Overal is wat op aan te merken en dat in een situatie tussen tankstation en spoorlijn. Om je voor te schamen! Castricum kwam hierdoor landelijk zeer negatief in het nieuws en de contactlijn met de bewoners is inmiddels volkomen gejuridificeerd. Dan de Oosterzijweg in Limmen. Deze locatie is er al sinds 2017: de kamers zijn piepklein en de omstandigheden abominabel, zelfs ‘ziekmakend’. D66 staat voor de lijn om deze locaties zo snel als mogelijk geheel te ontmantelen. Wij vragen de nieuwe portefeuillehouder de handen uit de mouwen te steken en met spoed aanvaardbare alternatieven te ontwikkelen en toekomstperspectief te bieden voor de bewoners. Wij gaan die stappen positief-kritisch volgen.

Sociale huurwoningen
Natuurlijk ligt het echte antwoord in de productie van veel meer sociale huurwoningen, maar dat is zo makkelijk nog niet. Zeker niet op korte termijn. Toch zouden gerichte inspanningen van het college kunnen helpen. Zo zouden wij bijvoorbeeld graag zien dat in projecten als Kaptein Kaas en Duinstruweel de complexen met sociale huurwoningen als éérste worden gerealiseerd in plaats van als sluitstuk van de bouwactiviteiten, zoals de ontwikkelaars steevast verkiezen. Ook de inzet van de zogenaamde ‘egalisatie-reserve’ zou kunnen helpen om de realisatie van sociale huurwoningen te bevorderen.

Kadernota
Voorzitter, ik kom tot slot nog terug op de kadernota. Met het eerder genoemde unaniem aangenomen initiatiefvoorstel was de begroting voor 2026 voor tachtig procent sluitend. Het restant van de opgave zou op een later moment worden ingevuld als ook de meicirculaire en zelfs de septembercirculaire bekend zouden zijn en als er mogelijk meer geld vanuit het rijk naar het gemeentefonds zou komen. Alle fracties hebben daar ‘ja’ tegen gezegd. Wat schetste onze verbazing bij het bestuderen van de aangeboden kadernota: belangrijke onderdelen van het initiatiefvoorstel blijken helemaal niet verwerkt! Te bizar voor woorden! Tja, en dan komt er op het laatste moment – gisterenmiddag om één minuut voor vier – een brief van het college waarmee de facto de voorliggende kadernota naar de prullenbak wordt verwezen. En dat terwijl de raadsfracties en actoren in de samenleving al weken bezig zijn om de stukken zorgvuldig te analyseren en zich voor te bereiden op deze Algemene Beschouwingen. Voorzitter, voor onze fractie verandert de brief niets aan de grote ontevredenheid over de kadernota en het doorlopen proces. Sterker nog: een betere illustratie van het gebrek aan regie van de zijde van college is haast niet denkbaar.

Fractie D66
Harold Ebels / Mariska El Ouni / Ivor Balke / Jamie Shalders / Divera Borsboom