The Proof of the Pudding

Er zijn twéé gebouwen écht belangrijk voor Apeldoorn. Dat zijn Paleis het Loo en Centraal Beheer.

Van de eerste zal niemand het in zijn hoofd halen, het te willen slopen. Van Centraal Beheer is dat een gedachte, die op straat en bij sommige leden hier in de raadszaal, zonder aarzeling wordt benoemd. Een groot betonblok, die Apenrots. Velen vinden het spuuglelijk.
Het is ook lastig, om de schoonheid en toekomstwaarde van dit bijzondere gebouw nog te zien nu het gebouw zo in verval is.

Het is belangrijkste werk dat Herman Herzberger heeft gemaakt. Het is een stad in een gebouw, de eerste kantoortuin, een concept dat door Herzberger is ontwikkeld. En ook nog heel modern gelijkwaardig. Alle werknemers, chefs en ondergeschikten zaten door elkaar. Het eerste gebouw, waar de koffiejuf niet langskwam, maar dat een koffiebar heeft.  Het is een gebouw van wereldniveau, denk Van Nelle Fabriek, Zonnestraal of Beurs van Berlage.

En dat hebben wij zomaar in Apeldoorn.

Iedere architectuurstudent over de hele wereld heeft dit gebouw in zijn lesboeken voor bij zien komen. Er kwamen bussen vol Aziatische studenten naar dit gebouw kijken, en nog steeds krijgt Studio Herzberger vele aanvragen voor het bezoeken van het gebouw.
 
Centraal Beheer is nu een gemeentelijk monument. En het staat op de shortlist bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed om aangewezen te worden als Rijksmonument.
 
Om de schoonheid van een stijl te kunnen waarderen, of dat nu mode is, of interieur of architectuur,  is tijd nodig. Denk bijvoorbeeld aan de rieten lampenkappen uit de jaren 70, die we hebben verfoeid en we nu weer zo hip zijn, of eigenlijk al weer uit.  
Pas als je er voldoende afstand van hebt, kun je de schoonheid zien. Dat is meestal na een jaar of 50. Centraal Beheer stamt uit 1972.
 
Ik ben zelf architect en een van de laatste leerlingen van Herzberger. Ik ben er trots op, zo’n leermeester te hebben gehad. Herman zelf,  92 jaar inmiddels, was van de zomer nog in Apeldoorn bij de premiere van de film, de Proof of de Pudding, die 3 weken in Gigant heeft gedraaid. Die film is een prachtige documentaire over Centraal Beheer en het proces voor de herontwikkeling, ook veel Apeldoornse ambtenaren figureren erin. Al sinds 2011 worden, eerst door TCN en nu door Certitudo,  plannen ontwikkeld voor de transformatie van dit gebouw.
 
Meerdere ontwikkelaars hebben het op dit moment moeilijk. Het zou zomaar kunnen zijn dat ook Certitudo in zwaar weer zit. We hebben gehoord dat meer projecten van Centitudo stil liggen. Dit leidt tot de risicoanalyse, dat we er in ieder geval rekening mee moeten houden dat het zo kan zijn dat Apeldoorn op een onverwacht moment Centraal Beheer aan zal moeten kopen.  Met de status van monument is sloop uitgesloten, zo leert navraag bij de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.
 
Maar de kosten zullen aanzienlijk zijn. Alleen al het herstel van de schade, die met het verval de laatste jaren is ontstaan omvat een groot bedrag. En denk ook aan het verwijderen van asbest en het verduurzamen van het gebouw.
Dat is het zeer waarschijnlijk een rijksmonument wordt is fantastisch nieuws, want dat betekent dat het Rijk zich mede verantwoordelijk gaat voelen voor dit gebouw. En dat betekent geld. Net zoals dat bijvoorbeeld bij Zonnestraal het geval was.
 
Het is niet voor niets dat het TCN en Certitudo niet is gelukt, waarom zou het Apeldoorn wel lukken dan? Certitudo heeft jarenlang geprobeerd er woningbouw in te maken. In dit gebouw, dat als een kashba naar binnen is gericht, zonder veel ramen,  is het moeilijk woningbouw te krijgen terugverdiend en de woonkwaliteit kan dan bovendien niet concurreren met de Apeldoornse markt, zeker niet in deze tijd.
 
Deze fantastische locatie naast het station is in potentie een geweldige entree van de binnenstad. Al vast even vooruit kijkend: Om het haalbaar te krijgen ziet D66 andere binnenstadsfuncties dan wonen in het oorspronkelijke CB complex en wonen, daar waar nu de Pakhoedtorens staan. Om het gebied aantrekkelijk te maken, zou gedacht kunnen worden aan het Amaliapark vergroten en de plak asfalt van de PWA laan daartussen versmallen.  Mijn dank is hierbij verschuldigd aan Laurens Jan ten Kate, directeur van Atelier Herman Herzberger voor het delen van zijn ideeen hierin.
 
Zo’n soort plaatje maakt, dat met financiële hulp van het rijk, D66 wel mogelijkheden ziet voor aankoop door de gemeente. Echter we hebben daarvan nu nog geen onderbouwing mogen ontvangen.
 
Ik kom hiermee tot de conclusie van mijn betoog; de aankoop en vooral de herontwikkeling van Centraal Beheer bevatten een financieel niet te onderschatten risico.
 
–         De raad heeft, om zorgvuldige integrale afweging te kunnen maken een realistisch planperspectief en een goede financiële onderbouwing van de herontwikkeling nodig al ten tijde van de eventuele aankoop;
–         Het Rijk is als partner nodig en de afspraken daarover moeten bij het besluit tot aankoop helder zijn bij de raad.
 
Daarom vraagt D66 in deze motie, met medeindieners PvdA, Christenunie, WIJApeldoorn, BVNL, Partij voor de Dieren en 50 plus om dit perspectief bij aankoop van het complex inzichtelijk te hebben, zodat de raad de benodigde informatie heeft om een realistische afweging te kunnen maken.
 
Dank u wel.