Podcast Appèl

Onze democratie heeft méér conflict nodig. Dat stelt politicoloog Tom van der Meer in zijn nieuwe boek Waardenloze politiek. Hierin beschrijft hij hoe een gebrek aan ideologisch, waardengedreven conflict bij politieke middenpartijen – zoals D66 – heeft geleid tot fors zetelverlies. Door technocratische no-nonsensepolitiek zijn deze partijen ‘richtingloos en inwisselbaar geworden’, een ‘eenheidsworst’ zelfs. Geen wonder dat de kiezer vluchtte naar partijen op de flanken, zoals de PVV, schrijft Van der Meer.
 
In deze aflevering van Appèl gaan we met Tom van der Meer dieper in op het ontstaan van de huidige ‘waardenloze politiek’ bij de middenpartijen, en bespreken we wat er nodig is om het ideologische conflict weer terug te brengen in de politieke arena.

Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

Over een paar dagen mogen we naar de stembus voor de Europese verkiezingen. In de campagnes van de verschillende partijen gaat het veel over veiligheid, klimaat en migratie en het belang of juist de bedreiging van Europa op deze beleidsterreinen. Maar hoe zit het eigenlijk met onze meer emotionele band met Europa? Hoe denken Nederlanders over Europa en de EU? En bestaat er zoiets als een Europese identiteit; voelen we ons naast Nederlander ook expliciet Europeaan?
 
Hierover praten we in deze podcast met Elske van den Hoogen en Joris Melman. Elske promoveerde dit jaar op een proefschrift over publieke denkbeelden over de Europese Unie. Ze werkt als postdoctoraal onderzoeker aan de UvA en onderzoekt de verkiezingen voor het Europees Parlement, met een focus op electorale integriteit en desinformatie. Joris is postdoctoraal onderzoeker bij Studio Europa Maastricht. Hij promoveerde op de publieke perceptie van de euro en schreef het hoofdstuk over Europese identiteit voor de bundel 14 missies voor Europa van de Van Mierlo Stichting.

Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

Internationale handel kan zorgen voor stijgende werkgelegenheid, investeringen in infrastructuur en een betere levensstandaard. Tegelijkertijd kan handel armoede brengen en de ongelijkheid vergroten, onder meer door oneerlijke concurrentie en protectionisme. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat handel vrijheid, gelijkheid en democratie bevordert?

Daarover praten wij in deze aflevering met Ellen Mangnus en Pim de Zwart. Ontwikkelingsfilosoof Ellen Mangnus promoveerde in de ontwikkelingseconomie en werkt bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken als strateeg en onderzoekscoördinator. Zij schreef het hoofdstuk over eerlijke handel voor het boek 14 missies voor Europa van de Mr. Hans van Mierlo Stichting. Pim de Zwart, universitair hoofddocent in Wageningen, promoveerde op de intercontinentale handel van de Nederlands Oost-Indische Compagnie en de effecten daarvan op de levensstandaarden van mensen in het zuiden van Afrika en Azië.

Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

Levens van mensen zijn verwoest en het kan morgen weer gebeuren’. Dat was de zorgwekkende conclusie van de Parlementaire Enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening. Deze commissie onderzocht waarom de overheid jarenlang faalde in de rechtsbescherming van burgers, met het toeslagenschandaal als een van de meest schrijnende voorbeelden. D66’er Salima Belhaj leidde deze enquêtecommissie tot december afgelopen jaar, toen er door de uitslag van de verkiezingen een einde kwam aan haar Tweede Kamerlidmaatschap. Het grootste deel van het werk was toen echter al gedaan. Daarom blikken we in deze aflevering van Appèl samen met Salima terug op haar voorzitterschap.

Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

De relatie tussen liberalisme en religie is soms gecompliceerd. Zo leidt de vraag of religieuze uitingen bij bijvoorbeeld de politie en boa’s moeten worden toegestaan, regelmatig tot discussie onder sociaal-liberalen. Zowel voor- als tegenstanders beroepen zich daarbij op liberale waarden.

Tijd om de relatie tussen politiek en het liberalisme eens nader te onderzoeken. Hoe verhouden ze zich historisch gezien tot elkaar? Wat heeft religie het liberalisme te bieden, en andersom?
 
Hierover praten we in deze aflevering van Appèl met Sophie van Bijsterveld en Joost Röselaers.

Sophie van Bijsterveld is hoogleraar religie, recht en samenleving aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en onderzoekt hier onder meer de problemen en kansen van religie voor de democratie. Joost Röselaers is predikant en bestuurslid van de Mr. Hans van Mierlo Stichting.

Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

Hebben de bedrijven Tata Steel en Chemours opzettelijk gevaarlijke stoffen in de bodem, lucht of het oppervlaktewater gebracht, met mogelijk gevaar voor de openbare gezondheid? 
Dat onderzoekt het Openbaar Ministerie momenteel. Drijvende kracht achter dit onderzoek is advocaat Bénédicte Ficq, die namens omwonenden aangifte heeft gedaan tegen de CEO’s van Tata Steel en Chemours. Hoewel de rechtsspraak vaker wordt aangegrepen om naleving van milieuwetgeving af te dwingen, is de benadering van Ficq nieuw: zij wil dat het OM een strafzaak begint tegen de leidinggevenden van de bedrijven. 
 
Wat drijft haar om aan te sturen op strafrechtelijke vervolging van de CEO’s? Waarom is de wetgeving niet voldoende om het milieu en de gezondheid van mensen te beschermen? En wat moet de politiek doen?
Hierover praten we in deze aflevering van Appèl, in het kantoor van Ficq & Partners Advocaten in Amsterdam, met Bénédicte Ficq. 


Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

Veertien missies voor Europa. Nieuwe denkers over een vrije, gelijke en democratische toekomst. Zo heet het nieuwste boek van de Mr. Hans Van Mierlo Stichting. In deze bundel presenteren veelal jonge academici vernieuwende oplossingen voor een aantal grote maatschappelijke uitdagingen waar een Europees antwoord op nodig is. Antwoorden die vertrekken vanuit de sociaal-liberale waarden vrijheid, gelijkheid en democratie en waarin de gevolgen voor inwoners van Europa centraal staan. 

In deze aflevering van Appèl zijn twee auteurs van het boek te gast. Nynke Schulp is universitair hoofddocent land use, lifestyle and ecosystem change aan de Vrije Universiteit Amsterdam en schreef een hoofdstuk over landbouw. En Vincent Stuer, werkzaam voor de Renew-fractie in het Europees Parlement, schreef het hoofdstuk over democratisch burgerschap.   

Het boek Veertien missies voor Europa. Nieuwe denkers over een vrije, gelijke en democratische toekomst is hier te bestellen: https://webshop.d66.nl/product/missies-voor-europa/


Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

Op 8 februari 2014 werd oud-D66-minister Els Borst op 81-jarige leeftijd op gewelddadige wijze om het leven gebracht. Rond de tiende sterfdag van Els Borst staat de mr. Hans van Mierlo stichting uitgebreid stil bij de nalatenschap van Els Borst voor D66, de politiek als geheel en de samenleving. Wat kunnen we leren van het leven en werk van deze bijzondere vrouw, de eerste vrouwelijke vicepremier en D66-lijsttrekker, de minister achter zo veel progressieve wetten?

Over de politieke lessen van Els Borst praten we in deze aflevering van Appèl met Pamela Sturhoofd, Jessica van Tijn en Jacob Kohnstamm.  Pamela Sturhoofd en Jessica van Tijn maakten de documentaire De Erfenis van Els Borst. Eerder maakten ze documentaires over onder meer Youp van ‘t Hek, Herman van Veen en verzetsheldin Truus Wijsmuller. Jacob Kohnstamm is oud-Kamerlid voor D66 en was staatssecretaris voor Binnenlandse zaken in het kabinet Paars I, waar ook Els Borst aan deelnam. Net als Borst was hij nauw betrokken bij het wetgevingsproces euthanasie. Later werd hij voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde.  

Lees ook de Ode aan Els Borst van de Mr. Hans van Mierlo Stichting: https://d66.nl/wp-content/uploads/2024/02/OdeAanEls_feb2024.pdf

De documentaire De erfenis van Els Borst is hier te bekijken: https://npo.nl/start/serie/2doc/seizoen-11_1/2doc-de-erfenis-van-els-borst/afspelen



Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

De overheid is de afgelopen decennia steeds meer gaan verwachten van burgers. Maar kunnen mensen deze toegenomen eigen verantwoordelijkheid wel waarmaken? Dat onderzocht de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid in haar meest recente rapport Grip. Het maatschappelijk belang van persoonlijke controle. De conclusie: het hebben van grip op het eigen leven is letterlijk van levensbelang en moet veel meer richtinggevend worden in beleid. De term ‘grip’ kwam ook terug in menig verkiezingsprogramma: politieke partijen beloofden burgers meer grip te geven op tal van terreinen, van wonen tot onderwijs, van migratie tot gezondheid. Maar wat betekent eigenlijk het hebben van ‘grip’? En waarom is dat zo belangrijk? 
 
In deze aflevering van Appèl praten Daniël Schut en Suzanne van den Eynden met twee auteurs van het rapport. Mark Bovens is lid van de WRR en tevens hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit Utrecht. Will Tiemeijer is wetenschappelijk medewerker bij diezelfde WRR en daarnaast bijzonder hoogleraar gedragswetenschappen en beleid aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam.



Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

Een van de terugkerende verklaringen voor de grote winst van de PVV is het lage vertrouwen in en het onvoldoende functioneren van de overheid en onze democratie. De afstand tussen burgers en politiek is te groot, de politiek luistert te weinig naar burgers en toont te weinig daadkracht, zo blijkt uit meerdere onderzoeken. Burgerfora worden steeds populairder als middel om burgers en politiek nader tot elkaar te brengen. Vlak voor de val van het kabinet stemde de Tweede Kamer zelf in met een nationaal burgerforum over klimaat en energie.

In deze eerste aflevering van Appèl van 2024 praten we met twee deskundigen over burgerfora. Politicoloog Lisa van Dijk promoveerde onlangs aan de Katholieke Universiteit Leuven op een onderzoek naar de kansen én risico’s van zogeheten minipublieken, een verzamelterm waar burgerfora onder vallen. Kunnen deze de vertrouwenskloof tussen politiek en burgers dichten? Politicoloog Josje den Ridder doet bij het Sociaal en Cultureel Planbureau onderzoek naar de publieke opinie over democratie en politiek. 

Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

Bedrijven moeten méér bijdragen aan oplossingen voor maatschappelijke problemen zoals de energietransitie, betaalbare zorg of toekomstbestendige huisvesting. Dat vindt de overheid, dat vinden veel bedrijven zelf, maar alle goede bedoelingen leiden nog niet tot voldoende resultaten. Het streven naar winst gaat nog te vaak ten koste van de samenleving en het klimaat, en de manier waarop bedrijven zijn ingericht houdt te weinig rekening met onder meer werknemers, consumenten en de natuur.
In het manifest Van winst naar waarde doen de wetenschappelijke bureaus van D66, GroenLinks en PvdA een aantal concrete aanbevelingen voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Deze moeten volgens de auteurs leiden tot een nieuwe relatie tussen bedrijfsleven en samenleving.
 
Over de analyse van de wetenschappelijke bureaus en hun voorstellen praten we in deze aflevering van Appèl met Martijn Visser, wetenschappelijk medewerker bij de Mr. Hans van Mierlo Stichting en een van de auteurs van het manifest, en Rutger Claassen, hoogleraar politieke filosofie en economische ethiek aan de Universiteit Utrecht.

Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

 Onze democratie vervalt te vaak in technocratie. De politiek rechtvaardigt besluiten lang niet altijd vanuit een afweging van politieke waarden, maar steeds vaker op basis van kennis en expertise van wetenschappers en andere deskundigen. Dit gebeurde onder meer tijdens de coronapandemie, maar ook bij de politieke keuzes over stikstofuitstoot die onderbouwd worden met ‘het zijn nu eenmaal de regels’.
 
In deze aflevering van Appèl praten we met twee gasten over technocratie en de relatie met onze opvattingen over vrijheid. Dirk-Jan van Vliet van de Mr. Hans van Mierlo Stichting analyseerde in het essay Tegen Technocratische Tendensen waarom onze democratie zo vatbaar is voor technocratie, waarom dit problematisch is en hoe we ons hiertegen kunnen wapenen. Yara Al Salman is universitair docent ethiek en politieke filosofie aan de Universiteit Utrecht en doet onderzoek naar onder meer democratie en vrijheid.

Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

Vecht, vecht, vecht, wonen is een recht!’ Dat is de boodschap van de woonprotesten die sinds 2021 regelmatig plaatsvinden. Wie geen betaalbare woning kan vinden, noodgedwongen op straat, bij ouders of vrienden bivakkeert, niet weg kan bij de ex-partner, een steeds hogere huur betaalt of met een groeiend gezin vast zit in een klein huis heeft volgens de duizenden demonstranten meer dan alleen “pech”: voor al die mensen wordt het recht op adequate huisvesting niet ingevuld.
De demonstranten staan hierin niet alleen. Het recht op huisvesting is als sociaal grondrecht verankerd in onze grondwet; verschillende internationale verdragen noemen huisvesting zelfs een mensenrecht. Maar wat betekent dit precies? Wat houdt de inspanningsverplichting voor de overheid in als het gaat om wonen, en welke opdracht vloeit hieruit voort voor sociaal-liberalen?

Hierover praten we in deze aflevering met Jan de Vries, mensenrechtenjurist en actief bij The Shift, de wereldwijde beweging voor het recht op huisvesting, en met Suzanne van den Eynden, wetenschappelijk medewerker bij de Mr. Hans van Mierlo Stichting en auteur van Waardenvol wonen. Een sociaal-liberale visie op volkshuisvesting. 

Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

Discussies over de landbouw gaan tegenwoordig vooral over stikstof, ‘2030’ of ‘2035’ en het wel of niet halveren van de veestapel. Maar welke waarden gaan er schuil achter jaar- en aantallen? Wat betekent het om landbouwbeleid te baseren op waarden als vrijheid, gelijkheid en democratie? Met andere woorden: hoe ziet sociaal-liberaal landbouw- en voedselbeleid eruit?

Over die vragen praten we in deze aflevering van Appèl met Hidde Boersma, microbioloog, publicist en actief voor de stichting RePlanet, die zich inzet voor een open debat rondom klimaatproblematiek; en Jeroen Candel, onderzoeker en docent aan de Wageningen Universiteit, die zich onder meer bezighoudt met innovatief landbouw- en voedselbeleid.

Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

Vriendjespolitiek, belangenverstrengeling, dubieuze nevenfuncties en schimmige aanbestedingen. Vooral in het lokale openbaar bestuur gebeuren nogal eens zaken die de integriteitstoets niet doorstaan. Waarom gaat het ondanks goede bedoelingen en beloften nog zo vaak mis? Hoe kunnen politiek en openbaar bestuur integriteitsschendingen beter signaleren en vooral: hoe kunnen we het tegengaan?

Hierover praten we in deze aflevering met Leonie Heres, bijzonder hoogleraar Integriteit van het Lokaal Bestuur aan de Erasmus Universiteit. Op 15 september hield zij haar oratie getiteld ‘Collectief moreel vakmanschap. Over de integriteit van het lokaal bestuur’. Ook spreken we Klaartje Peters, bijzonder hoogleraar lokaal en regionaal bestuur aan de Universiteit Maastricht en zelfstandig onderzoeker en publicist.


Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

De klachten over het functioneren van de overheid zijn niet van de lucht. Ze staat te ver van de burger af, handelt te veel vanuit wantrouwen en vindt efficiëntie belangrijker dan de menselijke maat. De ene na de andere politieke partij maakt van het terugwinnen van het vertrouwen van burgers in de overheid dan ook een speerpunt bij de komende verkiezingen. Maar hoe heeft het zo ver kunnen komen? Waarom is die relatie tussen overheid en burgers zo slecht? En wat is er nodig om deze te herstellen?

Hierover praten we in deze eerste aflevering van Appèl na het zomerreces met Josine Teeuw en Marjolein Quené, die zich beiden verdiept hebben in de vraag: hoe zijn we hier beland? Josine Teeuw promoveerde in het voorjaar van 2023 op een proefschrift getiteld Ik wil er niets van weten. Hoe visie, kennis en tijd uit Den Haag verdwenen over de structurele veranderingen in het overheidsbeleid van de afgelopen decennia. Marjolein Quené analyseerde in het boek Voorbij de managementmaatschappij de populariteit van de managementleer in veel onderdelen van de samenleving, inclusief de overheid, en de gevolgen daarvan voor werk, vrijheid en democratie.

Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

In deze laatste aflevering voor het zomerreces spreken we met Marjan Slob, de nieuwe Denker des Vaderlands. Ze werkt al twintig jaar als zelfstandig filosoof, spreker en essayist. Ze schrijft columns en essays voor de Volkskrant en adviseert organisaties als het Rathenau Instituut, Centrum voor Ethiek en Gezondheid en het Planbureau voor de Leefomgeving. Ze schreef verschillende boeken waaronder Hersenbeest: filosoferen over het brein en de menselijke geest, dat in 2017 de Socratesbeker won. Recent verscheen Door de bomen het huis: over houtbouw – een originele beschouwing over bouwen met bomen en onze relatie tot het bos.
 
Als Denker des Vaderlands zal Marjan zich de komende twee jaar actief mengen in het publieke debat en haar licht laten schijnen op belangrijke maatschappelijke én politieke vraagstukken. In deze podcast spreken met haar over conflict en tegenstellingen, de rol van waarden in de politiek en het belang van aandacht.

Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

Op 1 juli 2023 is het 150 jaar geleden dat Nederland de slavernij afschafte en begint het Herdenkingsjaar Slavernijverleden. Afgelopen december bood premier Rutte namens het kabinet de langverwachte excuses aan voor de rol van Nederland in de slavernij. Tijdens de komende Keti Koti, de jaarlijkse herdenking van de slavernij op 1 juli, zullen alle ogen gericht zijn op koning Willem-Alexander. Gaat ook hij als staatshoofd excuses aanbieden? Hoe belangrijk is het eigenlijk dat Nederland dit doet, 150 jaar na de afschaffing van de slavernij? En hoe werken de patronen uit de slavernij nog altijd door in onze samenleving? 
 
Hierover praten we in deze aflevering van Appèl met Kathleen Ferrier en Larissa Schulte Nordholt. Kathleen Ferrier is voorzitter van de Nederlandse Unesco Commissie en oud-Tweede Kamerlid voor het CDA. Zij pleit voor de oprichting van een waarheids- en verzoeningscommissie zoals ook na afschaffing van de Apartheid in Zuid-Afrika is ingesteld. Larissa Schulte Nordholt is onderzoeker koloniaal verleden aan de Wageningen Universiteit.

Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

Het gaat niet goed met het water in Nederland. Het is te vies en door droogte dreigt een tekort aan schoon drinkwater. De rol van waterschappen, het bestuursorgaan dat ons water beheert, wordt daardoor steeds belangrijker. Tegelijkertijd komen er meer politieke vragen op de waterschappen af. Een besluit ten gunste van de natuur kan bijvoorbeeld nadelig uitpakken voor de landbouw, en andersom. Ondanks het grote belang van hun onderwerp blijven de waterschappen binnen onze democratie een vrij onbekende bestuurslaag. Tijd voor een aflevering over de waterschappen. Wat doen ze? Hoe werkt de democratie binnen de waterschappen? En is ons water nog te redden, met alle dreigingen die erop afkomen? 
 
Hierover praten we in deze aflevering met Harmen Binnema, universitair docent Bestuur en Beleid aan de Universiteit Utrecht en co-auteur van het boek Waterschappen: Democratie in een onbekend bestuur; en met Herman Havekes, bijzonder hoogleraar waterbeheer aan de Universiteit Utrecht en strategisch adviseur bij de Unie van Waterschappen.

Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

De verschillen tussen Nederlandse regio’s zijn groot. Niet alleen qua landschap, dialect en cultuur, maar ook wat betreft kwaliteit van leven en kansen die inwoners hebben. In een aantal regio’s buiten de zogeheten “economische centrumgebieden” is de gezondheid slechter, het inkomen lager, de bereikbaarheid matig en het vertrouwen in de overheid minder. Mensen voelen zich er vaker onbegrepen en ongezien door de overheid en ervaren nauwelijks ondersteuning.

In een recente publicatie getiteld Elke regio telt! brachten drie adviesraden de aard en omvang van deze regionale verschillen in kaart, en deden zij aanbevelingen om de brede welvaart in alle Nederlandse regio’s te vergroten.

Over ongelijkheid tussen maar ook binnen regio’s praten we in deze aflevering van Appèl met Jantine Kriens, raadslid van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur; en Bettina Bock, hoogleraar inclusieve plattelandsontwikkeling aan Wageningen Universiteit en bijzonder hoogleraar bevolkingsdaling en leefbaarheid aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Presentatie:
Suzanne van den Eynden & Daniël Schut

Vind je Appèl leuk? Word dan Vriend, steun ons en praat mee.

Van klimaatactivisten tot boeren, van woonprotest tot anti-Zwarte Piet-demonstraties: we gaan vaker en massaler de straat op. Tegelijkertijd treedt de politie harder op tegen actievoerders, en zorgen ook tegendemonstraties vaker voor een grimmige sfeer. En dat terwijl het demonstratierecht verankerd is in onze Grondwet. Wat mag er? Wanneer gaat demonstreren te ver? En waarom gaan mensen eigenlijk de straat op?

In deze aflevering van Appèl praten Daniël en Suzanne met twee demonstratie-experts. Bert Klandermans is emeritus hoogleraar toegepaste sociale psychologie aan de Vrije Universiteit. Hij doet onderzoek naar de sociale psychologie van protest. Michiel Bot is jurist en werkt als universitair hoofddocent aan Tilburg University.

Presentatie:
Suzanne van den Eynden en Daniël Schut

We hebben meer vertrouwen in de leiders van EU-instellingen dan in onze nationale leiders. Dat stelt hoogleraar Femke van Esch in de oratie die zij in april dit jaar uitsprak, getiteld ‘De kloof: hoe afstand leidt tot legitimiteit van EU-leiderschap’. Hoe verder onze leiders letterlijk van ons afstaan, hoe minder we van ze weten en hoe positiever we ons beeld van hen inkleuren. Over deze romantiek van het leiderschap vertelt zij in deze aflevering van Appèl.

Ook spreken we met Femke van Esch over de Europese verkiezingen in 2024. Deze moeten volgens haar niet gaan over ‘meer’ of ‘minder’ Europa, maar over de vraag: wát voor Europa willen we? Welke waarden zetten we voorop, en wat betekenen deze voor belangrijke thema’s als klimaat, Oekraïne en migratie? ‘Politici moeten zich realiseren: er zijn stemmen te halen met een humaan migratiebeleid’.

