Zwerfafval – ruim het op, neem het mee, leg het vast

Zwerfafval is al het afval dat rondslingert op plekken die daar niet voor bestemd zijn. Op straat, in de berm, op het strand of in de natuur. Het is geen natuurverschijnsel. Het is het gevolg van menselijk handelen: meegenomen verpakkingsmateriaal, sigarettenpeuken of kauwgom wordt losgelaten en achtergelaten. Alsof het biologisch afbreekbaar (dus natuurlijk) materiaal is. Zoals de schillen van een sinaasappel of een banaan (slechts 1% van alle zwerfafval). Ook al duurt dat een jaar om te verteren. Al het andere afval blijft liggen tot het is opgeruimd. Bij peuken (7 miljard stuks) kan dat 12 jaar duren, bij kauwgom (circa 1,5 miljoen kilo) duurt dat zeker 20 jaar en een blikje heeft minimaal 50 jaar nodig om te vergaan. En de populaire plastic flesjes zijn zo ‘duurzaam’ gemaakt dat ze zeker 10 jaar lang intact blijven. We zien ze dus veel en vaak en als we niets doen lang liggen. Ze vergaan eigenlijk nooit. Het verpulvert tot steeds kleinere stukjes en blijft het als wezensvreemde verontreiniging in de natuur (ons leefmilieu) achter.

Het probleem

Het probleem is in ons land niet gering. Schattingen lopen uiteen van 50 tot 275 miljoen kilo per jaar. Het is lastig in te schatten omdat het pas gemeten kan worden als het eerst wordt opgeruimd. Veel zwerfafval wordt door reinigingsdiensten samen met blad en zand opgeveegd. Of tegelijk met het legen van prullenbakken verzameld. Bijna 20% van het zwerfafval komt van Take Aways. 26% bestaat uit (snoep-)papier. 40% van het zwerfafval bestaat uit plastic verpakkingsmateriaal van dranken en eten. Het opruimen kost gemeenten zo’n €200 miljoen. Andere beheerders van (spoor-)wegen, parkeerplaatsen, natuurparken en wateren besteden met elkaar zeker €50 miljoen aan het opruimen van zwerfafval. Los van hoeveelheid en kosten is het vooral een probleem omdat veel mensen zich er aan ergeren. Zwerfafval scoort hoog (steevast in de top 3) in de irritatielijsten. (Bron Stichting Nederland Schoon)

De oplossing: samen opruimen

En daar zit nu de oplossing. In plaats van te blijven klagen over zwerfafval, doe er wat aan: ga het opruimen! Sinds 2010 is de Bermbende in het Gooi (met een community van zo’n 200 volgers op Facebook) structureel bezig met het rapen van afval. Steeds meer mensen doen mee met de jaarlijkse schoonmaakactie World Clean Up Day, de derde zaterdag in september.Met in totaal 39.324 deelnemers verdeeld over 2.517 opruimacties is Nederland in 2020 een grote schoonmaakbeurt gegeven. Er zijn zeker zo’n 127.211 geregistreerde afvalitems verwijderd. En En hoewel dat opruimen met een hesje, prikstok en vuilniszak in het begin voelt als een jezelf opgelegde taakstraf, merk je al vrij vlot dat het enorme voldoening geeft. Mijn vader ging de laatste jaren niet met zijn rollator de deur uit zonder zijn grijpstok. Zeker toen de gemeente waar hij woonde besloot de prullenbakken bij de bankjes in het stadsgroen weg te halen, had hij er meer dan een dagtaak aan.

Effectief ploggen

Ploggen-app als activiteit die breed aanvaard wordt. En dan niet eenmaal per jaar maar gewoon elke keer als je een wandeltocht of een ommetje maakt. Zeker als sportvereniging, school, vriendenclub of gezin voegt het een dimensie toe aan dit door Corona toch al zeer populair geworden tijdverdrijf (wandelen). Om zinvol bezig en te zijn en dubbelwerk te voorkomen is er nu uit België de app WePlog (www.weplog.be). Als je die tijdens het ploggen aanzet registreert die dat je daar de straat hebt schoongemaakt. Voordat je op pad gaat kun je kiezen welke route je loopt, met de kans daar zwerfafval te vinden. Het ultieme doel is om te voorkomen dat er zwerfafval op straat beland. Door met elkaar bewust te ploggen, aanvullend op de professionele afvalinzamelaars en weg-/natuurbeheerders. Naast het particuliere gebruik biedt de app aan gemeenten en instanties (bijvoorbeeld natuurbeheerders of regionale samenwerkingsverbanden) een altijd up to date dashboard met relevante gegevens over de werkzaamheden van de ploggende vrijwilligers. De reguliere schoonmaakdiensten kunnen hun veegroutes hierop aanpassen. D66 Hilversum is voorstander van het gebruik van een dergelijke app in het Gooi. Op deze manier versterken professionals en vrijwilligers elkaar in het schoonmaken en schoonhouden van onze leefomgeving. Hoe meer mensen er meedoen, des te beter. Plog ze!