Het moment voor perspectief
Voorzitter,
Als ik terugkijk op 2020 is het moeilijk om te bepalen waar ik mee moet beginnen. Een nieuwe president in de VS zorgde wereldwijd voor opluchting, maar een wereldwijde pandemie veranderde onze levens. De gevolgen van corona zijn dramatisch. Wereldwijd zijn al meer dan vijftig miljoen mensen besmet geraakt en meer dan een miljoen mensen zijn aan de gevolgen van het virus overleden. Hier in onze eigen provincie gaat het om ruim 6700 besmette en 41 overleden inwoners.
De zorg piept en kraakt. Corona slaat overal toe. Steeds meer mensen zijn eenzaam. Studenten verpieteren op hun kamers, sportverenigingen en zwembaden zijn dicht, de horeca heeft het moeilijk en ondernemers houden soms maar net het hoofd boven water. Onze levens zijn grotendeels tot stilstand gekomen. We weten nog niet wanneer het eindigt.
Ondanks al deze onzekerheid, wil D66 vandaag vooruit kijken. We willen oplossingen zoeken. Voor de coronacrisis, maar zeker ook voor de klimaatcrisis en de gevolgen van de gaswinning. Als we nalaten te handelen zal de klimaatcrisis nog veel ergere gevolgen hebben dan de pandemie als het gaat om het realiseren van een leefbare en bereikbare provincie.
We moeten eerst de coronacrisis aanpakken. Corona treft veel instellingen en bedrijven in onze provincie. Vooral de horeca, cultuursector en evenementen hebben het zwaar. Veel bedrijven en instellingen zijn bezorgd over hun toekomst. Het is daarom zaak snel te handelen. Zeker als daar vanuit deze Provinciale Staten meer dan 10 miljoen euro voor beschikbaar is gesteld. Maar wat schetst onze verbazing, we zitten midden in de tweede golf, en het steunpakket van de Provincie ligt nog op de plank. We lezen dat maatregelen ter bestrijding van de gevolgen van corona zijn vertraagd vanwege corona. Dat kan toch niet de bedoeling zijn.
Wanneer kunnen we verwachten dat het pakket voor het ‘ondersteunen en versterken van cultuur en vrijetijdseconomie’ toegankelijk is? Binnen enkele maanden, zoals in antwoorden op eerdere vragen stond, is daarbij niet voldoende. En is het mogelijk dat we voor de kerst geïnformeerd worden over de uitwerking van de overige thema’s? Het is onze taak perspectief te bieden aan musea, theaters, sportclubs en buurthuizen in een tijd dat ze geen enkele zekerheid hebben.
Voor een deel van de inwoners van deze provincie is er al lange tijd nauwelijks perspectief. Ze zitten in beschadigde, onverkoopbare en soms onveilige huizen. Door de gaswinning en vooral ook door de afhandeling van de gevolgen van die gaswinning. We weten dat dit topprioriteit is van dit College. Afgelopen vrijdag zagen we daarvan de resultaten in de presentatie van de bestuursafspraken tussen Rijk en Regio over de versterkingsopgave.
Laat duidelijk zijn dat de problemen rondom de gaswinning pas opgelost zijn als het bij de mensen thuis is opgelost. Toch geloven wij dat het pakket van afgelopen vrijdag per saldo goed nieuws is voor Groningen en Groningers. Zo komt er meer eigen regie. Mensen krijgen de keuze om te kiezen voor het versterkingsadvies dat ze hebben, of voor een nieuwe beoordeling aan hand van de nieuwe veiligheidsnorm. Ze worden daarvoor gecompenseerd met budget voor woningverbetering. Dit pakket kán zorgen voor duidelijkheid, veiligheid en perspectief bij heel veel Groningers. Laten we er dan ook voor zorgen dat het echt duidelijkheid en nieuw perspectief gaat bieden.
Het tweede punt waar D66 zich telkens weer voor zal uitspreken, want je bent een klimaatdrammer of je bent het niet, is de aanpak van de klimaatcrisis. Of, zoals Jan Terlouw onlangs nog zei: “De coronapandemie is een vlaagje, een zuchtje, in vergelijking met de storm die onze kinderen te wachten staat door de opwarming van de aarde.” Groningen kan vooroplopen in het bestrijden van deze crisis. Bijvoorbeeld door ambitieus te zijn in de waterstofeconomie. Zo creëren we nieuw economisch perspectief. We hebben de wind mee. Onder het Duitse voorzitterschap van de EU zal de waterstofeconomie een flinke impuls krijgen. En dat staat nog los van de investering van 7 miljard die Duitsland zelf in waterstoftechniek steekt.