Presentatie:
Suzanne van den Eynden

Een groot deel van de tijd die we wakker zijn, brengen we door met werken. Voor de meeste mensen is werk pure noodzaak, maar het geeft vaak ook voldoening en voorziet in onze basisbehoefte aan gezelschap. Tegelijkertijd kan werk ook een bron zijn van uitbuiting en onrecht.

In deze aflevering van Appèl bespreken we het fenomeen ‘werk’ vanuit historisch perspectief. Wat is ‘werk’ eigenlijk? En hoe is onze kijk op werk in de loop van de eeuwen veranderd? Te gast is Jan Lucassen, emeritus hoogleraar internationale en comparatieve sociale geschiedenis aan de VU en Fellow van het Internationale Instituut voor Sociale Geschiedenis. In zijn boek De Wereld aan het Werk zet hij uiteen hoe wij mensen door de geschiedenis heen hebben gewerkt.

Lees ook het interview met Jan Lucassen in de voorjaarseditie van ons tijdschrift Idee.

Presentatie:
Daniël Schut

Eindeloze wachtlijsten, personeelstekorten en gebrek aan geld: het gaat niet goed met de jeugdzorg. Volgens deskundigen faalt de overheid zelf in het beschermen van kwetsbare kinderen. Vooral de vraag naar lichtere vormen van Jeugdzorg is gegroeid: inmiddels maakt één op de acht kinderen gebruik van een vorm van Jeugdzorg – van dyslexietrainingen tot gesloten Jeugdzorg. Doordat er te weinig geld naar de Jeugdzorg gaat, ontbreekt het de toch al overbelaste hulpverleners tot hun eigen frustratie vaak aan tijd voor het leveren van de juiste zorg. Wat is er aan de hand in de jeugdzorg? Waarom zijn de problemen zo groot, en vooral: wat moet er gebeuren?

Hierover praten we in deze aflevering van Appèl met Olaf Prinsen, directeur van Jeugdzorg Nederland, en Leonieke Boendermaker, lector Jeugdzorg aan de Hogeschool van Amsterdam en bijzonder hoogleraar implementatievraagstukken in de jeugdzorg aan de Universiteit van Amsterdam.
 
Te gast:
Olaf Prinsen, directeur van Jeugdzorg Nederland, en Leonieke Boendermaker, lector Jeugdzorg aan de Hogeschool van Amsterdam en bijzonder hoogleraar implementatievraagstukken in de jeugdzorg aan de Universiteit van Amsterdam

Presentatie:
Daniël Schut en Suzanne van den Eynden

Peperdure sigaretten, geen snackbars meer vlakbij scholen en goedkopere groente en fruit: met verschillende maatregelen probeert de overheid ons te bewegen tot een gezondere levensstijl.
Maar is dit wel de taak van de overheid? Kan zij zich niet beter richten op het aanpakken van de oorzaken van ongezond gedrag, zoals armoede? En wat zijn de sociaal-economische gevolgen van duurdere patat en sigaretten?

Over de verschillende kanten van leefstijlpreventie praten we in deze aflevering met Gera Nagelhout. Zij is hoofd onderzoek bij het IVO, dat onderzoek doet naar welzijn, zorg en verslaving, en ook bijzonder hoogleraar Gezondheid en Welzijn van mensen met een lagere sociaaleconomische positie aan de Universiteit Maastricht.
 
Te gast:
Gera Nagelhout, hoofd onderzoek bij het IVO en bijzonder hoogleraar Gezondheid en Welzijn van mensen met een lagere sociaaleconomische positie aan de Universiteit Maastricht

Presentatie:
Daniël Schut en Suzanne van den Eynden

De Grondwet is actueler dan ooit. Begin dit jaar stemde de Eerste Kamer in met een uitbreiding van artikel 1 van deze Wet der Wetten, maar liefst 12 jaar nadat deze wijziging werd voorgesteld. Ook gaan steeds meer stemmen op voor zogeheten constitutionele toetsing.

Wat maakt de Grondwet zo uniek? Waarom is deze zo moeilijk te wijzigen en wat houdt de recente grondwetswijziging precies in? Waarom mag de rechter nu geen wetten van regering en parlement toetsen aan de Grondwet? Hierover praten we in deze aflevering van Appèl met Jerfi Uzman, hoogleraar staatsrecht aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is betrokken bij het project Grondwet op de basisschool dat kinderen meer bewust moet maken van het belang van de Grondwet en de democratie. Ook droeg hij bij aan het boek Een nieuw commentaar op de Grondwet (Boom Uitgevers Amsterdam, 2022)
 
Te gast:
Jerfi Uzman, hoogleraar staatsrecht aan de Universiteit van Amsterdam.

Presentatie:
Daniël Schut en Suzanne van den Eynden

Bij het maken van klimaatbeleid is te weinig oog voor de rechtvaardigheid van dit beleid. Dat concludeert de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (de WRR) in haar kersverse rapport Rechtvaardigheid in klimaatbeleid. Over de verdeling van klimaatkosten. Dit kan leiden tot een onrechtvaardige verdeling van de kosten van klimaatbeleid binnen de samenleving en tot minder draagvlak voor klimaatmaatregelen. Rechtvaardigheid moet dan ook – net als doelmatigheid en rechtmatigheid – een zelfstandig perspectief zijn bij het maken van klimaatbeleid, stelt de WRR. Om beleidsmakers hierbij te helpen, identificeerde de WRR tien mogelijke verdelingsprincipes zoals ‘de vervuiler betaalt’, ‘de verduurzamer verdient’ of verdeling naar draagkracht. 

Over de bevindingen en aanbevelingen van de WRR spreken we in deze aflevering van Appèl met Mark Bovens, hoogleraar Bestuurskunde aan de Universiteit Utrecht en lid van de WRR, en Gijsbert Werner, senior wetenschappelijk medewerker bij de WRR en projectcoördinator van het onderzoek. 
Download hier het rapport Rechtvaardigheid in klimaatbeleid. Over de verdeling van klimaatkosten.
 
Te gast:
Mark Bovens, hoogleraar Bestuurskunde aan de Universiteit Utrecht en lid van de WRR, en Gijsbert Werner, senior wetenschappelijk medewerker bij de WRR en projectcoördinator van het onderzoek. n.

Presentatie:
Daniël Schut en Suzanne van den Eynden

De Mr. Hans van Mierlo Stichting bestaat vijftig jaar! In 1972 kreeg de wat toen nog heette Stichting Wetenschappelijk Bureau D’66 voor het eerst publieke financiering. Aanleiding dus om in de geschiedenis van de Van Mierlo Stichting te duiken. Hoe hebben het wetenschappelijk bureau van D66 en haar ideeën zich de afgelopen vijftig jaar ontwikkeld? En welke rol spelen wetenschappelijke bureaus in brede zin in het politieke krachtenveld?

In deze aflevering van Appèl praten we hierover met Jasper Dekker, wetenschappelijk medewerker bij de Mr. Hans van Mierlo Stichting die onderzoek deed naar de geschiedenis van de stichting, en Tom Louwerse, universitair hoofddocent Politieke Wetenschap aan de Universiteit Leiden en bekend van de Peilingwijzer.
 
Te gast:
Jasper Dekker, wetenschappelijk medewerker mr. Hans van Mierlo Stichting en Tom Louwerse, universitair hoofddocent Politieke Wetenschap aan de Universiteit Leiden.

Presentatie:
Daniël Schut en Suzanne van den Eynden

Migratie en de opvang van vluchtelingen zijn verworden tot een permanente ‘crisis’. Sinds jaar en dag worstelt Nederland met de vraag of en hoe we mensen die op de vlucht zijn, een plek in de Nederlandse samenleving moeten geven. Dieptepunten in deze crisis, zoals bij aanmeldcentrum Ter Apel waar mensen door gebrek aan opvangplekken buiten moesten slapen, worden aangepakt met symptoombestrijding zoals een tijdelijke stop op gezinshereniging. Waarom hebben we zo’n moeite met de onderwerpen migratie, opvang en integratie? Hoe zit het met de rechten van vluchtelingen en hoe ziet rechtvaardige integratie eruit? Hierover praten we vandaag met rechtsfilosoof Tamar de Waal, universitair docent algemene rechtsleer aan de UvA. Ook is zij oprichter en voorzitter van stichting CIVIC, dat als doel heeft het verbeteren van het inburgeringsbeleid op basis van wetenschappelijke inzichten.
 
Te gast:
Tamar de Waal, universitair docent algemene rechtsleer aan de UvA en oprichter en voorzitter van stichting CIVIC

Presentatie:
Daniël Schut

In politiek Den Haag weten vele professionele lobbyisten, oud-politici en belangenbehartigers hun weg te vinden naar ambtenaren en Kamerleden om zo beleid te beïnvloeden. De lobby in 2018 om de dividendbelasting af te schaffen is misschien wel het meest treffende voorbeeld. Onder druk van onder andere Unilever volhardde Mark Rutte lange tijd in deze maatregel, ondanks grote tegenstand in de oppositie en samenleving. Hoe ver reikt de invloed en macht van gevestigde organisaties en professionele lobbyisten? En wat betekenen deze vaak onzichtbare machten voor het functioneren van de democratie?

Hierover praten we in deze aflevering van Appèl met Caelesta Braun, hoogleraar Bestuurskunde aan de Universiteit Leiden. In haar oratie afgelopen jaar benadrukte zij onder meer hoe belangrijk het is dat publieke belangen in de samenleving meer invloed krijgen op besluitvorming. Zij wijst op de verantwoordelijkheid van bestuurders om actief verschillende belangen te horen en te wegen.
 
Te gast:
Caelesta Braun, hoogleraar Bestuurskunde aan de Universiteit Leiden

Presentatie:
Daniël Schut

De klimaatcrisis is ook een koloniale crisis. Dat zeggen activist Raki Ap en bestuurskundige Shivant Jhagroe in deze aflevering van Appèl. De ecologische crisis begon volgens hen met het reduceren van de natuur én bepaalde groepen mensen tot objecten, met economische ontwikkeling als hoogste doel. Duurzame oplossingen zoals windmolens gaan bovendien vaak hand in hand met uitbuiting en uitsluiting van inheemse volkeren in landen als Indonesië en Brazilië. Raki Ap en Shivant Jhagroe leggen uit dat klimaatbeleid volgens hen pas rechtvaardig is wanneer het rekening houdt met de belangen van inheemse volkeren, van wie we bovendien kunnen leren hoe te leven binnen de draagkracht van de planeet. 
 
Te gast:
Raki Ap, woordvoerder van de Free West Papua Campaign en rijksambtenaar bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken
Shivant Jhagroe, universitair docent bestuurskunde aan de Universiteit Leiden

Presentatie:
Suzanne van den Eynden en Daniël Schut

Een nieuwe bestuurscultuur! Meer tegenmacht! Een effectievere overheid en politiek! De ontevredenheid over het functioneren van onze democratie is groot en de roep om verandering klinkt luid. Maar wat moet er precies anders? En welke rol is daarbij weggelegd voor de Eerste Kamer, die na de Provinciale Statenverkiezingen in maart 2023 van samenstelling verandert?
Hierover praten we in deze aflevering van Appèl met Joris Backer, vicefractievoorzitter voor D66 in de Eerste Kamer en Martijn Visser, wetenschappelijk medewerker bij de Mr. Hans van Mierlo Stichting en auteur van de publicatie Machtsbalans in de Nederlandse democratie. Over onder andere het risico van getuigenispolitiek in de Eerste Kamer, de noodzaak voor uitbreiding van de Tweede Kamer en waarom een correctief referendum (g)een goed idee is.
 
