Kadernota 2026

Tweeëndertig wereldleiders kwamen vorige week in Den Haag bijeen voor de NAVO-top en maakten afspraken over de verdere bewapening van de Europese NAVO landen.
Men spreekt elkaar over oorlog, dreiging en de nucleaire paraplu; het woord vrede valt helaas weinig tot helemaal niet als we onze wereldleiders horen spreken. Het belang van diplomatie om conflicten te de-escaleren raakt ook ondergesneeuwd.
De internationale rechtsorde gebaseerd op rechtsstatelijkheid, veiligheid van volkeren en mensenrechten lijkt momenteel niet in zwang.
Nog zorgelijker als je je realiseert dat op dit moment meer dan 105 miljoen mensen wereldwijd op drift zijn; ontheemd, verdreven en op de vlucht.
Als we onze landelijke bestuurders in Den Haag moeten geloven gaat het nu met name over versterking van onze defensie en het tegenhouden van asielzoekers, gelukszoekers, migranten, door de dijken spreekwoordelijk te verhogen.
Wat ze willen met dossiers als wonen, bestaanszekerheid, zorg, onderwijs, klimaat? Even afwachten.
Want het kabinet is wederom demissionair. Het kabinet is wederom gevallen op het thema migratie. De volledige Tweede Kamer heeft weer nieuwe landelijke verkiezingen uitgeschreven, terwijl dat grondwettelijk niet verplicht is.
De onderlinge omgangsvormen zijn landelijk tot onder het vriespunt gedaald en het is in teveel opzichten een treurig en cynisch schouwspel.

In al dat retorisch geweld en stilstand op tal van dossiers moeten wij gemeenten ons staande houden en onze inwoners bij elkaar houden. En dat doen we zo goed en zo kwaad als dat gaat!
Nederlanders worden nu voor de derde keer in vijf jaar tijd naar de stembus geroepen, want in Den Haag is men niet in staat om samen in de zandbak te spelen en stabiele coalities te vormen.
Tussentijdse verkiezingen worden alleen niet vergoed door het Rijk.
Die tussentijdse verkiezingen op 29 oktober kosten in Haarlem naar verwachting 645.000 euro.
Nou mag de democratie zeker wat kosten, maar deze verkiezingen zijn een direct resultaat van veel gekibbel en onkunde.
In jaren dat de gemeenten op verschillende taken structureel worden onder gefinancierd, in jaren dat gemeenten alle zeilen moeten bijzetten om de begroting überhaupt sluitend te krijgen, in aanloop naar een ravijnjaar en teveel gemeenten al dit jaar met de botte bijl door hun begroting moeten, is het wat D66 betreft echt niet uit te leggen dat gemeenten zelf de kosten moeten dragen voor het organiseren van tussentijdse verkiezingen.
Als de coalitie klapt in een gemeente moeten we het ook gewoon zelf oplossen. Niks tussentijdse verkiezingen. Het is goed als alle gemeenten een duidelijk signaal afgeven richting Den Haag. Vandaar onze motie 1. Kosten tussentijdse verkiezingen indienen bij het Rijk waarin wij het college vragen om:
In overleg te gaan met de VNG, zodat zij namens alle gemeenten in Nederland de factuur voor de kosten van de tussentijdse verkiezingen op 29 oktober 2025 indienen bij het Rijk. En gaat over tot de orde van de dag.
Deze motie wordt mede ingediend door PvdA, GL, CDA en CU.

D66 Haarlem is trots deel uit te maken van deze coalitie.
We hebben gezamenlijke ambities en doelen om Haarlem nog mooier en beter te maken en er is onderling vertrouwen.
Tuurlijk zijn er ook meningsverschillen, maar we komen er altijd samen uit.
Ook mogen we er als raad trots op zijn dat, tegen de landelijke trend in, in Haarlem juist het vertrouwen in de lokale politiek en het bestuur iets is gestegen.
Met ons coalitieakkoord Actie! hebben we de afgelopen jaren miljoenen geïnvesteerd in onderwijshuisvesting, in kansengelijkheid, in jeugdzorg en jeugdpreventie, krijgen we mensen weer structureel aan het werk, komen er duizenden woningen bij en zetten we in op een meer groene, sociale en duurzame stad met schonere lucht. Dat zetten we ook komend jaar nog allemaal door.
Met deze kadernota wordt gezorgd voor een sluitende begroting en zorgen we er voor dat een volgende coalitie na de verkiezingen van maart 2026 niet direct hoeft te bezuinigen.

De afgelopen jaren hebben we met name in de uitvoering een been bijgetrokken. Want als de uitvoering achterblijft, is dat ook een schuld aan de stad.
Daar is zeker nog werk aan de winkel om de uitvoering en de ambities voor Haarlem dichter bij elkaar te brengen, maar dat gaat ieder jaar steeds beter.
Betekent dat dat de stad af is? Zeker niet.
D66 heeft in aanloop naar de behandeling van deze kadernota een aantal aandachtspunten waar we ook moties op gaan indienen.