Maar deze provincie is ook ambitieus in het ondersteunen van haar inwoners om de energietransitie te realiseren. We hebben al de hoogste dichtheid aan energiecoöperaties in de provincie. Een gevolg van gemotiveerde inwoners en provinciaal beleid. Die coöperaties kunnen namelijk al jaren op steun van de provincie rekenen. Maar we willen verder, bijvoorbeeld met nieuwe vormen van inspraak, zoals burgerpanels. Vorige maand namen deze Staten daar een motie over aan.
Ik wil ook nog stilstaan bij het Just Transition Fund. Dit fonds is door de Europese Commissie gestart om regio’s te helpen, die economisch te lijden hebben door gevolgen van de energietransitie. En de Europese Commissie heeft duidelijk aangegeven dat Groningen een ‘target-area’ is, vanwege het verdwijnen van de gaswinning en de bijhorende werkgelegenheid. Kan het College ons vertellen welke inzet zij nu pleegt om ervoor te zorgen dat het overgrote deel van de JTF middelen in Noord-Nederland terecht komt? Dit geld kunnen we namelijk inzetten om nieuwe banen te creëren en om onze kinderen op te leiden voor waterstof en ICT-banen. Maar ook om de vakmensen van nu bij of om te scholen. Want deze nieuwe technologie en digitalisering gaat niet stoppen. Groningen kan daarin niet achterblijven. We moeten daarin zelf initiatief tonen, vooroplopen, perspectief bieden, anders blijven we een wingewest.
D66 blijft zich ook onverminderd inzetten voor de leefbaarheid in deze provincie. We hebben grote uitdagingen. Ik noemde al de corona, de energietransitie en de gevolgen van de gaswinning. Maar we hebben ook te maken met een dramatisch teruglopende biodiversiteit en de stikstofproblematiek. Die stikstofcrisis moet nú opgelost worden.
En te midden van al die uitdagingen hebben de gemeenten in onze provincie het zwaar om het hoofd boven water te houden. De kosten – vooral in het sociale domein – zijn zo hoog, dat bezuinigingen op de schaarse voorzieningen noodzakelijk zijn. En dat terwijl we juist investeren om de leefbaarheid te garanderen. Dat moeten we keren en daarom dienen we de motie van de ChristenUnie hierover mede in.
Een belangrijk aspect van leefbaarheid is bereikbaarheid. Een bereikbare provincie is een leefbare provincie. We zijn dan ook blij dat zo veel politieke partijen de Lelylijn al genoemd hebben in hun verkiezingsprogramma voor de verkiezingen van maart. Met de Lelylijn brengen we Groningen als regio dichter bij het economische centrum van ons land. Toch hebben we nog een vraag aan GS: Is GS al in gesprek met Hamburg en andere Duitse en Noord-Europese steden en regio’s om tot een brede coalitie te komen voor de aanleg een Europese hoge snelheidslijn tussen Amsterdam en Helsinki?
Natuurlijk noem ik ook het Uitvoeringsprogramma Fiets: ons paradepaardje. We investeren de komende jaren bijna 50 miljoen euro in nieuwe fietsroutes. We verwachten de komende jaren serieuze plannen voor fietsroutes tussen Appingedam en Delfzijl, waarbij ook de nieuwe Campus Appingedam ontsloten wordt, en tussen Leek en Zuidhorn, een route waar nu nog geen goed fietspad is. We investeren het ook in verbeteringen van bestaande routes en in de fietsveiligheid. Zo gaan we binnenkort in gesprek met leerlingen van het Hogeland College om te kijken waar de fietsveiligheid verbetert kan worden in en rondom dorpen als Onderdendam, Warffum, Bedum, Rasquert en Den Andel. We hebben tot doel om de trend in de aantallen fietsongelukken om te buigen. Fietsen is al de leukste en gezondste manier om je te verplaatsen. Als provincie zorgen we ervoor dat het ook een razendsnelle en veilige manier is.
Voorzitter,
Het jaar 2020 is anders gelopen dat we verwacht hadden. Toch blijft het belangrijk om ons in tijden van crisis op te richten en te blijven werken aan de toekomst van Groningen. We bieden de inwoners van onze provincie perspectief op een duurzame toekomst met werk, een mooie en veilige leefomgeving en een goede bereikbaarheid. Dit maakt Groningen aantrekkelijk en klaar voor de toekomst. Daarom roepen we het college op om voorop te blijven lopen in de ontwikkeling van de duurzame economie, de natuur, de klimaataanpak en het vestigingsklimaat van onze provincie. Dat doen we voor de toekomst van Groningen.
Als antwoord op onze vragen kreeg onze fractie de toezegging dat de coronagelden zo spoedig mogelijk beschikbaar zullen komen, dat de Provincie Groningen aan alle criteria voor de JTF-gelden voldoet en dat de lobby voor Groningen als station op een internationale verbinding uiteraard uitgevoerd wordt.