Te gast:
Joris Backer, vicefractievoorzitter voor D66 in de Eerste Kamer
Martijn Visser, wetenschappelijk medewerker bij de Mr. Hans van Mierlo Stichting

Presentatie:
Suzanne van den Eynden

We moeten nodig af van onze verslaving aan cijfers. Dat is althans de mening van Daniel Mügge, hoogleraar politieke arithmetiek aan de Universiteit van Amsterdam. Kille cijfers zijn nog altijd het kompas voor politiek beleid – zie de leidende rol van het BBP als meetinstrument voor groei. Maar ook alternatieven die breder kijken, zoals de monitor Brede Welvaart, zijn volgens hem een symbool van onze neiging om alles in cijfers te willen vatten en de ‘morele leegte’ in onze politiek en samenleving.  Met name het hedendaags liberalisme heeft hier last van, schrijft Mügge in een artikel in de nieuwste editie van Idee, het tijdschrift van de Mr. Hans van Mierlo Stichting.
In deze aflevering van Appèl praten we met hem over groei, cijfers, brede welvaart en de noodzaak voor een deugdcultuur in – volgens Mügge – met name het liberalisme.
 
Te gast:
Daniel Mügge, hoogleraar politieke arithmetiek aan de Universiteit van Amsterdam

Presentatie:
Suzanne van den Eynden en Daniël Schut

Politici en verkeerskundigen breken zich het hoofd over de vraag hoe we ons sneller, duurzamer en veiliger verplaatsen. Volgens Marco te Brömmelstroet, hoogleraar Urban Mobility Futures aan de Universiteit van Amsterdam, zijn deze vragen te beperkt. Beter vragen we ons af: waarom staat de auto zo centraal in de openbare ruimte? Wat zijn hiervan de gevolgen, en wat als we het nu eens heel anders doen? Hierover schreef hij samen met journalist Thalia Verkade het bekroonde boek ‘Het recht van de snelste’, waarin hij pleit voor een andere kijk op mobiliteit. In deze aflevering van Appèl praten we met hem over de normalisering van het gevaar van de auto, de negatieve perceptie van ‘onderweg zijn’ en de noodzaak voor een nieuwe taal in de verkeerskunde.

Te gast:
Marco te Brömmelstroet, hoogleraar Urban Mobility Futures aan de Universiteit van Amsterdam

Presentatie:
Daniël Schut en Suzanne van den Eynden.

Neoliberalisme: iedereen heeft het erover en geeft er haar eigen draai aan, maar wat is het nu precies? Terwijl politiek links alles wat niet bevalt graag als neoliberaal bekritiseert, is neoliberalisme volgens rechts juist een door links verzonnen mythe. In hun boek Neoliberalisme. Een Nederlandse geschiedenis laten Bram Mellink en Merijn Oudenampsen zien dat Nederland een lange geschiedenis met dit gedachtegoed heeft en zelfs inspiratiebron is geweest voor andere landen. Ook leggen ze uit wat de neoliberale ideologie inhoudt. In deze aflevering van Appèl duiken we de Nederlandse geschiedenis van het neoliberalisme in met Bram Mellink.

Te gast:
Bram Mellink, universitair docent geschiedenis aan de UvA.

Presentatie:
Daniël Schut en Suzanne van den Eynden.

Een advocaat die een rechtszaak aanspant namens een rivier, een natuurgebied of een berg: dit klinkt misschien surrealistisch, maar er gaan steeds meer stemmen op om ook de natuur rechten te geven. De natuur zou daarmee niet langer in dienst komen te staan van de mens: het vervuilen van een rivier zou net zo zeer strafbaar worden als het schaden van een medemens. 
In deze aflevering van Appèl praten Suzanne van den Eynden en Daniël Schut met twee pleitbezorgers van rechten voor de natuur. Jurist Jessica den Outer is werkzaam als consultant, schrijver en spreker op het gebied van rechten voor de natuur. Zij werd in 2019 door de VN erkend als een ‘Earth-centred law expert’. Binnenkort verschijnt haar boek Rechten voor de natuur bij uitgeverij Lemniscaat. Milieu- en mensenrechtenjurist Jan van de Venis is eigenaar van advocatenbureau Just Law dat zich met name richt op mensen- en natuurrechten. Ook is hij waarnemend ombudsman voor toekomstige generaties en Rights of Nature-expert bij de VN. 


Te gast:
Jessica den Outer, jurist, werkzaam als consultant, schrijver en spreker op het gebied van rechten voor de natuur. Zij werd in 2019 door de VN erkend als een ‘Earth-centred law expert’. Binnenkort verschijnt haar boek Rechten voor de natuur bij uitgeverij Lemniscaat. Jan van de Venis, eigenaar van advocatenbureau Just Law dat zich met name richt op mensen- en natuurrechten. Daarnaast is hij waarnemend ombudsman voor toekomstige generaties en Rights of Nature-expert bij de VN. 

Presentatie:
Daniël Schut en Suzanne van den Eynden.

De Europese Unie gaat van de ene crisis naar de andere: de coronapandemie, de Russische inval in Oekraïne, de gevolgen van de klimaatcrisis die zich steeds meer laten voelen. Zulke schokken hebben ook hun effect op de economie en financiën van de Europese lidstaten. Bovendien maken de schokken duidelijk dat ‘investeringen nodig zijn in de Europese welvaart, veiligheid en duurzaamheid’. Dat stelt Rens van Tilburg, directeur van het Sustainable Finance Lab, in zijn artikel voor het zomernummer van Idee, het tijdschrift van de Mr. Hans van Mierlo Stichting. Want is de gezamenlijke Europese begroting wel voldoende toegerust om economische schokken op te vangen? Moeten de strenge Europese begrotingsregels worden aangepast? En wat zou ‘solidariteit’ in de Europese Monetaire Unie eigenlijk moeten betekenen? Daarover praten we met Rens van Tilburg in deze aflevering van Appèl.

Te gast:
Rens van Tilburg, directeur Sustainable Finance Lab, verbonden aan de Universiteit Utrecht

Presentatie:
Daniël Schut.

De dreigende afschaffing van het nationale recht op abortus in de Verenigde Staten leidde wereldwijd tot grote onrust, ook in Nederland. Ineens stond de Dam weer vol met verdedigers van het recht op abortus, die zich zorgen maken over de gebeurtenissen in de VS maar ook over de groeiende anti-abortuslobby in Nederland. Volgens rechtshistoricus en mediacriticus Madeleijn van den Nieuwenhuizen is het dan ook van het grootste belang om voor het recht op zwangerschapsafbreking te blijven vechten. Maar dan niet met alleen maar praktische argumenten, zoals nu vaak gebeurt. In haar boek ‘Leven en laten leven’ dat vrijdag 17 juni 2022 verscheen, betoogt Van den Nieuwenhuizen dat het recht op abortus met betere, meer ideologische argumenten verdedigd dient te worden; argumenten die voor haar beginnen bij vrijheid. Hierover spreken we met haar in deze aflevering van Appèl.

Te gast:
Madeleijn van den Nieuwenhuizen, rechtshistoricus en mediacriticus.

Presentatie:
Afke Groen en Daniël Schut.

Overstromingen, hitterecords en bosbranden: de klimaatcrisis is niet meer een probleem van de toekomst, maar gebeurt nu. Terwijl de overheid zich al ruim vijftig jaar bewust is van het steeds groter wordende probleem, blijft effectieve actie tot op de dag vandaag uit. Is de gevestigde politiek in staat dit uiterst complexe en gepolariseerde probleem effectief aan te pakken? Of loopt de democratie zoals wij die nu kennen, tegen haar grenzen aan?

We praten hierover met Eva Rovers, cultuurhistoricus, schrijver en oprichter van Bureau Burgerberaad. Onlangs verscheen van haar bij De Correspondent het boek Nu is het aan ons; oproep tot echte democratie, een vlammend pleidooi voor het instellen van klimaatburgerberaden. In dit boek stelt Rovers dat de politiek verlamd is geraakt als het gaat om actie voor het klimaat en betoogt zij dat alleen meer zeggenschap en inspraak van burgers dit kan doorbreken.

Te gast:
Eva Rovers, cultuurhistoricus en publicist.

Presentatie:
Daniël Schut en Suzanne van den Eynden.

Het vergroten van de kansengelijkheid in het onderwijs staat hoog op de agenda van onderwijsorganisaties, beleidsmakers en politieke partijen van links tot rechts. Toch lukt het ondanks alle goede bedoelingen maar niet om de ongelijkheid terug te dringen. Zo is het opleidingsniveau van de ouders nog steeds grotendeels bepalend voor het middelbare schooladvies. Wat zijn de oorzaken van die hardnekkige ongelijkheid en wat moet er gebeuren om van onderwijs eindelijk een grote gelijkmaker te maken? Hierover praten we in deze aflevering met lector en onderzoeker Louise Elffers. Op 16 mei 2022 verscheen haar boek Onderwijs maakt het verschil. Kansengelijkheid in het Nederlandse onderwijs, waarin ze een aantal mechanismes blootlegt die de ongelijkheid in stand houden. Ook legt ze uit hoe onderwijs ongelijkheid in salaris, maatschappelijk posities en status produceert en legitimeert, en geeft ze advies aan beleidsmakers en onderwijsdeskundigen.


Te gast:
Louise Elffers, lector Kansrijke Schoolloopbanen in een Diverse Stad aan de Hogeschool van Amsterdam, onderzoeker onderwijswetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam, en directeur van het Kenniscentrum Ongelijkheid in Amsterdam.

Presentatie:
Daniël Schut en Suzanne van den Eynden.

De kritiek op het functioneren van politieke partijen zwelt aan. Partijen zijn versplinterd, weten steeds minder leden aan zich te binden en lijken in de praktijk steeds vaker de staat te vertegenwoordigen in plaats van de burger. De kiezer heeft ondertussen zelfs minder vertrouwen in partijen dan in de regering of de Tweede Kamer.

De nieuwste editie van Idee, het tijdschrift van de Mr. Hans van Mierlo Stichting, staat daarom in het teken van ‘de toekomst van de politieke partij’. Welke rollen vervullen partijen binnen onze democratie? Met welke problemen kampen ze, en wat is er nodig om het functioneren van partijen te verbeteren?

Lees hier het artikel uit Idee van Joris Gijsenbergh over partijregulering.

Te gast: 
Afke Groen, hoofdredacteur van Idee, en Joris Gijsenbergh, onderzoeker Staatsrecht en Rechtsfilosofie aan de Radboud Universiteit Nijmegen.
 
Presentatie:
Daniël Schut

Oekraïners weten dat er geen leven is onder Russische bezetting, en zullen daarom blijven vechten tot de laatste druppel bloed. Dat stelt Olga Burlyuk, universitair docent politicologie aan de Universiteit van Amsterdam en afkomstig uit Oekraïne, in deze aflevering van Appèl. Een vredesakkoord dat Russische bezetting toestaat, geheel of gedeeltelijk, is volgens haar dan ook geen optie. Ze legt uit waarom de Russische aanval op Oekraïne geen verrassing had moeten zijn, waarom de Russische propaganda zo succesvol is, en wat Nederland en andere Westerse landen volgens haar zouden moeten doen: meer wapens sturen en de olie- en gaskraan dichtdraaien.

Te gast: 
Olga Burlyuk, universitair docent politicologie aan de Universiteit van Amsterdam.

Presentatie:
Daniël Schut en Suzanne van den Eynden.