Daarnaast zien we ook goede voorstellen van andere fracties die we ook mee indienen of zullen steunen, zoals van de VVD over de SUS-teams en van de PvdD over het westelijk tuinbouwgebied. En daarnaast hebben we een aantal coproducties met PvdA, GL, CDA en de AP.

Veiligheid op straat, thuis en online is een belangrijk punt van D66 geweest en ook opgenomen in het coalitieakkoord.
We zijn bijzonder verheugd dat er extra geld is geregeld om ons plan van aanpak stoppen femicide en tegengaan van huiselijk geweld uit te voeren in de komende jaren.
Dit is een extra impuls voor de veiligheid van vrouwen en kinderen nu en in de toekomst. D66 blijft de uitvoering van het plan verder volgen.

Dan veiligheid op straat. Straatintimidatie is een wijdverbreid probleem dat het veiligheidsgevoel en de bewegingsvrijheid van met name vrouwen, meisjes en LGBTQIA+ personen, ernstig aantast.
Dat dit een groot probleem is wordt ook erkend door het strafbaar stellen van straatintimidatie sinds 1 juli 2024.
Uit onderzoek van het CBS (2022) blijkt dat 53% van de vrouwen tussen de 18 en 34 jaar te maken kreeg met een of meerdere vormen van seksuele straatintimidatie.
De Nachtwacht in Haarlem heeft dit jaar onderzoek gedaan (maart, 2025) met betrekking tot het uitgaansleven: slechts 6 procent van de vrouwen en non-binaire personen in Haarlem zegt nooit seksueel grensoverschrijdend gedrag te hebben ervaren tegenover 37 procent van de mannen.

Iedereen moet zich vrij en veilig voelen om deel te nemen in de Haarlemse samenleving.
D66 heeft daarom ook ingezet op deelname van Haarlem aan het programma Veilige Steden. Dit is een hele goede eerste stap is.

D66 is van mening dat nog een aantal aanvullende acties nodig is voor de aanpak van straatintimidatie.
Zoals het toevoegen als prioriteit in het veiligheids- en handhavingsplan, onderzoeken of een extra meldpunt nodig is en om mannen en jongens actief te betrekken als bondgenoten in de aanpak. Zoals de recente campagne Haarlem breekt de stilte.
Voorzitter, wij dienen hiervoor een motie in en ik zal straks afsluiten met de dicta van al onze moties voorlezen.

Vanuit deze raad wordt langere tijd aandacht gevraagd voor een toename van dealende jeugd. Met Jouw Haarlem hebben we hier ook eerder een motie voor ingediend.
We zien dat criminele netwerken in heel Nederland steeds jonger rekruteren;
Dat jongeren vanaf een jaar of 12 al hand- en spandiensten verrichten in het drugscircuit.
Binnen de gemeente Haarlem is een preventieve aanpak uitgerold om dealgedrag door jongeren te voorkomen en aan te pakken.
De raad heeft besloten om tussen 2023 en 2026 extra geld vrij te maken voor de aanpak van dealende jeugd.
Het merendeel van dit bedrag wordt besteed aan extra CJG outreachende coaches in verschillende stadsdelen.
Voorzitter, outreachende CJG coaches worden ingezet om deze jeugdigen te bereiken, voordat ze bezwijken voor het grote geld en het grote geweld en het dealen zo snel mogelijk achter zich laten.
Deze CJG coaches zouden wat D66 betreft structureel ingezet moeten worden en wij dienen hier een motie voor in.

D66 blijft zich inzetten voor een toegankelijke jeugdzorg en jeugdpreventie. We zijn dan ook blij met de verdere structurele investeringen die worden gedaan in deze Kadernota (jeugdpreventie).
We blijven uiteraard ook de landelijke discussie volgen rondom de financiering van de jeugdzorg vanuit het Rijk in de komende jaren.

De gemeente heeft met een impuls van 6,5 miljoen euro gezorgd voor het stimuleren van sociale woningbouw, zodat twaalf projecten die dreigden stil te vallen toch snel van start kunnen.
Daardoor kunnen in totaal 765 sociale huurwoningen en 442 woningen in andere categorieën toch gebouwd worden.

Dat is fantastisch, want elke extra woning is hard nodig!
In het coalitieakkoord is de ambitie opgenomen om naast 40% sociaal ook 40% middelduur te bouwen, voor Haarlemmers met een middeninkomen.
Recent is gebleken dat de huurmarkt voor middeldure woningen in Nederland minder aantrekkelijk geworden is voor investeerders.
En het uitblijven van investeringen in het middeldure segment kan leiden tot het verdwijnen van middeldure woningen uit woningbouwplannen.
D66 vindt dat we alles op alles moeten zetten om te voorkomen dat het middeldure (huur)segment uit Haarlemse woningbouwplannen verdwijnt.
Wij zien mogelijkheden om als gemeente ook het middeldure segment te stimuleren. Zoals bijv. de Gemeente Rijswijk, die middeldure woningbouw stimuleert via een woonfonds en de Gemeente Amsterdam, die een tijdelijke overgangsmaatregel instelde.
Wij zullen straks daarom een motie indienen om de middeldure woningen niet uit het oog te verliezen.

