Statencommissie 3 november 2021: Referendum als extra democratisch instrument

Uit de begroting voor het komende jaar blijkt dat de verwachte inkomsten en uitgaven in evenwicht zijn en dat er voldoende ruimte is om na de Provinciale Statenverkiezingen van 2023 te blijven investeren in de toekomst van onze provincie. Dat is iets wat onze fractie kan waarderen en daarom kunnen wij instemmen met het financiële deel van de begroting.

D66 vindt het belangrijk om te profiteren van fondsen uit Den Haag en Brussel waarmee kan worden geïnvesteerd in Groningse projecten. Hiervoor is vaak ook zogenaamde ‘cofinanciering’ van de provincie nodig, waardoor nu wordt voorgesteld een apart fonds te vormen om mee te kunnen doen in investeringen van het Rijk of de Europese Unie. ‘’Wij denken dat dit een strategisch instrument wordt om de toekomst van Groningen vorm te geven. D66 is benieuwd of ook cofinanciering voor het zogenaamde Just Transition Fund hier in de toekomst deel van uit gaat maken,’’ aldus woordvoerder Peter Gerrits. Al eerder hebben we namelijk benadrukt dat met dit fonds van de Europese Unie belangrijke stappen kunnen worden gezet in de energietransitie en voor het behoud van werkgelegenheid.

Daarnaast hebben we aandacht gevraagd voor een eerdere motie waarin we oproepen tot het inzetten van burgerpanels om inwoners mee te laten praten en beslissen in de energietransitie. Bij de toelichting over de uitvoering van deze motie wordt aangegeven dat de provincie inwoners en andere belanghebbenden wil betrekken bij de uitwerking van nieuwe plannen. ‘’Dat is voor ons echter onvoldoende. Wij willen concreet weten of deze betrokkenheid wordt uitgewerkt in de vorm van burgerpanels, zoals onze oproep luidde,’’ geeft Peter aan. Uit de beantwoording van het College bleek dat de burgerpanels inderdaad ingezet gaan worden en ook onderdeel worden van de nieuwe participatienota.

Ook hebben we aan het College gevraagd om ons op de hoogte te houden over de ontwikkeling van de zogenaamde OV-hubs. Op deze plekken met voorzieningen kun je makkelijk overstappen van de ene naar de andere vorm van vervoer. ‘’Als D66 hebben we er eerder voor gepleit de hub in Hoogezand-Sappemeer met voorrang op te waarderen. Zo is er voldoende ruimte voor reizigers die voorheen gebruikmaakten van station Sappemeer Oost en kan iedereen goed profiteren van de extra sneltrein,’’ benoemt Peter de voordelen van een volwaardige hub op deze locatie. We zijn blij met de toezegging van het College dat we in het vervolg extra informatie krijgen over de opwaardering van OV-hubs.

De meer politieke en inhoudelijke bespreking van de begroting zal plaatsvinden in de Statenvergadering van volgende week woensdag.

Op initiatief van de fractie van de SP spraken we over een voorstel voor een provinciale referendumverordening. Hiermee wordt het mogelijk om een referendum te houden over voorgenomen besluiten van Provinciale Staten. Inwoners kunnen door voldoende ondersteuningsverklaringen te verzamelen een referendum afdwingen, of de volksvertegenwoordiging kan zelf een volksraadpleging uitschrijven. Dit referendum heeft een adviserend, en dus geen bindend, karakter en de uitslag wordt meegewogen bij de uiteindelijke besluitvorming, die in handen van Provinciale Staten blijft.

D66 staat positief tegenover het voorstel van de SP, maar heeft nog wel een aantal vragen. Zo zouden wat ons betreft besluiten die in samenspraak met andere provincies of het Rijk genomen zijn uitgesloten moeten worden van een referendum, zoals landelijk ook is voorgesteld referenda over internationale verdragen niet mogelijk te maken. ‘’Aan dergelijke afspraken zijn immers vaak lange onderhandelingen voorafgegaan waarin de belangen van verschillende regio’s of provincies zijn afgewogen. Wanneer een provincie zich hier vervolgens eenzijdig uit terug kan trekken, schendt dat onze toekomstige onderhandelingspositie,’’ geeft woordvoerder Paula Benjamins-van Oudheusden aan.

Daarnaast hebben we nog vragen gesteld over drempels voor het aanvragen van een referendum en de geldigheid van de uitslag. Paula besloot haar woordvoering met een voor ons belangrijke kanttekening: ‘’Provinciale Staten is geen ‘stempelautomaat’ en gaat niet automatisch mee met de uitslag van het referendum. Dat is belangrijk, want het is bijvoorbeeld mogelijk dat overname van de uitslag betekent dat een deel van de Groningers de last moet dragen van het besluit dat de meerderheid graag wil nemen. Dat kan onredelijk zijn. De Provinciale Staten van Groningen zijn er immers voor álle Groningers. Kortom: wij zijn het ultieme burgerpanel.” Het voorstel wordt in december verder besproken in de Staten.

In de Statencommissie is verder gesproken over de indexatie van de provinciale leges, de uitbreiding van het fondsvermogen van de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM) en het definitieve vaststellingsbesluit voor het gasjaar 2021-2022. De behandeling van de Visie Digitalisering is verschoven naar de Statenvergadering van volgende week, de bespreking van het Faunabeheerplan Ree 2021-2025 is uitgesteld tot december. De gehele commissievergadering is hier terug te kijken.