Vrijheid: je gaat het pas zien wanneer het onder druk staat. De inwoners van Oekraïne ervaren dat momenteel op de meest schrijnende manier. Maar ook het uitbreken van de coronapandemie betekende voor miljoenen mensen een tot nog toe ongekende inbreuk op de vrijheid.  Zowel de voor- als tegenstanders van de coronamaatregelen deden een beroep op het belang van vrijheid om hun argument kracht bij te zetten. Heet hangijzer was de vraag in welke mate de individuele vrijheid beperkt mocht worden om kwetsbare mensen te beschermen. Maar wat betekent vrijheid binnen een democratische samenleving precies? In deze aflevering van Appèl legt historicus Annelien De Dijn uit hoe het denken over vrijheid is veranderd door de eeuwen heen – van de oude Grieken tot en met vandaag de dag – en dat ons huidige begrip van vrijheid pas heel recent is ontstaan.

Te gast: 
Annelien De Dijn, hoogleraar intellectuele en politieke geschiedenis van Europa aan de Universiteit Utrecht. Ze schreef het veelgeprezen boek Vrijheid. Een woelige geschiedenis.

Presentatie:
Daniël Schut 

Nationale en lokale overheden maken steeds vaker gebruik van digitale technologie. Denk aan algoritmes die gebruikt worden voor fraudeopsporing en criminaliteitspreventie, maar ook aan projecten in de zogeheten slimme stad. Ondoordacht gebruik van technologie, zoals camera’s met gezichtsherkenning, kan echter enorme gevolgen kan hebben voor de rechten en vrijheden van mensen. Vaak wordt bij technologische toepassingen bovendien software ingekocht bij grote bedrijven, en is niet altijd duidelijk hoe deze software werkt en wat precies gebeurt met de data van inwoners. Wat zijn de gevolgen van de steeds verdergaande digitalisering? En wie bepaalt wat er met de data van inwoners gebeurt?

Te gast: 
Laura de Vries, wetenschappelijk medewerker bij de Mr. Hans Van Mierlo Stichting en auteur van het onderzoek Kanttekeningen bij de digitale stad en Reijer Passchier, universitair docent Staats- en Bestuursrecht aan de Universiteit Leiden en de Open Universiteit.

Presentatie:
Daniël Schut

Met de gemeenteraadsverkiezingen net achter de rug staat een grote groep enthousiaste nieuwe raadsleden klaar om zich de komende vier jaar in te zetten voor hun gemeente. Een van de mooiste functies die er bestaan, volgens fractieleider voor D66 in Winterswijk Loes ten Dolle. Toch is het goed als nieuwe raadsleden ook voorbereid zijn op de minder aangename kanten van het raadslidmaatschap. In deze aflevering van Appèl vertelt Ten Dolle over de scheldpartijen, bedreigingen en verwensingen waarmee zij als raadslid de afgelopen vier jaar is geconfronteerd. Tijdens een raadsvergadering sprak zij zich uit tegen dit verbale geweld, waarbij zij volledige steun kreeg van Joris Bengevoord, de burgemeester van Winterswijk. Ook hij is te gast in deze uitzending. Beiden vertellen openharig over hun ervaringen en wat dit met hen doet, en delen adviezen aan nieuwe collega’s.

Te gast: 
Loes ten Dolle, fractieleider D66 in Winterswijk en Joris Bengevoord, burgemeester van Winterswijk.
Presentatie:
Daniël Schut en Suzanne van den Eynden

Wij laten ons niet meer uitwonen! Dat was een van de slogans tijdens de woonprotesten afgelopen jaar, waarin duizenden mensen in verzet kwamen tegen de torenhoge huizenprijzen en de jarenlange wachtlijsten voor een huurwoning. De wooncrisis is zo groot dat het nieuwe kabinet zelfs weer een minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening heeft aangesteld. Die heeft onder meer de schone taak om te zorgen voor 100.000 nieuwe woningen per jaar. Maar welke woningen zijn er precies nodig? Waar moeten ze komen te staan? En hoe zorgen we ervoor dat fatsoenlijk wonen weer voor iedereen bereikbaar is?

Te gast:
Marja Elsinga, hoogleraar housing institutions and governance aan de TU Delft, en Reimar von Meding, directeur van KAW Architecten. Hij leidde twee onderzoeken getiteld Ruimte zat in de stad.

Presentatie:
Daniël Schut en Suzanne van den Eynden

De kwaliteit van het onderwijs in Nederland laat te wensen over. Vooral de leesvaardigheid van vijftienjarigen holt achteruit, zo laat vergelijkend internationaal onderzoek zien. Hoe komt het dat Nederlandse scholen steeds slechter presteren, en vooral: wat is er nodig om die dalende trend te keren? Carla Haelermans, hoogleraar onderwijseconomie aan Maastricht University, onderzoekt onder meer hoe de effectieve inzet van ICT de onderwijskwaliteit en de kansengelijkheid kan verbeteren. Zij vertelt hierover in deze aflevering van Appèl.

Te gast:
Carla Haelermans, hoogleraar onderwijseconomie aan Maastricht University.

Presentatie:
Daniël Schut en Suzanne van den Eynden

Voor menig lokaal politicus hét grote dilemma: de klimaatopgave is enorm, maar burgers zitten niet te wachten op windmolens en zonneparken die nodig zijn voor de energietransitie. Inspraak van bewoners is echter cruciaal voor een democratisch en rechtvaardig klimaatbeleid. Hoe krijg je binnen je gemeente toch de handen op elkaar voor klimaatmaatregelen die letterlijk dicht bij de achtertuin van burgers komen? Met andere woorden: hoe krijg je mensen warm voor windmolens?

Te gast:
Sanne Akerboom, jurist en politicoloog aan de Universiteit Utrecht. Zij promoveerde op een proefschrift over burgerparticipatie in overheidsbesluitvorming voor klimaat- en energiebeleid. Voor de bundel Naar een nieuw kabinet van sociale rechtvaardigheid van de Van Mierlo Stichting schreef zij een hoofdstuk over rechtvaardige energietransitie.
Niek Mouter, onderzoeker aan de TU Delft. Hij ontwikkelde een methode voor internet raadpleging die burgers als het ware op de stoel van beleidsmakers zet.

Presentatie:
Daniël Schut 

In haar proefschrift ‘Omwille van fatsoen. De staat van menswaardige zorg’ beschrijft Willemijn van der Zwaard hoe ‘de mens’ in de verzorgingsstaat steeds meer uit beeld is geraakt, met ‘institutionele vernedering’ tot gevolg. Van der Zwaard, projectleider bij zorginstelling Reinaerde, onderzocht welk mensbeeld centraal stond in de decentralisaties van de verzorgingsstaat in 2015, die juist als doel hadden de zorg dichter bij de burger te brengen. In deze aflevering van Appèl legt zij uit wat er volgens haar mis is gegaan, en wat er nodig is om de verzorgingsstaat weer menselijk te maken.

Te gast:
Willemijn van der Zwaard, projectleider bij zorginstelling Reinaerde en gepromoveerd aan Tilburg University.
Xander Prijs, wetenschappelijk medewerker bij de Mr. Hans van Mierlo Stichting. 


Presentatie:
Daniël Schut 

Democratie lijkt steeds minder vanzelfsprekend. In veel westerse landen staat de rechtstaat onder druk, viert het wantrouwen hoogtij en neemt de maatschappelijke polarisatie toe. Populisten en autoritaire leiders spinnen hier garen bij en zagen zo aan de poten van de liberale democratische rechtsorde. Voordat we echter direct op de barricades springen om de democratie met hand en tand te verdedigen, moeten we ons volgens politiek filosoof Donald Loose eerst afvragen: hoe moet een democratie er precies uitzien? In deze aflevering van Appèl spreekt Daniël Schut met Donald Loose over de toekomst van de democratie en het liberalisme, naar aanleiding van Loose’s nieuwe boek Democratie op wankele bodem.

Te gast:
Donald Loose, emeritus bijzonder hoogleraar filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en Tilburg University.


Presentatie:
Daniël Schut 

Dorine van Norren, onderzoeker, beleidsadviseur en kunstenares betoogt in deze aflevering van Appèl dat om de verdere opwarming van de aarde te beperken, we niet alleen anders moeten gaan handelen maar ook anders denken. Het westerse wereldbeeld dat gebaseerd is op onder meer economische groei, individueel welzijn, vrijheid en de dominantie van de mens over de natuur gaat de aarde namelijk niet redden. Om klimaatverandering maar ook de groeiende ongelijkheid te lijf te gaan, kunnen we dan ook een hoop leren van filosofieën uit het mondiale zuiden zoals Ubuntu, Buen Vivir en Bruto Nationaal Geluk.

Te gast:
Dorine van Norren, onderzoeker bij het Van Vollenhoven instituut voor recht, bestuur en samenleving van de universiteit Leiden, strategisch beleidsadviseur bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, en kunstenares. Ze schreef een proefschrift over de duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN vanuit niet-westers perspectief.


Presentatie:
Daniël Schut en Suzanne van den Eynden

De beschamende Toeslagenaffaire en de schadeproblematiek in Groningen als gevolg van de gaswinning moeten bovendien als nationale crisis worden bestempeld, die een andere aanpak vergen. Dat zegt Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen, die onderzoek doet naar klachten van burgers over de overheid en adviseert hij hoe het vertrouwen kan worden hersteld. “De houding bij de overheid is: bewijs eerst maar dat je geen fraudeur bent, dan praten we verder met je. Dat moet worden omgedraaid.”  worden gerepareerd. Of is er toch een rol weggelegd voor ideologie in deze op het eerste gezicht zo praktische politiek? 

Te gast:
Reinier van Zutphen

Presentatie:
Daniël Schut 

Op 16 maart 2022 mogen we weer naar de stembus, deze keer voor de gemeenteraadsverkiezingen. 
Verkiezingen die doorgaans wat minder ideologisch geladen lijken – immers, de lokale politiek moet er toch vooral voor zorgen dat de straatverlichting het doet en loszittende stoeptegels worden gerepareerd. Of is er toch een rol weggelegd voor ideologie in deze op het eerste gezicht zo praktische politiek?

Te gast:
Josette Daemen, politiek filosoof aan de Universiteit Leiden, en Dirk-Jan van Vliet, liaison Lokale Politiek & Vereniging bij de Van Mierlo Stichting en kandidaat-raadslid voor D66 in Utrecht.

Presentatie:
Daniël Schut

Nederlandse vrouwen werken nog altijd minder uren dan mannen, als het om betaald werk gaat. In hoeverre is dit een probleem? Welke economische risico’s brengt dit met zich mee? Welke gevolgen heeft dit voor de kansengelijkheid op de arbeidsmarkt? En welke rol spelen overheersende ideeën in de samenleving, bijvoorbeeld over de verdeling van zorgtaken? 

Te gast:
Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom bij het CBS, en Laura de Vries, wetenschappelijk medewerker bij de Mr Hans Van Mierlo Stichting en afgestudeerd op diversiteit in organisaties. 

Presentatie:
Daniël Schut

Waar je bent geboren, beïnvloedt nog altijd je kansen in het leven. Wat moet er gebeuren om die kansenongelijkheid voor eens en voor altijd aan te pakken? Welke rol speelt onderwijs hier precies bij? En wat kan de lokale politiek doen om ervoor te zorgen dat iedere inwoner zich maximaal kan ontwikkelen? Over deze vragen gaan we in gesprek met Fonda Sahla, tot voor kort gemeenteraadslid in Den Haag en nu Tweede Kamerlid namens D66.

Te gast:
Fonda Sahla en Hoba Gull


Presentatie:
Daniël Schut

Op ‘Verantwoordingsdag 2021’ tikte de Algemene Rekenkamer het ministerie van VWS stevig op de vingers: ruim twee van de ruim vijf miljard euro die het ministerie uitgaf aan de bestrijding van de coronacrisis bleek onrechtmatig besteed. Maar de Nederlandse overheid heeft al veel langer geen goed zicht op de uitgaven, constateert Arno Visser, de president van de Algemene Rekenkamer in deze aflevering van Appèl. Geeft de overheid haar geld dan wel verantwoord uit en heeft het overheidsbeleid wel effect?