Als we nieuwe woningen bouwen of faciliteren, willen Haarlemmers hun stalen ros ook ergens kwijt kunnen.
De gemeente wil het beleid “Wonen boven winkels” actief faciliteren en het college heeft hiervoor een vaste gedragslijn vastgesteld, waarbij ruimte is om fietsparkeren op maximaal 200 meter afstand te realiseren.
Wij zijn voorstander van wonen boven winkels te faciliteren, maar in de praktijk zijn er gevallen waardoor dit niet door kan gaan, vanwege de fietsparkeernorm.
En fietsparkeerplekken op eigen terrein zijn in het centrum vaak niet realistisch.
D66 dient daarom vanavond een motie in om o.a. actief te onderzoeken waar in het centrumgebied ruimte beschikbaar is in bestaande gemeentelijke fietsparkeervoorzieningen of kansen bestaan in leegstaande winkelpanden en te kijken naar maatwerk in achtertuinen of achter winkels.

Dan gaan we door naar toegankelijkheid en vergroening van de stad.
D66 vraagt al langer aandacht voor betere toegankelijkheid in de stad. De Uitvoeringsagenda Toegankelijk Haarlem omvat 25 concrete acties en maatregelen verdeeld over zeven thema’s die zich uitstrekken over meerdere jaren.
Om dit te realiseren hebben we de coördinator toegankelijkheid voor drie jaar aangesteld (2025 – 2027). Er is echter budget voor de eerste twee jaar (2025-2026).
Het verbeteren van de toegankelijkheid van Haarlem is wat D66 betreft een continu proces dat niet eindigt bij het aflopen van de huidige Uitvoeringsagenda.
Continuïteit in de coördinatie van toegankelijkheidsbeleid is essentieel voor het behalen van duurzame resultaten en het voorkomen van kennisverlies. Daarnaast vinden we dat het Platform Toegankelijk Haarlem en de samenwerking met ervaringsdeskundigen volgens het principe “Niets over ons, zonder ons” structurele ondersteuning en coördinatie behoeft.
We dienen daarom vanavond een motie in om o.a. voor drie jaar na 2026 geld te reserveren voor deze coördinator en deze extra tijd te gebruiken om de uitvoeringsagenda voor na 2027 op te stellen.

In 2024 is door 11 Haarlemse scholen gebruik gemaakt van de regeling ‘Subsidiëring vergroenen schoolpleinen Haarlem’.
In 2025 is door 4 scholen dezelfde subsidie aangevraagd en toegekend, en nog eens 7 scholen hebben te kennen gegeven deze subsidie dit jaar nog aan te vragen.
Iets meer dan de helft van de Haarlemse scholen hebben nu een (deels) vergroend schoolplein gerealiseerd.
D66 ziet dat nog een substantieel deel van de scholen mogelijk in aanmerking komen om met hulp van de gemeente hun schoolpleinen te vergroenen. De gemeente voert nu een inventarisatie uit om te bepalen om hoeveel scholen het precies gaat.
D66 dient vanavond een motie in om deze subsidieregeling tijdelijk te verlengen om de verdere vergroening van schoolpleinen in Haarlem te realiseren.

Vorige week is in de commissie bestuur uitgebreid gesproken over de staat van de gemeentelijke ICT-systemen en onze digitale beveiliging.
Nationaal is digitale soevereiniteit eerder dit jaar tot topprioriteit verklaard en moeten we als overheid minder afhankelijk worden van Amerikaanse techgiganten, omdat de laatste geopolitieke ontwikkelingen laten dat zien dat digitale afhankelijkheid ook ingezet wordt als economisch drukmiddel. Andere Europese en Nederlandse steden en overheidsinstellingen zijn ook de stap aan het maken naar Europese aanbieders.
Dit is in Haarlem in het bijzonder relevant voor onze lopende migratie naar de cloud.
Als overheid is het onze taak zorgvuldig om te gaan met de data van onze inwoners. De zoektocht naar Nederlandse of Europese varianten als cloudprovider is reëel en urgent vraagstuk.
D66 is blij met de toezegging van de wethouder om ons na de zomer uitgebreider over te informeren over de migratie naar de cloud, mogelijke Europese aanbieders en eventuele risico’s. We blijven dit dossier nauwgezet volgen.

Dan een opmerking over de demonstratie voor de komst van een AZC in de Koninginnebuurt afgelopen zaterdag.
Het aanwijzen van de locaties voor AZC’s is in alle rust besproken en over besloten in deze gemeenteraad.
Er is in deze raad in meerderheid gekozen voor het zijn van een gastvrije stad en ook een stad die zich aan de regionale afspraken houdt.
Elke Haarlemmer en buurtbewoner kan er zijn eigen mening op nahouden en zich organiseren op een dossier en demonstreren, dat is allemaal uitstekend. We hoeven het zeker niet altijd met elkaar eens te zijn.
Het feit dat (voormalig) landelijke kopstukken van politieke partijen in onze stad komen in een poging om – zo komt het over – ophef te creëren die er in feite niet is, vinden we jammer.
We zijn in ieder geval blij dat alle Haarlemmers die dat wilden van zich hebben kunnen laten horen op een vreedzame wijze.