Eindelijk zonnepanelen op monumenten.

Het onderwerp verduurzaming monumenten speelt al langer. Dit is niet zo gek want in onze gemeente zijn meer dan 1.000 gemeentelijke en rijksmonumenten (5% van onze woningvoorraad! ). En dan hebben we ook nog ons mooie beschermd dorpsgezicht in Amerongen. Het zijn stuk voor stuk mooie of bijzondere gebouwen met een eigen verhaal. Het maakt onze gemeente bijzonder. De vele landgoederen, kastelen, kerkgebouwen tot aan voormalige oud NS-dienstwoningen in Maarn. Maar er is ook een keerzijde. Deze oude gebouwen hebben vaak een hoog energie verbruik. Dit maakt het voor eigenaren & beheerders lastig om ze duurzaam te onderhouden in verband met de hoge kosten en beperkende regelgeving.

Soms wordt er wat spottend of laconiek overgedaan. “Het helpt toch niet” of “het is verspilling van je energie” wordt dan gezegd op het moment dat inwoners het niet eens zijn met bepaald beleid of regelgeving. Dit voorbeeld van verduurzaming van monumenten bewijst het tegendeel. Verschillende monumenten eigenaren hebben initiatief genomen richting de gemeente, de onafhankelijke duurzaamheidsraad en richting de gemeenteraad. Met effect, ze vonden direct een luisterend oor bij de D66 Utrechtse Heuvelrug fractie. Na meerder gesprekken met de eigenaren over de knelpunten werd er een motie opgesteld getiteld “Verduurzaming monumenten verdient prioriteit” (zie hier de link naar volledige tekst). Het werd al snel duidelijk dat er een meerderheid in de raad zich zou vormen voor verandering van het beleid daar de motie direct steun kreeg van OPEN, ChristenUnie en SGP. Ook de VVD Heuvelrug toonde zich positief door eerder te refereren aan een motie uit 2021 die nog niet was uitgevoerd. Het college voelde zich hierdoor gesterkt om direct door te pakken.

Het college, en dan in bijzonder wethouder Rob Jorg (o.a. van monumenten) en wethouder Karin Oyevaar (duurzaamheid), pakte samen met de ambtenaren door. Er werd gekeken welke ruimte er was om verduurzaming van monumenten makkelijker te maken en liefst zonder vergunning. Nu wordt het vaak ervaren als “labyrint van regels” waardoor eigenaren het bij voorbaat vaak al opgeven. In de gemeenteraad van 3 juli jl. werd het nieuwe beleid (zie link naar alle stukken) met grote meerderheid aangenomen. Alleen de fractie BVH stemde tegen. BVH wilde een verplichte meldingsplicht en ook meer waarborgen dat de kleur van de zonnepanelen gelijk zijn met de kleur van het dak. De rest van de raad ging hier niet in mee. We willen het echt voor initiatiefnemers makkelijk houden en erop vertrouwen dat zij het beste voor hebben met hun monumenten. Het beleid is definitief maar wel is besloten na 1 jaar te evalueren waar we het kunnen verbeteren of bijvoorbeeld uitbreiden (denk bijvoorbeeld aan meer mogelijkheden voor isolatie en wellicht plaatsing van een warmtepomp?)

Het hele dossier verduurzaming monumenten is uiteindelijk een belangenafweging in de gemeente raad. Willen we dat de meer dan 1.000 monumenten in onze gemeente bewoond blijven? gebruikt worden? en in goede staat? Dan ontkom je er niet aan om te verduurzamen, isoleren en zelf opwekken. Ja het uiterlijk van het gebouw verandert dat wel, maar het is vaak niet onomkeerbaar

Het zou erg mooi zijn als veel andere monument eigenaren zich nu gesteund voelen en de stap gaan maken om te verduurzamen. Waarbij de gemeente echt helpt en meedenkt in plaats van (voor het gevoel van de eigenaren) tegenwerkt door beperkend beleid. Het zou ook mooi zijn als veel andere gemeenten het beleid van de Utrechtse heuvelrug zullen overnemen en dat we te maken krijgen met “precedentwerking” zoals ook al in het artikel in de Kaap (link) goed werd beschreven. Dat vele mogen volgen!
Afsluitend, dit is de eerste keer dat onze gemeente echt vooroploopt In Nederland met stimulerend verduurzamingsbeleid. In dit geval voor monumenten. Ook hier geld wat D66 Utrechtse Heuvelrug betreft laten we dit doorzetten ook op andere dossiers. Denk aan verduurzaming van: scholen, bedrijventerreinen, gemeentelijke gebouwen en mobiliteit. Wat dit laatste betreft is er in de onlangs vastgestelde omgevingsvisie 2040 Heuvelrug al een zaadje gepland, namelijk de ambitie dat we de fiets gemeente van Nederland willen worden.