Te Gast:
Arno Visser, president van de Algemene Rekenkamer en Xander Prijs, wetenschappelijk medewerker bij de Mr. Hans van Mierlo Stichting

Presentatie:
Daniël Schut

Hebben wij nog wel grip op het handelen van de regering? Waar komt die Nederlandse bestuurscultuur vandaan waar momenteel zo veel kritiek op is? En kunnen we het tij keren? Daarover spreken we met hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans, naar aanleiding van zijn boek Het land moet bestuurd worden – Machiavelli in de polder

Te Gast:
Wim Voermans, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden
Coen Brummer, directeur Mr. Hans van Mierlo Stichting

Presentatie:
Daniël Schut

Joost Röselaers neemt afscheid als hoofdredacteur om zich weer volop op zijn predikantschap te kunnen richten. Een mooi moment met hem in gesprek te gaan. Klopt het stempel dat D66 vijandig zou staan tegenover religie? Of valt dat juist wel mee? En, ook belangrijk, waar ontlenen seculiere partijen eigenlijk hun waarden aan in deze tijd? Over dat en meer gaan we in gesprek.

Te Gast:
Joost Röselaers, scheidend hoofdredacteur Idee en predikant van de Vrijburg Amsterdam
Laura de Vries, wetenschappelijk medewerker Mr. Hans van Mierlo Stichting

Presentatie:
Daniël Schut

Gaat er wel voldoende aandacht uit naar onze rechtsstaat? De ervaringen tijdens de coronapandemie hebben laten zien dat grondrechten niet altijd zo vanzelfsprekend zijn als ze wellicht ogen. En wat is er waar van de kritiek dat de rechter op de stoel van de politiek gaat zitten?
 
In deze aflevering van Appèl gaan we hierover in gesprek met hoogleraar mensenrechten Barbara Oomen. Ze stelde zich verkiesbaar voor de PvdA bij de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen om te vechten voor de rechtsstaat. Daarnaast schuift Afke Groen, wetenschappelijk medewerker bij de Mr. Hans van Mierlo Stichting, ook aan.
 
Te Gast:
Barbara Oomen, hoogleraar mensenrechten aan het University College Roosevelt
Afke Groen, wetenschappelijk medewerker Mr. Hans van Mierlo Stichting
 
Presentatie:
Daniël Schut

Kernenergie lijkt geen taboe meer te zijn in de Nederlandse politiek. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen is het onderwerp weer op de agenda gezet door partijen als de VVD en Volt. Volgens deze partijen zou kernenergie een oplossing bieden voor de klimaatcrisis. Linkse partijen zoals GroenLinks en de PvdA zijn echter nog steeds fel tegen en pleiten voor groene energie. Vandaag analyseren we het debat over kernenergie met Sabine Roeser, hoogleraar Ethiek aan de TU Delft. Zij onderzoekt de rol die emoties nu spelen en zouden kunnen spelen in onder andere het debat over kernenergie. Daarnaast zal Dirk-Jan van Vliet, Liaison Lokale Politiek & Vereniging bij de Mr. Hans van Mierlo Stichting, ook aanschuiven.

Te Gast: 
Sabine Roeser, hoogleraar Ethiek aan de TU Delft
Dirk-Jan van Vliet, Liaison Lokale Politiek & Vereniging

Presentatie:
Daniël Schut

De maatregelen tegen de uitbraak van COVID-19 hebben grote gevolgen voor onze economie, die grotendeels tot stilstand kwam in veel sectoren. De overheid stelde ongekende steunmaatregelen in om werkloosheid en faillissementen zoveel mogelijk te beperken, met een aanzienlijk hogere staatsschuld tot gevolg. Wat heeft de crisis blootgelegd over het functioneren van de economie? En welke lessen kunnen we daaruit trekken? In deze aflevering van Appèl gaan we in gesprek met econoom en journalist Mathijs Bouman, vaste columnist van het FD en “huiseconoom” bij Nieuwsuur.

Te Gast: 
Mathijs Bouman, econoom
Xander Prijs, wetenschappelijk medewerker bij de Mr. Hans van Mierlo Stichting

Presentatie:
Daniël Schut

Burn-outs onder Kamerleden komen steeds vaker voor. Naast problematisch voor de Kamerleden zelf, is de werkdruk in de Tweede Kamer tevens een belangrijk maatschappelijk punt van zorg: als hart van de democratie en de plek waar de macht gecontroleerd wordt, dient de Kamer goed te kunnen functioneren. In deze aflevering van Appèl gaan we hierover in gesprek met Kees Verhoeven, voormalig Tweede Kamerlid voor D66. Ook aan tafel is onze wetenschappelijke medewerker Laura de Vries.

Te Gast:
Kees Verhoeven, oud-Tweede Kamerlid namens D66
Laura de Vries, wetenschappelijk medewerker bij de Mr. Hans van Mierlo Stichting

Presentatie:
Daniël Schut

Politieke partijen maken veel vaker gebruik van microtargeting. Hierbij gebruiken zij persoonlijke data van burgers om een specifieke groep mensen te kunnen bereiken en beïnvloeden. Dit heeft gevolgen voor individuen en onze samenleving als geheel. In hoeverre worden onze politieke voorkeuren door microtargeting beïnvloed? En welk effect heeft het op onze autonomie? In deze aflevering van Appèl gaan wij hierover in gesprek met Tom Dobber, postdoctoraal onderzoeker politieke communicatie en journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam en Fleur Jongepier, universitair docent digitale ethiek aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Te Gast: 
Tom Dobber, postdoctoraal onderzoeker politieke communicatie en journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam
Fleur Jongepier, universitair docent digitale ethiek aan de Radboud Universiteit Nijmegen

Presentatie:
Daniël Schut

Sinds 2015 is de jeugdzorg gedecentraliseerd. Dit betekende dat vanaf dat moment de gemeenten, en niet meer het Rijk, verantwoordelijk werden voor de jeugdzorg. Volgens de inspectie voor de Gezondheidszorg & Jeugd en de Inspectie Justitie & Veiligheid is de jeugdzorg sindsdien in kwaliteit achteruit gegaan. Jongeren worden in toenemende mate geconfronteerd met lange wachttijden, verkeerde diagnoses of vinden niet de weg naar de juiste zorginstantie.

In deze aflevering gaan we in op de gevolgen van deze decentralisatie en bekijken we hoe dit beter kan.

Te Gast: 
Annemiek Harder, bijzonder hoogleraar jeugdzorg aan de Erasmus Universiteit
Maaike van der Aar, bestuurder jeugdzorg van de FNV
Eelco Eerenberg, wethouder in de gemeente Utrecht

Presentatie:
Daniël Schut

De COVID-19 pandemie heeft sociale kwesties niet alleen nationaal op de agenda gezet, ook op Europees niveau is er hernieuwde aandacht voor een ‘sociaal Europa’. Het huidige Portugese voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie organiseert op 7 en 8 mei de ‘European Social Summit’ in Porto met politiek leiders en sociale partners. Wat ‘sociaal Europa’ betekent, blijft echter onduidelijk. In deze aflevering van Appèl houden we dit ‘sociaal Europa’ dan ook tegen het licht. Te gast zijn Dr. Sonja Bekker, universitair hoofddocent Europees Sociaal Beleid, en Dr. Ferdi De Ville, universitair hoofddocent Europese Politieke Economie.

Te Gast
Dr. Sonja Bekker, universitair hoofddocent Europees Sociaal Beleid.
Dr. Ferdi de Ville, universitair hoofddocent Europese Politieke Economie.

Presentatie:
Daniël Schut

Eén van de kritieken op ons kapitalistische systeem is dat het niet te verenigen zou zijn met onze duurzaamheidsdoelstellingen. De enige manier om onze planeet leefbaar te houden is, volgens deze kritiek, om het kapitalisme te vervangen door iets anders. In zijn boek ‘Duurzaam kapitalisme’ betoogt Willem Schramade dat kapitalisme en duurzaamheid wel degelijk met elkaar te verenigen zijn. Hij introduceert het waardevenster, dat aangeeft waar financiële waarde ten koste gaat van sociale of ecologische waarde. In deze aflevering van Appèl gaan we hier met hem over in gesprek.

Te Gast
Willem Schramade, auteur van ‘Duurzaam Kapitalisme’

Presentatie:
Daniël Schut

Op 1 maart werd ‘Keuzes in Kaart 2022-2025’ gepubliceerd door het Centraal Planbureau, met daarin de doorrekeningen van de verkiezingsprogramma’s. Wat zit er nu precies achter al dat rekenwerk aan partijprogramma’s en regeerakkoorden? Wat is de invloed van deze doorrekeningen? En is het eigenlijk wel gewenst dat de spreekwoordelijke koopkrachtplaatjes zo’n grote rol krijgen in het politieke debat? In deze aflevering van Appèl gaan wij hierover in gesprek met Pieter Hasekamp en Wimar Bolhuis. Pieter Hasekamp is sinds 1 maart 2020 directeur van het Centraal Planbureau. Wimar Bolhuis is econoom, bestuurskundige en sociaalpsycholoog.

Te Gast
Pieter Hasekamp, directeur Centraal Planbureau.

Wimar Bolhuis, econoom, bestuurskundige en sociaalpsycholoog.

Presentatie:
Daniël Schut

We zitten midden in een wooncrisis. Hoe is deze crisis ontstaan? Wat moet er gebeuren om de woningmarkt rechtvaardiger te maken en hoe komen we uit deze crisis? En wat zou de rol van de overheid hierin moeten zijn? In deze aflevering van Appèl gaan wij hierover in gesprek met Prof. dr. Peter Boelhouwer en Prof. dr. Johan Conijn.

Te Gast
Prof. dr. Peter Boelhouwer, hoogleraar Housing Systems aan de Technische Universiteit Delft

Prof dr. Johan Conijn, emeritus-hoogleraar woningmarkt aan de Universiteit van Amsterdam

Presentatie:
Daniël Schut

Een bon vivant, een sloddervos, maar ook een van de meest toonaangevende en succesvolle politici van de twintigste eeuw. Hans van Mierlo richtte in 1966 de partij D66 op uit onvrede met het politiek bestel, en zijn naam is nog steeds verbonden aan het wetenschappelijk bureau. Wat dreef hem? Hoe verliep zijn carrière als politicus? En wat kan D66 vandaag de dag nog van hem leren?
In deze aflevering van Appèl gaan wij in gesprek met Daniël Boomsma en Thijs Kleinpaste over de biografie ‘Een wonderbaarlijk politicus’ over Hans van Mierlo van Hubert Smeets. Daniel Boomsma is speechschrijver op een ministerie en daarnaast redactielid van het tijdschrift Idee. Thijs Kleinpaste is auteur en schrijft daarnaast onregelmatig voor De Groene Amsterdammer.

Te Gast
Daniel Boomsma, speechschrijver bij een ministerie.

Thijs Kleinpaste, auteur en schrijver voor De Groene Amsterdammer.

Presentatie:
Daniël Schut

Tegenwoordig lijken steeds meer mensen zichzelf feminist te noemen en wordt er zelfs gesproken van een nieuwe feministische golf. Het draait niet meer alleen om gelijke rechten voor vrouwen en mannen, maar ook om gelijke kansen. Hoe kan dit worden bereikt? En waarom is feminisme in deze tijd nog steeds belangrijk? In deze aflevering van Appèl gaan wij in gesprek met Afke Groen en Laura de Vries, allebei wetenschappelijk medewerker bij de Mr. Hans van Mierlo Stichting. Samen met Tessa Holzman pleiten zij in ons nieuwe boek ‘Naar een nieuw kabinet van sociale rechtvaardigheid’ voor een feministisch kabinet.

Te Gast
Afke Groen, wetenschappelijk medewerker bij de Mr. Hans van Mierlo Stichting

Laura de Vries, wetenschappelijk medewerker bij de Mr. Hans van Mierlo Stichting

Presentatie:
Daniël Schut

In een geglobaliseerde wereld zijn internationale verdragen en afspraken van groot belang. Multilaterale organisaties en handelsverdragen bieden uitkomst bij grensoverschrijdende verschillen en zorgen voor stabiele internationale relaties. Maar deze verdragen en afspraken staan soms op gespannen voet met met nationale rechtssystemen. Want hoe verhoudt het nationaal recht zich tot het internationaal rechtssysteem? En wat gebeurt er bij conflicterende uitspraken? Deze wederzijdse spanning zet in veel landen de rechtsorde onder druk. Steeds meer politici voor meer nationale soevereiniteit, met name op het gebied van rechtspraak.
Wat is de schaduwzijde van dit systeem van internationale verdragen? In hoeverre is er eigenlijk nog sprake van nationale soevereiniteit? En wat is de positie van de Nederlandse rechter wanneer het aankomt op internationale verdragen? In deze aflevering van Appèl gaan wij hierover in gesprek met dr. Catherine Brölmann, associate professor Internationaal Recht aan de Universiteit van Amsterdam, en Johan Adriaensen, universitair docent Europese Studies aan Maastricht University.

Te Gast
Dr. Catherine Brölmann, associate professor Internationaal Recht aan de Universiteit van Amsterdam
Johan Adriaensen, universitair docent Europese Studies aan Maastricht University.

Presentatie:
Daniël Schut

De grondwet is bepalend voor de inrichting van de Nederlandse rechtstaat en het politiek bestel. Hierdoor is de grondwet door de jaren heen ook vaak het onderwerp van debat geweest. Maar welke rol speelt de grondwet nou echt in de Nederlandse samenleving? Op welke manieren bepaalt de grondwet onze politieke cultuur? En hoe is het debat omtrent de grondwet door de decennia heen geëvolueerd? Hierover gaan wij vandaag in gesprek met Karin van Leeuwen, universitair docent Europese politieke geschiedenis en coauteur van het in 2020 verschenen boek ‘Over de grondwet gesproken’. Naast Karin van Leeuwen schuift ook Coen Brummer, directeur van de Mr. Hans van Mierlo Stichting, aan bij deze aflevering.

Te Gast
Dr. Karin van Leeuwen, universitair docent Europese politieke geschiedenis aan Maastricht University. In 2013 publiceerde ze haar proefschrift over Grondwetsherziening en staatsvernieuwing in naoorlogs Nederland en in 2020 kwam het boek ‘Over de grondwet gesproken’ uit, waarin zij samen met twee collega’s de gehele geschiedenis van de Nederlandse Grondwet bespreekt.

Coen Brummer, directeur van de Van Mierlo Stichting.

Presentatie:
Daniël Schut

In deze aflevering van Appèl gaan we in gesprek met Prof. dr. Rianne Letschert. Zij werd in 2016 benoemd tot rector magnificus van de Universiteit Maastricht, en afgelopen september werd zij herbenoemd voor haar tweede termijn. Haar benoeming ‘bleef niet onopgemerkt’, schreef de Trouw afgelopen zomer: zij kwam van een andere universiteit, en was bovendien de jongste rector magnificus van Nederland. In deze aflevering hebben we het over een alternatief systeem van erkenning en waardering in de kennissector, een onderwerp waar Rianne Letschert zich de afgelopen jaren hard voor heeft gemaakt.Prof. dr. Rianne Letschert, rector magnificus van de Universiteit Maastricht en daarvoor hoogleraar internationaal recht en victimologie aan Tilburg University.

Te Gast
Prof. dr. Rianne Letschert, rector magnificus van de Universiteit Maastricht en daarvoor hoogleraar internationaal recht en victimologie aan Tilburg University.

Presentatie:
Daniël Schut

Naast de corona-crisis kende 2020 ook een opleving van het debat over racisme en Lokale overheden proberen burgers steeds vaker te betrekken bij het maken en uitvoeren van beleid door middel van inspraakavonden en burgerpanels. Dit verloopt helaas niet altijd vlekkeloos. Soms leidt burgerparticipatie tot meer ontevredenheid dan instemming. Bovendien kan burgerparticipatie soms ondemocratisch zijn, wanneer inspraakmomenten alleen een homogene groep van betrokken burgers bereiken. Wat gaat er mis bij burgerparticipatie en wat kunnen we hieraan doen? In deze aflevering van Appèl gaan wij hierover in gesprek met Sander van Diepen, D66 gemeenteraadslid in Leiden, en dr. Carola van Eijk, universitair docent Bestuurskunde met als specialisatie coproductie van publieke diensten. Dr. Carola van Eijk is als onafhankelijk onderzoeker van Universiteit Leiden bij deze aflevering aanwezig.

Te Gast
Sander van Diepen, gemeenteraadslid voor D66 in Leiden met de portefeuille stedelijke ontwikkeling.
Dr. Carola van Eijk, universitair docent Bestuurskunde aan Universiteit Leiden met als specialisatie coproductie van publieke diensten.

Presentatie:
Daniël Schut

Naast de corona-crisis kende 2020 ook een opleving van het debat over racisme en discriminatie. De Black Lives Matter beweging vestigde opnieuw de aandacht over hoe we met kleur en gender omgaan binnen de Nederlandse politiek en maatschappij. Deze aflevering te gast: Devika Partiman, sociaal activiste en oprichter van Stichting Stem op een Vrouw. Samen met presentator Daniël Schut gaat ze in gesprek over discriminatie, emancipatie, inclusieve vertegenwoordiging in de politiek, en het belang van rolmodellen.

Te Gast
Devika Partiman, sociaal activiste, consultant over emancipatie en inclusie en oprichter van Stichting Stem op een Vrouw.

Presentatie:
Daniël Schut

In deze bonusaflevering gaat Coen Brummer van de Mr. Hans van Mierlo Stichting in gesprek met Mark Thiessen en Tim Versnel van de Nieuwe Vrije Eeuw, een beweging die het liberalisme nieuw leven in wil blazen. Hoe staat het liberalisme er voor en hoe zorgen we dat in deze eeuw het liberalisme actueel blijft? Waar staat liberalisme nog voor?

Te Gast
Coen Brummer, directeur Mr. Hans van Mierlo Stichting

Mark Thiessen, initiatiefnemer Nieuwe Vrije Eeuw

Tim Versnel, gemeenteraadslid VVD in Rotterdam

De corona-crisis heeft een zware impact gehad op de gehele samenleving en veel economische sectoren, en daarmee ook op de minder besproken sectoren zoals sekswerk. De corona-crisis heeft hiernaast ook blootgelegd dat er binnen deze industrie fundamentele problemen zijn omtrent de rechten van sekswerkers in Nederland. Samen met presentator Daniël Schut gaan Yvette Luhrs, Joep Rottier en Ellen Bijsterbosch het gesprek aan over sekswerk, de rechten van sekswerkers en de impact van de corona-crisis op deze industrie.

Te Gast
Yvette Luhrs, sekswerker, activist en feministisch pornomaker.

Dr. Joep Rottier, onafhankelijk onderzoeker naar o.a. de decriminalisering van sekswerk.

Ellen Bijsterbosch, D66-raadslid in Utrecht.

Presentatie:
Daniël Schut

De morele opdracht van de toenemende transnationalisering
“Nederland kent steeds meer biculturele burgers die met de ene voet in Nederland staan en met de andere in het land waar de wortels van hun ouders liggen. Deze toenemende transnationalisering verdient geen nervositeit, maar een politiek kader dat mensen in staat stelt om hun meervoudige netwerken en identiteiten te benutten voor de Nederlandse samenleving. Daarnaast is een politiek debat nodig over een nieuwe invulling van burgerschap, die recht doet aan het transnationale karakter van de wereld.”

Kiza Magendane en Daniël Schut spreken over Magendanes artikel in de laatste Idee, het blad van de Van Mierlo Stichting. Globalisering en technologie hebben de traditionele band tussen burgerschap en culturele identiteit verbroken. Burgers voelen zich in toenemende mate verbonden met culturen en gemeenschappen over de hele wereld, over landsgrenzen heen. Deze transnationalisering van identiteit zorgt voor nieuwe kansen, bepleit Magendane. Voor een abonnement op Idee, volg deze link.

Te Gast
Kiza Magendane, politicoloog en publicist

Presentatie:
Daniël Schut

D66 is bij uitstek de partij die prat gaat op het vertrouwen in internationale samenwerking en de internationale rechtsorde, maar ook op het geloof in mensen. Op dit onderwerp schuurt het: is ons leger er om alleen maar vredes- en humanitaire missies uit te voeren, of accepteren we ook dat er een grens is waarbij we direct missies uitvoeren ‘in het hoogste geweldsspectrum’? Of moeten we op lange termijn wellicht accepteren dat Nederland militair uiteindelijk onbeduidend is, en dus beter zijn veiligheid kan garanderen door verbintenissen met andere landen aan te gaan.
In deze podcast onderzoeken we dit ongemak dat de Nederlandse militaire identiteit omgeeft, en kijken daarbij ook hoe de overheid verantwoording draagt voor haar defensiepersoneel: zij zijn uiteindelijk de mensen die in levende lijve ondervinden hoe dit Nederlandse ideaal en de harde realiteit kunnen botsen.

Te Gast
dr. Tine Molendijk, Universitair Docent aan de Nederlandse Defensie Academie (NLDA) en als onderzoeker verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen
dr. Christ Klep, Militair Historicus.

Presentatie:
Daniël Schut

Duits voorzitterschap en visie op de EU
Duitsland is in de tweede helft van 2020 de voorzitter van de Europese Unie. Wat kunnen we verwachten van dit voorzitterschap? D66 is een pro-Europese partij, maar wat houdt deze pro-Europese houding in? In dit gesprek duiken we in de Europese agenda van de komende tijd en de visie van D66 op Europa.

Te gast:
Dr. Afke Groen, wetenschappelijk medewerker van de van Mierlo Stichting
Dr. Hanco Jürgens, Wetenschappelijk medewerker van het Duitsland Instituut.

Presentatie:
Daniël Schut

Soevereiniteit & Big Tech
Marleen Stikker: “Er zijn partijen die niet in gesprek willen met onze soevereine overheid, maar die wel grote invloed hebben op onze levens.”

Door de coronacrisis kijken overheden naar grote tech-bedrijven. De dreiging van toenemende surveillance hangt in de lucht.

Te gast: 
Marleen Stikker, directeur & oprichter van Waag, auteur van ‘Het internet is stuk (maar we kunnen het repareren)’.
Daniël Schut, podcast-presentator.

Technologie in tijden van crisis
De huidige Corona-crisis brengt het debat over tech en surveillance in een stroomversnelling. Ook in Nederland wil het kabinet een app invoeren in een poging verdere verspreiding van het corona-virus te voorkomen. Wat zijn de gevolgen van deze datahonger van bedrijven en overheden en waar liggen de mogelijkheden en gevaren?

Te gast: 
Marietje Schaake, directeur internationaal beleid bij het Cyber Policy Center van Standford en oud-Europarlementariër voor D66.
Daniël Schut, podcast-presentator.

Wat is kansengelijkheid?
Te gast is gezondheidseconoom Xander Koolman over kansenongelijkheid in Nederland. Presentator Daniel Schut gaat met Koolman in gesprek over verschillen in het onderwijs en de gezondheidszorg. Hoeveel verschil is gerechtvaardigd als we het hebben over de sociaal-economische ladder en welke rol hebben ouders in het bepalen van het latere leven van hun kinderen? Let op: dit gesprek is opgenomen op 5 maart 2020, voor de huidige coronamaatregelen werden ingesteld.

Aan tafel:
Xander Koolman, gezondheidseconoom aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Daniël Schut, podcast-presentator.

Iedere burger wordt geacht de wet te kennen, maar zijn we ook echt betrokken bij de wet? Is de toegang tot het recht wel goed geregeld in ons land? Afgelopen september werd er geprotesteerd over de rechtsbijstand. In deze podcast zal het gaan over onder andere rechtshulp en lekenrechtspraak.

Aan tafel:
Marijke Malsch, hoogleraar Empirical Legal Studies

Mies Westerveld, hoogleraar Toegang tot Recht

Bernard de Leest, lid van de Algemene Raad van de Orde van Advocaten

Daniël Schut, podcast-presentator.

D66 bestond in 2016 vijftig jaar en Daniël Boomsma schreef toen het boek ‘De keuze van D66’. In deze podcast zal Daniël Boomsma een overzicht geven van de partijgeschiedenis, van de radicale ideeën van Van Mierlo tot de huidige partij. Aan bod komen onder andere de roep om een districtenstelsel en een gekozen premier.

Aan tafel:
Daniël Boomsma, auteur van De keuze van D66.

Interviewer:
Daniël Schut, podcast-presentator en eigenaar AD REM

De kosten van de zorg zijn al jaren onderwerp van discussie in de politiek. In deze aflevering gaan we het hebben over de kosten van de zorg met Michiel Verkoulen, oud-bestuurslid van D66 maar tegenwoordig werkzaam als adviseur voor de zorgsector, en Bram Wouterse, Universitair Docent Health Economics aan de Erasmus Universiteit. Tijdens het gesprek zal het onder andere gaan over de definitie van zorgkosten en de vraag of we zorg wel kunnen zien als een zaak van kosten en baten.

Aan tafel:
Michiel Verkoulen, oud-bestuurslid D66 en adviseur in de zorg

Bram Wouterse, Universitair Docent Health Economics aan de Erasmus Universiteit

Interviewer:
Daniël Schut, podcast-presentator en eigenaar AD REM

We staan er niet bij stil dat de democratie meer behelst dan het houden van verkiezingen en het wekelijkse vragenuurtje in de Tweede Kamer. Onder onze politiek liggen een tal van ideeën, concepten en aannames. Van het idee dat de vrijheid van meningsuiting onbegrensd zou zijn, tot de gedachte dat zoveel mogelijk stemmen goed voor ons zouden zijn.
In deze aflevering gaan we het hebben over onze gedeelde publieke sfeer. De maatschappelijke ruimte waarin we politieke ideeën bespreken, soms felle debatten voeren, kiezen en stemmen. Dit bespreken wij vandaag met een speciale gast: Daan Roovers! Daan Roovers is publieksfilosoof en draagt sinds 2019 de eretitel Denker des Vaderlands.

Aan tafel:
Daan Roovers, voormalig hoofdredacteur Filosoof Magazine, publieksfilosoof en Denker Des Vaderlands

Interviewer:
Coen Brummer, directeur van de Mr. Hans van Mierlo Stichting

Vandaag de dag is het sociaal-liberalisme een brede politieke stroming met veel maatschappelijke invloed. Niet alleen D66 noemt zich sociaal-liberaal, maar ook Femke Halsema en Mark Rutte hebben opzichtig geflirt met het etiket.
De Van Mierlo Stichting publiceert vandaag een nieuw boek: De canon van het sociaal-liberalisme. Hierin wordt voor het eerst de rijke geschiedenis van deze stroming beschreven. Vandaag zitten wij aan tafel met een aantal auteurs die een bijdrage hebben geleverd aan De canon van het sociaal-liberalisme. Met Joost Sneller, Tonko van Leeuwen, Marthe van Hesselmans, Susanne Dallinga, Vincent Hoffmans en Coen Brummer.

Aan tafel:
Joost Sneller, Tweede Kamerlid, D66

Tonko van Leeuwen, Management Trainee, Belastingsdienst

Marthe Hesselmans, Senior Onderzoeker, Mr. Hans van Mierlo Stichting

Susanne Dallinga,  Secretaris Permanente Programmacommissie, Mr. Hans van Mierlo Stichting

Vincent Hoffmans, Medewerker Kennis & Gedachtegoed, Mr. Hans van Mierlo Stichting

Interviewer:
Coen Brummer, directeur Mr. Hans van Mierlo Stichting

Vandaag zou de naamgever van het wetenschappelijk bureau jarig zijn geweest: Hans van Mierlo, ofwel H.A.F.M.O. In politieke kringen behoeft hij nauwelijks introductie. Hij was de belangrijkste oprichter en lange tijd hét gezicht van D66, onder meer in het iconische reclamespotje van die partij uit 1967. Wat is zijn erfenis geweest voor de Nederlandse politiek en D66 in het bijzonder?

Aan tafel:
Hubert Smeets, journalist, historicus en biograaf van Hans van Mierlo

Daniël Boomsma, wetenschappelijk medewerker Mr. Hans van Mierlo Stichting

Interviewer:
Coen Brummer, directeur Mr. Hans van Mierlo Stichting

D66 wordt wel eens een pragmatische partij genoemd. Maar wat is pragmatisme eigenlijk? Welke consequenties heeft het aanvaarden van pragmatisme voor het politiek denken? En hoe kunnen antwoorden op deze vragen van betekenis zijn in het hedendaagse politieke debat? Die vragen behandelen we aan de hand van het denken van één van de grondleggers van het pragmatisme: de filosoof en uitgesproken pragmatist Richard Rorty geboren in 1931 en overleden in 2007.

Aan tafel:
Bert van den Brink, decaan van de University College Roosevelt en professor politieke en sociale filosofie aan de Universiteit Utrecht

Victor Gijsbers, Universitair Docent aan de Universiteit Leiden

Dirk-Jan van Vliet, medewerker van de Mr. Hans van Mierlo Stichting

Interviewer:
Coen Brummer, directeur Mr. Hans van Mierlo Stichting

Robots zijn slimmer dan wij, sterker dan wij en voor je het weet stelen ze onze banen en nog veel erger: onze autonomie. Het is maar een greep uit de doemscenario’s die voorbij komen. Maar wat is waar? Is er nog zoiets als een arbeidsmarkt in de toekomst en wat is de rol van de overheid om dit alles in goede banen te leiden?

Aan tafel:
Gu van Rhijn, TNO

Bennie Mols, wetenschapsjournalist

Susanne Dallinga, Van Mierlo Stichting

Coen Brummer, Directeur Van Mierlo Stichting

Redactie: Dirk-Jan van Vliet

Vandaag is de verjaardag van de grote Britse filosoof John Stuart Mill. Had de oude denker nog geleefd, dan zou hij vandaag 213 jaar zijn geworden. Welke momenten waren bepalend voor Mill’s leven en denken? Wat maakte hem één van de grote liberalen van de negentiende eeuw? En kunnen we nog inspiratie uit zijn werk putten?

Aan tafel:
Coen Brummer, directeur Van Mierlo Stichting

Daniël Boomsma, wetenschappelijk medewerker Van Mierlo Stichting

Redactie: Teun van den Maagdenberg

Ondanks stijgende welvaart, dalende criminaliteit en een hogere levensverwachting voelt een deel van de mensen in Nederland zich niet rijker, veiliger of beter over hun eigen toekomst. Hoe is dit verschil te verklaren? Wat is de oorzaak van dit paradoxale wantrouwen? We gaan in gesprek over vooruitgangsdenken en doemdenken.

Aan tafel:
Maarten Boudry, wetenschapsfilosoof en auteur van het boek ‘Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat’.

Hidde Boersma, gepromoveerd microbioloog, wetenschapsjournalist en schrijver.

Interviewer:
Coen Brummer, directeur Van Mierlo Stichting

Redactie: Vincent Hoffmans en Teun van den Maagdenberg

Om Nederland gezonder en gelukkiger te maken, lanceerde de overheid vorig jaar het Nationaal Preventieakkoord. Hierin staan afspraken en maatregelen om roken, drankgebruik en obesitas tegen te gaan. Met nieuwe wetenschappelijke kennis kan de burger beter gestuurd worden naar een gezonder leven. Gaat de overheid te ver, of niet ver genoeg? In deze podcast onderzoeken we gedragsbeïnvloeding door de overheid.

Aan tafel:
Denise de Ridder, hoogleraar Gezondheids- en Organisatiepsychologie aan de Universiteit Utrecht.

Joel Anderson, universitair hoofddocent filosofie aan de Universiteit Utrecht.

Interviewer:
Coen Brummer, directeur Van Mierlo Stichting

Redactie: Teun van den Maagdenberg en Laura Spoelman

Wie de afgelopen tijd de kranten en opiniebladen opensloeg, kon niet om het woord ‘burgerschap’ heen. Maar wat is burgerschap precies? Wat is voor sociaal-liberalen burgerschap? En is die sociaal-liberale visie op burgerschap terug te zien in het regeerakkoord?

Aan tafel:
Willemijn Rinnooy Kan, promovenda aan de Universiteit van Amsterdam (niet aan een partij verbonden), waar ze onderzoekt doet naar de implicaties en grenzen van scholen als oefenterrein voor burgerschap.

Daniël Boomsma, wetenschappelijk medewerker bij de Mr. Hans van Mierlo Stichting Daniël Boomsma, die onderzoek doet naar burgerschap waarvan het resultaat binnenkort in essayvorm wordt gepubliceerd.

Interviewer:
Coen Brummer, directeur Van Mierlo Stichting

De Vrijzinnig-Democratische Bond was een partij uit de eerste helft van de twintigste eeuw. Progressief, vooruitstrevend, en volgens sommigen een vroege voorloper van het huidige D66. Wat kunnen we leren van deze club van democratische vernieuwers en wat is dan precies hun waarde voor ons, vandaag?

Aan tafel:
Meine Henk Klijnsma. Gepromoveerd op het vuistdikke proefschrift Om de democratie. De geschiedenis van de Vrijzinnig-Democratische Bond 1901-1946 en in het dagelijks leven werkzaam op het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Dick Pels, voorheen hoofd van de links-liberale denktank de Waterland Stichting en ook oud-directeur van De Helling, het wetenschappelijk bureau van GroenLinks.

Interviewer:
Coen Brummer, directeur Van Mierlo Stichting

Is onze democratie in crisis? In deze aflevering praten we over het rapport van de staatscommissie Parlementair Stelsel en over het stevige internationale debat dat gaande is over de vraag hoe breed de steun voor onze liberale democratie nu precies is.

Aan tafel:
Carinne Elion, universitair docent aan de Erasmus Universiteit en gepromoveerd op een proefschrift over de geloofwaardigheid van rechtsstaat en democratie. Tevens D66-raadslid in Bergen op Zoom.

Tom van der Meer, hoogleraar politicologie aan de UvA, auteur van het boek ‘Niet de kiezer is gek’ en lid van de staatscommissie Parlementair Stelsel.

Interviewer:
Coen Brummer, directeur Van Mierlo Stichting